Rozdział I - Przepisy ogólne

Kodeks cywilny

Artykuły 252-265
Art. 252
Rzecz można obciążyć prawem do jej używania i do pobierania jej pożytków (użytkowanie).

Komentarz

Artykuł 252 definiuje użytkowanie jako prawo rzeczowe ograniczone, które uprawnia użytkownika do używania rzeczy i pobierania jej pożytków. Jest to podstawowa definicja użytkowania w polskim prawie cywilnym.

Art. 253

§ 1

Zakres użytkowania można ograniczyć przez wyłączenie oznaczonych pożytków rzeczy.

§ 2

Wykonywanie użytkowania nieruchomości można ograniczyć do jej oznaczonej części.

Komentarz

Artykuł 253 wskazuje, że strony mogą ograniczyć zakres użytkowania poprzez wyłączenie określonych pożytków lub ograniczenie wykonywania prawa do części nieruchomości, co daje elastyczność w kształtowaniu tego prawa.

Art. 254
Użytkowanie jest niezbywalne.

Komentarz

Artykuł 254 ustanawia fundamentalną zasadę niezbywalności użytkowania. Oznacza to, że użytkownik nie może przenieść swego prawa na inną osobę, co wynika z osobistego charakteru tego prawa.

Art. 255
Użytkowanie wygasa wskutek niewykonywania przez lat dziesięć.

Komentarz

Artykuł 255 reguluje wygaśnięcie użytkowania z powodu niewykonywania tego prawa przez okres dziesięciu lat. Jest to forma zasiedzenia negatywnego, mająca na celu ochronę właściciela przed nieużywanym prawem.

Art. 256
Użytkownik powinien wykonywać swoje prawo zgodnie z wymaganiami prawidłowej gospodarki.

Komentarz

Artykuł 256 nakłada na użytkownika obowiązek wykonywania prawa zgodnie z zasadami prawidłowej gospodarki, co oznacza racjonalne i efektywne wykorzystanie rzeczy bez nadmiernego jej zużycia.

Art. 257

§ 1

Jeżeli użytkowanie obejmuje określony zespół środków produkcji, użytkownik może w granicach prawidłowej gospodarki zastępować poszczególne składniki innymi. Włączone w ten sposób składniki stają się własnością właściciela użytkowanego zespołu środków produkcji.

§ 2

Jeżeli użytkowany zespół środków produkcji ma być zwrócony według oszacowania, użytkownik nabywa własność jego poszczególnych składników z chwilą, gdy zostały mu wydane; po ustaniu użytkowania obowiązany jest zwrócić zespół tego samego rodzaju i tej samej wartości, chyba że inaczej zastrzeżono.

Komentarz

Artykuł 257 reguluje szczególny przypadek użytkowania zespołu środków produkcji. Użytkownik może wymieniać składniki, które stają się własnością właściciela, lub nabywać ich własność, jeśli zwrot ma nastąpić według oszacowania.

Art. 258
W stosunkach wzajemnych między użytkownikiem a właścicielem użytkownik ponosi ciężary, które zgodnie z wymaganiami prawidłowej gospodarki powinny być pokrywane z pożytków rzeczy.

Komentarz

Artykuł 258 określa podział ciężarów związanych z rzeczą. Użytkownik ponosi ciężary, które w ramach prawidłowej gospodarki powinny być pokrywane z pożytków, takie jak bieżące koszty utrzymania.

Art. 259
Właściciel nie ma obowiązku czynić nakładów na rzecz obciążoną użytkowaniem. Jeżeli takie nakłady poczynił, może od użytkownika żądać ich zwrotu według przepisów o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia.

Komentarz

Artykuł 259 wskazuje, że właściciel nie jest zobowiązany do ponoszenia nakładów na rzecz, ale jeśli je poczynił, może żądać zwrotu według zasad negotiorum gestio (prowadzenia cudzych spraw bez zlecenia).

Art. 260

§ 1

Użytkownik obowiązany jest dokonywać napraw i innych nakładów związanych ze zwykłym korzystaniem z rzeczy. O potrzebie innych napraw i nakładów powinien niezwłocznie zawiadomić właściciela i zezwolić mu na dokonanie potrzebnych robót.

§ 2

Jeżeli użytkownik poczynił nakłady, do których nie był obowiązany, stosuje się odpowiednio przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia.

Komentarz

Artykuł 260 reguluje obowiązki użytkownika w zakresie napraw i nakładów. Użytkownik ponosi koszty bieżących napraw, ale o potrzebie większych napraw musi zawiadomić właściciela. Nakłady nieobowiązkowe podlegają zwrotowi według zasad negotiorum gestio.

Art. 261
Jeżeli osoba trzecia dochodzi przeciwko użytkownikowi roszczeń dotyczących własności rzeczy, użytkownik powinien niezwłocznie zawiadomić o tym właściciela.

Komentarz

Artykuł 261 nakłada na użytkownika obowiązek informacyjny. W przypadku gdy osoba trzecia dochodzi roszczeń dotyczących własności rzeczy, użytkownik musi niezwłocznie zawiadomić o tym właściciela, aby umożliwić mu obronę swoich praw.

Art. 262
Po wygaśnięciu użytkowania użytkownik obowiązany jest zwrócić rzecz właścicielowi w takim stanie, w jakim powinna się znajdować stosownie do przepisów o wykonywaniu użytkowania.

Komentarz

Artykuł 262 reguluje obowiązek zwrotu rzeczy po wygaśnięciu użytkowania. Użytkownik musi zwrócić rzecz w stanie odpowiadającym prawidłowemu wykonywaniu użytkowania, uwzględniając naturalne zużycie rzeczy.

Art. 263
Roszczenie właściciela przeciwko użytkownikowi o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy albo o zwrot nakładów na rzecz, jak również roszczenie użytkownika przeciwko właścicielowi o zwrot nakładów na rzecz przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy.

§ 2

Uchylony

Komentarz

Artykuł 263 ustanawia krótki, roczny termin przedawnienia roszczeń wzajemnych między właścicielem a użytkownikiem dotyczących szkód i nakładów, liczony od dnia zwrotu rzeczy. Skrócony termin służy szybkiemu rozliczeniu stron.

Art. 264
Jeżeli użytkowanie obejmuje pieniądze lub inne rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, użytkownik staje się z chwilą wydania mu tych przedmiotów ich właścicielem. Po wygaśnięciu użytkowania obowiązany jest do zwrotu według przepisów o zwrocie pożyczki (użytkowanie nieprawidłowe).

Komentarz

Artykuł 264 reguluje tzw. użytkowanie nieprawidłowe (quasi-ususfructus), które dotyczy pieniędzy i rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku. Użytkownik nabywa ich własność, ale po wygaśnięciu użytkowania musi zwrócić przedmioty tego samego rodzaju według przepisów o pożyczce.

Art. 265

§ 1

Przedmiotem użytkowania mogą być także prawa.

§ 2

Do użytkowania praw stosuje się odpowiednio przepisy o użytkowaniu rzeczy.

§ 3

Do ustanowienia użytkowania na prawie stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu tego prawa.

Komentarz

Artykuł 265 rozszerza możliwość ustanowienia użytkowania również na prawa (nie tylko na rzeczy). Do użytkowania praw stosuje się odpowiednio przepisy o użytkowaniu rzeczy, a do jego ustanowienia - przepisy o przeniesieniu danego prawa.

Masz pytania dotyczące użytkowania?

Skorzystaj z profesjonalnej porady prawnej online. Nasi eksperci pomogą Ci w sprawach związanych z ustanowieniem użytkowania, prawami i obowiązkami użytkownika oraz właściciela, a także rozliczeniami po wygaśnięciu użytkowania.

Zadaj pytanie prawnikowi