Rozdział II - Pełnomocnictwo

Kodeks cywilny

Artykuły 98-109
Art. 98
Pełnomocnictwo ogólne obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu. Do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu potrzebne jest pełnomocnictwo określające ich rodzaj, chyba że ustawa wymaga pełnomocnictwa do poszczególnej czynności.

Komentarz

Artykuł 98 reguluje zakres pełnomocnictwa ogólnego, które obejmuje tylko czynności zwykłego zarządu. Czynności przekraczające ten zakres wymagają szczególnego określenia ich rodzaju w pełnomocnictwie. Przepis ten ma na celu ochronę mocodawcy przed działaniami pełnomocnika wykraczającymi poza rutynowe czynności zarządu majątkiem lub sprawami.

Art. 99

§ 1

Jeżeli do ważności czynności prawnej potrzebna jest szczególna forma, pełnomocnictwo do dokonania tej czynności powinno być udzielone w tej samej formie.

§ 2

Pełnomocnictwo ogólne powinno być pod rygorem nieważności udzielone na piśmie.

Komentarz

Artykuł 99 reguluje formę pełnomocnictwa. Zasadą jest, że forma pełnomocnictwa odpowiada formie czynności, do której upoważnia. Jeżeli czynność wymaga formy aktu notarialnego, również pełnomocnictwo musi mieć taką formę. Pełnomocnictwo ogólne zawsze wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności.

Art. 100
Okoliczność, że pełnomocnik jest ograniczony w zdolności do czynności prawnych, nie ma wpływu na ważność czynności dokonanej przez niego w imieniu mocodawcy.

Komentarz

Artykuł 100 stanowi, że ograniczona zdolność do czynności prawnych pełnomocnika nie wpływa na ważność czynności, które dokonuje on w imieniu mocodawcy. Skutki czynności obciążają bowiem mocodawcę, a nie pełnomocnika. Przepis ten umożliwia osobom ograniczonym w zdolności do czynności prawnych działanie jako pełnomocnicy.

Art. 101

§ 1

Pełnomocnictwo może być w każdym czasie odwołane, chyba że mocodawca zrzekł się odwołania pełnomocnictwa z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa.

§ 2

Umocowanie wygasa ze śmiercią mocodawcy lub pełnomocnika, chyba że w pełnomocnictwie inaczej zastrzeżono z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa.

Komentarz

Artykuł 101 reguluje kwestie odwołania i wygaśnięcia pełnomocnictwa. Zasadą jest swoboda odwołania pełnomocnictwa, jednak mocodawca może zrzec się tego prawa, jeśli jest to uzasadnione stosunkiem prawnym będącym podstawą pełnomocnictwa. Umocowanie wygasa także w przypadku śmierci jednej ze stron, chyba że pełnomocnictwo zawiera odmienne postanowienie.

Art. 102
Po wygaśnięciu umocowania pełnomocnik obowiązany jest zwrócić mocodawcy dokument pełnomocnictwa. Może żądać poświadczonego odpisu tego dokumentu; wygaśnięcie umocowania powinno być na odpisie zaznaczone.

Komentarz

Artykuł 102 nakłada na pełnomocnika obowiązek zwrotu dokumentu pełnomocnictwa po wygaśnięciu umocowania. Jest to istotne ze względu na ochronę mocodawcy przed nadużyciami. Pełnomocnik ma jednak prawo do otrzymania poświadczonego odpisu dokumentu z zaznaczeniem wygaśnięcia umocowania, co może być ważne dla jego rozliczenia lub dokumentacji.

Art. 103

§ 1

Jeżeli zawierający umowę jako pełnomocnik nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, ważność umowy zależy od jej potwierdzenia przez osobę, w której imieniu umowa została zawarta.

§ 2

Druga strona może wyznaczyć osobie, w której imieniu umowa została zawarta, odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje się wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu.

§ 3

W braku potwierdzenia ten, kto zawarł umowę w cudzym imieniu, obowiązany jest do zwrotu tego, co otrzymał od drugiej strony w wykonaniu umowy, oraz do naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o braku umocowania lub o przekroczeniu jego zakresu.

Komentarz

Artykuł 103 dotyczy sytuacji działania bez umocowania lub z przekroczeniem jego zakresu. Umowa zawarta w takich okolicznościach jest bezskuteczna do czasu jej potwierdzenia przez osobę, w której imieniu została zawarta. Druga strona może wyznaczyć termin do potwierdzenia. W razie braku potwierdzenia, osoba działająca bez umocowania odpowiada za szkodę poniesioną przez drugą stronę działającą w dobrej wierze.

Art. 104
Jednostronna czynność prawna dokonana w cudzym imieniu bez umocowania lub z przekroczeniem jego zakresu jest nieważna. Jednakże gdy ten, komu zostało złożone oświadczenie woli w cudzym imieniu, zgodził się na działanie bez umocowania, stosuje się odpowiednio przepisy o zawarciu umowy bez umocowania.

Komentarz

Artykuł 104 reguluje skutki jednostronnej czynności prawnej dokonanej bez umocowania. W przeciwieństwie do umów, które mogą być potwierdzone, jednostronna czynność prawna dokonana bez umocowania jest nieważna. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy adresat oświadczenia zgodził się na działanie bez umocowania - wówczas stosuje się odpowiednio przepisy o umowach.

Art. 105
Jeżeli pełnomocnik po wygaśnięciu umocowania dokona w imieniu mocodawcy czynności prawnej w granicach pierwotnego umocowania, czynność prawna jest ważna, chyba że druga strona o wygaśnięciu umocowania wiedziała lub z łatwością mogła się dowiedzieć.

Komentarz

Artykuł 105 chroni osoby działające w dobrej wierze, które zawarły umowę z pełnomocnikiem po wygaśnięciu jego umocowania. Czynność prawna dokonana w granicach pierwotnego umocowania pozostaje ważna, jeśli druga strona nie wiedziała o wygaśnięciu umocowania i nie mogła się o tym łatwo dowiedzieć. Przepis ten zapewnia bezpieczeństwo obrotu prawnego.

Art. 106
Pełnomocnik może ustanowić dla mocodawcy innych pełnomocników tylko wtedy, gdy umocowanie takie wynika z treści pełnomocnictwa, z ustawy lub ze stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa.

Komentarz

Artykuł 106 reguluje instytucję substytucji, czyli możliwość ustanawiania przez pełnomocnika dalszych pełnomocników. Jest to dopuszczalne tylko wtedy, gdy wynika to wprost z pełnomocnictwa, z przepisów ustawy lub ze stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa. Substytucja jest ograniczona ze względu na osobisty charakter stosunku pełnomocnictwa i zaufanie mocodawcy do konkretnego pełnomocnika.

Art. 107
Jeżeli mocodawca ustanowił kilku pełnomocników z takim samym zakresem umocowania, każdy z nich może działać samodzielnie, chyba że co innego wynika z treści pełnomocnictwa. Przepis ten stosuje się odpowiednio do pełnomocników, których pełnomocnik sam dla mocodawcy ustanowił.

Komentarz

Artykuł 107 dotyczy sytuacji ustanowienia kilku pełnomocników z tym samym zakresem umocowania. Zasadą jest, że każdy z nich może działać samodzielnie, co ułatwia prowadzenie spraw mocodawcy. Mocodawca może jednak w treści pełnomocnictwa zastrzec wymóg współdziałania wszystkich pełnomocników lub określić inny sposób ich działania.

Art. 108
Pełnomocnik nie może być drugą stroną czynności prawnej, której dokonywa w imieniu mocodawcy, chyba że co innego wynika z treści pełnomocnictwa albo że ze względu na treść czynności prawnej wyłączona jest możliwość naruszenia interesów mocodawcy. Przepis ten stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy pełnomocnik reprezentuje obie strony.

Komentarz

Artykuł 108 zawiera zakaz samokontraktowania, czyli zawierania przez pełnomocnika umowy z samym sobą lub reprezentowania obu stron tej samej czynności prawnej. Zakaz ten ma na celu ochronę interesów mocodawcy przed konfliktem interesów. Nie obowiązuje on, gdy dopuszcza to pełnomocnictwo lub gdy natura czynności wyklucza możliwość naruszenia interesów mocodawcy.

Art. 109
Przepisy działu niniejszego stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy oświadczenie woli ma być złożone przedstawicielowi.

Komentarz

Artykuł 109 rozszerza zastosowanie przepisów o pełnomocnictwie na przypadki przedstawicielstwa biernego, czyli sytuacje, gdy oświadczenie woli ma być złożone przedstawicielowi, a nie przez przedstawiciela. Oznacza to, że skutecznie złożyć oświadczenie można uprawnionemu przedstawicielowi reprezentowanej osoby, a przepisy o zakresie umocowania, formie czy innych aspektach pełnomocnictwa stosuje się odpowiednio.

Masz pytania dotyczące pełnomocnictwa?

Skorzystaj z profesjonalnej porady prawnej online. Nasi eksperci pomogą Ci w sprawach związanych z udzielaniem i odwoływaniem pełnomocnictw, zakresem umocowania oraz reprezentacją w sprawach cywilnych.

Zadaj pytanie prawnikowi