Dział I - PRZEPISY OGÓLNE

Kodeks cywilny

Artykuły 56-65
Art. 56
Czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz również te, które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów.

Komentarz

Artykuł 56 określa, że skutki czynności prawnej nie ograniczają się tylko do tych wyrażonych wprost przez strony. Czynność wywołuje również skutki wynikające z przepisów ustawy, zasad współżycia społecznego oraz ustalonych zwyczajów. Przepis ten podkreśla kompleksowy charakter regulacji prawnej, gdzie wola stron jest uzupełniana obiektywnym porządkiem prawnym.

Art. 57

§ 1

Nie można przez czynność prawną wyłączyć ani ograniczyć uprawnienia do przeniesienia, obciążenia, zmiany lub zniesienia prawa, jeżeli według ustawy prawo to jest zbywalne.

§ 2

Przepis powyższy nie wyłącza dopuszczalności zobowiązania, że uprawniony nie dokona oznaczonych rozporządzeń prawem.

Komentarz

Artykuł 57 chroni zbywalność praw poprzez zakaz wprowadzania ograniczeń w rozporządzaniu prawami, które według ustawy są zbywalne. Jednocześnie dopuszcza możliwość zaciągnięcia zobowiązania do nieskorzystania z uprawnienia do rozporządzenia prawem. Różnica polega na tym, że naruszenie takiego zobowiązania rodzi odpowiedzialność odszkodowawczą, ale nie skutkuje nieważnością samej czynności rozporządzającej.

Art. 58

§ 1

Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.

§ 2

Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

§ 3

Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.

Komentarz

Artykuł 58 określa podstawowe przesłanki nieważności czynności prawnej. Nieważne są czynności sprzeczne z ustawą, mające na celu obejście ustawy lub naruszające zasady współżycia społecznego. Przepis wprowadza również zasadę częściowej nieważności - jeśli tylko część czynności jest nieważna, reszta może pozostać w mocy, chyba że strony nie dokonałyby czynności bez tej nieważnej części.

Art. 59
W razie zawarcia umowy, której wykonanie czyni całkowicie lub częściowo niemożliwym zadośćuczynienie roszczeniu osoby trzeciej, osoba ta może żądać uznania umowy za bezskuteczną w stosunku do niej, jeżeli strony o jej roszczeniu wiedziały albo jeżeli umowa była nieodpłatna. Uznania umowy za bezskuteczną nie można żądać po upływie roku od jej zawarcia.

Komentarz

Artykuł 59 chroni osoby trzecie przed czynnościami prawnymi uniemożliwiającymi zaspokojenie ich roszczeń. Osoba trzecia może żądać uznania umowy za bezskuteczną względem siebie, jeśli strony wiedziały o jej roszczeniu lub jeśli umowa była nieodpłatna. Prawo to wygasa po upływie roku od zawarcia umowy, co służy stabilności obrotu prawnego.

Art. 60
Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli).

Komentarz

Artykuł 60 definiuje oświadczenie woli i zasadę swobody jego formy. Wola może być wyrażona w dowolny sposób, o ile ujawnia ją w sposób dostateczny - może to być wypowiedź słowna, pisemna, gest, a także forma elektroniczna. Przepis ma charakter ogólny i znajduje zastosowanie, jeżeli ustawa nie wymaga szczególnej formy dla danej czynności prawnej.

Art. 61

§ 1

Oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Odwołanie takiego oświadczenia jest skuteczne, jeżeli doszło jednocześnie z tym oświadczeniem lub wcześniej.

§ 2

Oświadczenie woli wyrażone w postaci elektronicznej jest złożone innej osobie z chwilą, gdy wprowadzono je do środka komunikacji elektronicznej w taki sposób, żeby osoba ta mogła zapoznać się z jego treścią.

Komentarz

Artykuł 61 reguluje moment złożenia oświadczenia woli adresowanego do określonej osoby. Oświadczenie jest złożone, gdy dotrze do adresata w sposób umożliwiający mu zapoznanie się z jego treścią. Dla oświadczeń elektronicznych moment złożenia następuje z chwilą wprowadzenia do środka komunikacji elektronicznej. Przepis określa też zasady skutecznego odwołania oświadczenia - musi ono dotrzeć do adresata jednocześnie lub wcześniej niż samo oświadczenie.

Art. 62
Oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, nie traci mocy wskutek tego, że zanim do tej osoby doszło, składający je zmarł lub utracił zdolność do czynności prawnych, chyba że co innego wynika z treści oświadczenia, z ustawy lub z okoliczności.

Komentarz

Artykuł 62 chroni stabilność obrotu prawnego poprzez zasadę, że oświadczenie woli zachowuje moc mimo śmierci lub utraty zdolności do czynności prawnych przez składającego, jeśli nastąpiło to przed dotarciem oświadczenia do adresata. Wyjątki od tej zasady mogą wynikać z treści oświadczenia (np. oferta niewiążąca spadkobierców), z ustawy lub z okoliczności sprawy.

Art. 63

§ 1

Jeżeli do dokonania czynności prawnej potrzebna jest zgoda osoby trzeciej, osoba ta może wyrazić zgodę także przed złożeniem oświadczenia przez osoby dokonywające czynności albo po jego złożeniu. Zgoda wyrażona po złożeniu oświadczenia ma moc wsteczną od jego daty.

§ 2

Jeżeli do ważności czynności prawnej wymagana jest forma szczególna, oświadczenie obejmujące zgodę osoby trzeciej powinno być złożone w tej samej formie.

Komentarz

Artykuł 63 reguluje kwestię zgody osoby trzeciej na dokonanie czynności prawnej. Zgoda może być wyrażona zarówno przed, jak i po złożeniu oświadczenia woli. Zgoda wyrażona po złożeniu oświadczenia działa z mocą wsteczną od daty tego oświadczenia. Ważne jest, że jeśli dla czynności głównej wymagana jest forma szczególna (np. akt notarialny), zgoda osoby trzeciej również musi być zachowana w tej samej formie.

Art. 64
Prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek danej osoby do złożenia oznaczonego oświadczenia woli, zastępuje to oświadczenie.

Komentarz

Artykuł 64 wprowadza zasadę, że prawomocne orzeczenie sądu może zastąpić oświadczenie woli osoby zobowiązanej do jego złożenia. Jest to mechanizm egzekucji obowiązku złożenia oświadczenia woli - jeśli zobowiązany nie składa oświadczenia dobrowolnie, sąd może wydać orzeczenie, które zastępuje takie oświadczenie i wywołuje te same skutki prawne.

Art. 65

§ 1

Oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje.

§ 2

W umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu.

Komentarz

Artykuł 65 ustanawia zasady wykładni oświadczeń woli i umów. Wykładnia powinna uwzględniać okoliczności złożenia oświadczenia, zasady współżycia społecznego i zwyczaje. W przypadku umów istotniejsze jest ustalenie zgodnego zamiaru stron i celu umowy niż literalne brzmienie postanowień. Przepis preferuje wykładnię subiektywną (zamiar stron) nad obiektywną (dosłowne brzmienie).

Art. 651
Przepisy o oświadczeniach woli stosuje się odpowiednio do innych oświadczeń.

Komentarz

Artykuł 651 rozszerza stosowanie przepisów o oświadczeniach woli na inne oświadczenia w zakresie prawa cywilnego. Dotyczy to np. oświadczeń wiedzy (informujących o faktach), oświadczeń uczuć czy oświadczeń wezwań. Odpowiednie stosowanie oznacza, że przepisy te mają zastosowanie w takim zakresie, w jakim pozwala na to natura danego oświadczenia.

Potrzebujesz pomocy w sprawach czynności prawnych?

Skorzystaj z profesjonalnej porady prawnej online. Nasi eksperci pomogą Ci w interpretacji oświadczeń woli, ocenie ważności umów oraz doborze odpowiedniej formy czynności prawnej.

Zadaj pytanie prawnikowi