Dział II - ZOBOWIĄZANIA PODZIELNE I NIEPODZIELNE

Kodeks cywilny

Artykuły 379-383
Art. 379

§ 1

Jeżeli jest kilku dłużników albo kilku wierzycieli, a świadczenie jest podzielne, zarówno dług, jak i wierzytelność dzielą się na tyle niezależnych od siebie części, ilu jest dłużników albo wierzycieli. Części te są równe, jeżeli z okoliczności nie wynika nic innego.

§ 2

Świadczenie jest podzielne, jeżeli może być spełnione częściowo bez istotnej zmiany przedmiotu lub wartości.

Komentarz

Artykuł 379 określa zasadę podzielności zobowiązań w przypadku wielości dłużników lub wierzycieli. Według tej regulacji, gdy świadczenie jest podzielne, dług oraz wierzytelność dzielą się automatycznie na tyle równych części, ilu jest dłużników lub wierzycieli. Kluczowe jest, że świadczenie uznaje się za podzielne tylko wtedy, gdy może być spełnione częściowo bez istotnej zmiany jego przedmiotu lub wartości. Przykładem zobowiązania podzielnego jest zapłata określonej sumy pieniędzy przez kilku współdłużników.

Art. 380

§ 1

Dłużnicy zobowiązani do świadczenia niepodzielnego są odpowiedzialni za spełnienie świadczenia jak dłużnicy solidarni.

§ 2

W braku odmiennej umowy dłużnicy zobowiązani do świadczenia podzielnego są odpowiedzialni za jego spełnienie solidarnie, jeżeli wzajemne świadczenie wierzyciela jest niepodzielne.

§ 3

Dłużnik, który spełnił świadczenie niepodzielne, może żądać od pozostałych dłużników zwrotu wartości świadczenia według tych samych zasad co dłużnik solidarny.

Komentarz

Artykuł 380 reguluje odpowiedzialność dłużników w przypadku świadczeń niepodzielnych. Ustanawia zasadę, że dłużnicy zobowiązani do świadczenia niepodzielnego ponoszą odpowiedzialność analogiczną do dłużników solidarnych, co oznacza że wierzyciel może żądać całości świadczenia od każdego z nich. Przepis wprowadza również regułę wzajemności - gdy świadczenie wierzyciela jest niepodzielne, dłużnicy odpowiadają solidarnie nawet za świadczenie podzielne. Dłużnik, który spełnił świadczenie niepodzielne, ma prawo regresu wobec współdłużników na zasadach obowiązujących w solidarności biernej.

Art. 381

§ 1

Jeżeli jest kilku wierzycieli uprawnionych do świadczenia niepodzielnego, każdy z nich może żądać spełnienia całego świadczenia.

§ 2

Jednakże w razie sprzeciwu chociażby jednego z wierzycieli, dłużnik obowiązany jest świadczyć wszystkim wierzycielom łącznie albo złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego.

Komentarz

Artykuł 381 określa uprawnienia wierzycieli w przypadku świadczenia niepodzielnego. Każdy z współwierzycieli ma prawo żądać spełnienia całego świadczenia, co daje im silną pozycję w stosunku do dłużnika. Jednocześnie przepis chroni interesy wszystkich wierzycieli poprzez wprowadzenie mechanizmu sprzeciwu - jeżeli choćby jeden wierzyciel zgłosi sprzeciw, dłużnik musi świadczyć wszystkim łącznie lub złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego. Rozwiązanie to zapobiega sytuacji, w której jeden wierzyciel mógłby niekorzystnie rozporządzić wspólnym świadczeniem.

Art. 382

§ 1

Zwolnienie dłużnika z długu przez jednego z wierzycieli uprawnionych do świadczenia niepodzielnego nie ma skutku względem pozostałych wierzycieli.

§ 2

Zwłoka dłużnika, jak również przerwanie lub zawieszenie biegu przedawnienia względem jednego z wierzycieli uprawnionych do świadczenia niepodzielnego ma skutek względem pozostałych wierzycieli.

Komentarz

Artykuł 382 reguluje skutki niektórych działań podejmowanych przez współwierzycieli i dłużnika. Zwolnienie z długu przez jednego wierzyciela nie wpływa na uprawnienia pozostałych - chroni to ich interesy przed niekorzystnymi decyzjami pojedynczego współwierzyciela. Natomiast zwłoka dłużnika oraz przerwanie lub zawieszenie biegu przedawnienia względem jednego wierzyciela automatycznie wywołuje skutki wobec wszystkich współwierzycieli. Oznacza to, że działania korzystne dla wierzycieli mają skutek powszechny, podczas gdy niekorzystne (zwolnienie z długu) mają skutek jedynie indywidualny.

Art. 383
Jeżeli jeden z wierzycieli uprawnionych do świadczenia niepodzielnego przyjął świadczenie, jest on odpowiedzialny względem pozostałych wierzycieli według tych samych zasad co wierzyciel solidarny.

Komentarz

Artykuł 383 ustanawia odpowiedzialność wierzyciela, który przyjął świadczenie niepodzielne, wobec pozostałych współwierzycieli. Wierzyciel taki odpowiada na takich samych zasadach jak wierzyciel solidarny, co oznacza obowiązek rozliczenia się z pozostałymi współwierzycielami i przekazania im odpowiednich części wartości otrzymanego świadczenia. Zasady podziału określa stosunek prawny łączący współwierzycieli, a w braku odmiennych ustaleń, podział następuje w częściach równych. Regulacja ta zapewnia sprawiedliwy podział korzyści ze świadczenia pomiędzy wszystkich współwierzycieli.

Masz pytania dotyczące zobowiązań wielostronnych?

Skorzystaj z profesjonalnej porady prawnej online. Nasi eksperci pomogą Ci w sprawach związanych ze zobowiązaniami podzielnych i niepodzielnych, odpowiedzialnością dłużników i prawami wierzycieli w sytuacjach wielości podmiotów.

Zadaj pytanie prawnikowi