Rozdział I - Przepisy ogólne

Kodeks cywilny

Artykuły 95-97
Art. 95

§ 1

Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych albo wynikających z właściwości czynności prawnej, można dokonać czynności prawnej przez przedstawiciela.

§ 2

Czynność prawna dokonana przez przedstawiciela w granicach umocowania pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego.

Komentarz

Artykuł 95 kodeksu cywilnego stanowi podstawową normę dotyczącą instytucji przedstawicielstwa. Przepis ten wprowadza zasadę, że co do reguły każdą czynność prawną można dokonać za pośrednictwem przedstawiciela. Wyjątki od tej zasady mogą wynikać z wyraźnego przepisu ustawy lub z charakteru samej czynności prawnej (np. testament musi być sporządzony osobiście).

Paragraf drugi artykułu precyzuje fundamentalną cechę przedstawicielstwa - jego bezpośredni skutek. Oznacza to, że skutki prawne czynności dokonanej przez przedstawiciela dotyczą bezpośrednio reprezentowanego, a nie samego przedstawiciela. Jest to kluczowa różnica w stosunku do pośrednictwa, gdzie skutki prawne dotyczą najpierw pośrednika, który dopiero później przenosi je na mocodawcę.

Art. 96
Umocowanie do działania w cudzym imieniu może opierać się na ustawie (przedstawicielstwo ustawowe) albo na oświadczeniu reprezentowanego (pełnomocnictwo).

Komentarz

Artykuł 96 kodeksu cywilnego określa dwa podstawowe źródła umocowania do działania w cudzym imieniu. Pierwszym źródłem jest ustawa - wówczas mówimy o przedstawicielstwie ustawowym. Przykładami przedstawicielstwa ustawowego są: władza rodzicielska, opieka, kuratela czy też uprawnienia organu osoby prawnej.

Drugim źródłem umocowania jest oświadczenie woli reprezentowanego, co prowadzi do ustanowienia pełnomocnictwa. Pełnomocnictwo jest jednostronną czynnością prawną polegającą na udzieleniu osobie trzeciej (pełnomocnikowi) uprawnienia do działania w imieniu mocodawcy. Szczegółowe regulacje dotyczące pełnomocnictwa zawarte są w następnych artykułach kodeksu cywilnego.

Art. 97
Osobę czynną w lokalu przedsiębiorstwa przeznaczonym do obsługiwania publiczności poczytuje się w razie wątpliwości za umocowaną do dokonywania czynności prawnych, które zazwyczaj bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa.

Komentarz

Artykuł 97 kodeksu cywilnego wprowadza domniemanie umocowania dla osób pracujących w lokalu przedsiębiorstwa służącym do obsługi klientów. Przepis ten ma na celu ochronę zaufania osób trzecich (klientów) oraz ułatwienie obrotu gospodarczego poprzez eliminację konieczności weryfikowania przez każdego klienta, czy osoba obsługująca ma faktyczne umocowanie do zawierania określonych umów.

Domniemanie to dotyczy wyłącznie czynności prawnych, które zazwyczaj są dokonywane w ramach działalności danego przedsiębiorstwa. Przykładowo, osoba znajdująca się za ladą w sklepie jest uznawana za umocowaną do sprzedaży towarów oferowanych w tym sklepie. Domniemanie to może być obalone przez przedsiębiorcę, jeżeli wykaże on, że dana osoba nie posiadała umocowania do działania w jego imieniu.

Potrzebujesz pomocy prawnej w sprawach związanych z przedstawicielstwem?

Skorzystaj z profesjonalnej porady prawnej online. Nasi eksperci pomogą Ci w sprawach dotyczących pełnomocnictw, przedstawicielstwa ustawowego, reprezentacji w czynnościach prawnych oraz innych zagadnień związanych z działaniem w cudzym imieniu.

Zadaj pytanie prawnikowi