Dziedziczenie a zasiedzenie gospodarstwa rolnego

Pytanie:

Moja babcia, która zmarła 32 lata temu, jest właścicielką gospodarstwa rolnego. Przez ten okres posiadaczem samoistnym była moja mama, która niedawno zmarła. Ani mama ,ani żadne z rodzeństwa mamy i ich spadkobierców nie składało wniosku o przeprowadzenie postępowania spadkowego po babci. Chciałbym złożyć w imieniu mamy wniosek o stwierdzenie zasiedzenia, a następnie przeprowadzić postępowanie spadkowe po mamie ,aby stać się właścicielem gospodarstwa. Czy trzeba będzie przeprowadzić postępowanie spadkowe po babci?

Masz inne pytanie do prawnika?

13.5.2009

Zespół
e-prawnik.pl

Odpowiedź prawnika: Dziedziczenie a zasiedzenie gospodarstwa rolnego

Oczywiście istnieje prawdopodobieństwo konieczności przeprowadzenia postępowania spadkowego po babci - choćby co do części nieruchomości.

Otóż, z chwilą otwarcia spadku (śmierci babci) z tytułu dziedziczenia ustawowego (zakładamy, iż nie było testamentu babci) do spadku zostały powołane pewne osoby - spadkobiercy babci (mąż, zstępni czyli Pani mama i jej rodzeństwo). Ówczesne przepisy o dziedziczeniu gospodarstw rolnych przewidywały możliwość dziedziczenia wyłącznie tych spadkobierców (dzieci, małżonków), którzy spełniali określone ustawowo wymogi. Były to:

  1. praca w tym gospodarstwie nieprzerwanie co najmniej od roku bezpośrednio przed otwarciem spadku albo  

  2. członkowstwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub praca w gospodarstwie rolnym takiej spółdzielni w chwili otwarcia spadku, albo  

  3. prowadzenie innego indywidualnego gospodarstwa rolnego, bądź też praca w gospodarstwie rolnym swoich rodziców, małżonka lub jego rodziców w chwili otwarcia spadku, albo  

  4. małoletniość dzieci bądź też pobieranie nauki zawodu lub uczęszczanie do szkół w chwili otwarcia spadku, albo  

  5. trwała niezdolność do pracy w chwili otwarcia spadku.

Jeżeli żadne z dzieci (małżonek) spadkodawcy nie odpowiada jednemu z warunków przewidzianych w punktach 1, 2 lub 3 powyższego, dziedziczą z ustawy gospodarstwo te spośród nich, które mają kwalifikacje do prowadzenia gospodarstwa rolnego i nie później niż przed upływem sześciu miesięcy od otwarcia spadku oświadczą w sądzie lub w państwowym biurze notarialnym gotowość prowadzenia gospodarstwa należącego do spadku.

W 1977 (aż do 1982 roku) roku obowiązywał także przepis na mocy którego w przypadku, gdy żaden ze spadkobierców nie spełniał wymogów wskazanych przez przepisy gospodarstwo rolne nabywał z mocy ustawy w drodze dziedziczenia Skarb Państwa.

Na podstawie powyższego można więc stwierdzić, iż prawo do gospodarstwa rolnego z tytułu dziedziczenia mogła wówczas osiągnąć tak Pani mama jak i inne osoby (rodzeństwo) jeśli tylko spełniały wymogi ustawy a nawet Skarb Państwa.

Od powyższego będzie więc zależeć czy Pani mama w ogóle i jeśli tak to w jakim zakresie nabyła własność przez zasiedzenie (zakładając iż była posiadaczem samoistnym nieruchomości i władała nią jak właściciel).

Możliwe są tu bowiem trzy sytuacje:

  • Jeśli do spadku po babci została powołana wyłącznie mama - gdyż tylko ona spełniała wymogi ustawowe - np. praca na gospodarstwie rolnym nieprzerwanie co najmniej od roku bezpośrednio przed otwarciem spadku, to nie będzie można mówić o zasiedzeniu. Nie można bowiem zasiedzieć własności nieruchomości (gospodarstwa rolnego), które jest już własnością danej osoby. W takim przypadku konieczne będzie przeprowadzenie postępowania spadkowego po babci i mamie.

  • Jeśli do spadku po babci z ustawy została powołana Pani mama i jej rodzeństwo czy też ojciec (mąż babci) - bo spełniali wymogi ustawowe - zasiedzenie będzie dotyczyło wyłącznie przypadającej im części - Pani mam nie mogła bowiem zasiedzieć swojej własnej części gospodarstwa. W takim przypadku konieczne będzie przeprowadzenie postępowania spadkowego po babci, sprawy o zasiedzenie części gospodarstwa oraz postępowania spadkowego po Pani mamie.

  • Jeśli nikt nie spełniał warunków i dziedziczył Skarb Państwa - można mówić o zasiedzeniu całości nieruchomości przez Pani mamę i będzie Pani mogła złożyć wniosek o stwierdzenie nabycia własności przez zasiedzenie - jeśli Pani mama była posiadaczem samoistnym nieruchomości (gospodarstwa) - działała jak właściciel gospodarstwa.    

Zgodnie z przepisem art. 609 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, do zgłoszenia wniosku o stwierdzenie zasiedzenia własności uprawniony jest każdy zainteresowany. Pani będzie osobą zainteresowaną w sprawie, gdyż zamierzeniem Pani jest uregulowanie stanu prawnego gospodarstwa rolnego i jest Pani spadkobiercą po mamie - stąd też Pani może być wnioskodawcą w sprawie o stwierdzenie nabycia własności gospodarstwa rolnego przez Pani nie żyjącą już mamę. W postanowieniu o stwierdzeniu nabycia własności przez zasiedzenie sąd stwierdzi ten fakt, postanowienie ma bowiem charakter deklaratywny - stwierdza prawnie sytuację, która nastąpiła w chwili upływu terminu samoistnego posiadania.

Porady prawne

Potrzebujesz porady prawnej?

Co odróżnia postępowanie spadkowe, gdy dziedziczenie obejmuje gospodarstwo rolne?- opinia prawna

Co odróżnia postępowanie spadkowe, gdy dziedziczenie obejmuje gospodarstwo rolne?- opinia prawna

Stan faktyczny Moi rodzice byli właścicielami gospodarstwa rolnego. Matka zmarła w roku 1978, dwa lata później ojciec. Ja (urodzony 1929 r.) aż do 1970 r. mieszkałem z rodzicami, wspólnie z nimi i żoną (żona od 1966 r.) pracując na roli i tworząc z nimi jedno gospodarstwo domowe. Moi (...)

Dziedziczenie gospodarstwa rolnego przed ogłoszeniem wyroku Trybunału Konstytucyjnego (wyrok TK z dnia 31 stycznia 2001 r.)

Dziedziczenie gospodarstwa rolnego przed ogłoszeniem wyroku Trybunału Konstytucyjnego (wyrok TK z dnia 31 stycznia 2001 r.)

Obecnie porządek dziedziczenia w odniesieniu do gospodarstwa rolnego niczym nie różni się od dziedziczenia na zasadach ogólnych, gospodarstwo poczytuje się bowiem za integralną część spadku. Dawniej jednak gospodarstwo rolne wyłączane było z ogólnej masy spadkowej, w wyniku (...)

Zwolnienia z podatku od spadków i darowizn

Zwolnienia z podatku od spadków i darowizn

Zasadniczo podatek się należy Co do zasady podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy (w tym nieruchomości) znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych (np. użytkowania wieczystego, służebności gruntowej, (...)

Zachowek przy dziedziczeniu gospodarstwa rolnego - opinia prawna

Zachowek przy dziedziczeniu gospodarstwa rolnego - opinia prawna

  Stan faktyczny Na początku lat 90-tych moi rodzice darowali mi nieruchomości stanowiącą gospodarstwo rolne. W kacie notarialnym darowizny nie ma żadnych zapisów co do zachowku ani innych rozliczeń spadkowych dla dwóch moich młodszych braci. Moja matka zmarła w 1999 r., a (...)

Ograniczenia w nabywaniu nieruchomości rolnych

Ograniczenia w nabywaniu nieruchomości rolnych

  Jak uczy historia, Państwo zawsze starało się utrudniać obywatelom życie poprzez wprowadzanie wszelkiego rodzaju ograniczeń, koncesji, wprowadzając wymóg uzyskania zezwoleń i uzależniając dokonanie przez nas określonej czynności od szeregu elementów. Czasem było to podyktowane (...)

Przepisy dotyczące dziedziczenia gospodarstwa rolnego niekonstytucyjne

Przepisy dotyczące dziedziczenia gospodarstwa rolnego niekonstytucyjne

Trybunał Konstytucyjny rozpoznał pytanie Sądu Okręgowego w Poznaniu dotyczące dziedziczenia gospodarstwa rolnego. Trybunał orzekał w sprawie zgodności art. LV i art. LVIII ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku - Przepisy wprowadzające kodeks cywilny z art. 64 ust. 1 i 2 w związku z art. 21 ust. (...)

Ile trzeba zapłacić w sądzie?

Ile trzeba zapłacić w sądzie?

  Jakie przepisy należy stosować? Celem obszernej ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych jest generalna obniżka opłat sądowych. Wspomniana ustawa zastąpiła dotychczasową ustawę z dnia 13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Koszty (...)

Zachowek z gospodarstwa rolnego

Zachowek z gospodarstwa rolnego

Spadkodawca był właścicielem gospodarstwa rolnego. Miał dwoje dzieci, syna i córkę. W 1990 roku przekazał gospodarstwo w darowiźnie synowi. Ta darowizna wyczerpała cały spadek. Spadkodawca zmarł w 2004 roku. Po jego śmierci córka wystąpiła przeciwko bratu o zachowek. (...)

Dziedziczenie środków zgromadzonych na rachunku bankowym - opinia prawna

Dziedziczenie środków zgromadzonych na rachunku bankowym - opinia prawna

Stan faktyczny Na początku czerwca br. zmarł brat mojej matki. Brat pozostawał na gospodarstwie, które zostało mu notarialnie przepisane przez nie żyjącą już moją babcię, a jego matkę. Gospodarstwo miało ok. 4 ha, ale brat matki sprzedał już 1 ha ziemi na działki budowlane. Okazało (...)

Dowody własności w trakcie sądowego działu spadku - opinia prawna

Dowody własności w trakcie sądowego działu spadku - opinia prawna

Stan faktyczny Razem z bratem po przeprowadzonej sprawie sądowej nabyliśmy spadek po zmarłym 15 lat temu ojcu. W skład spadku wchodzi gospodarstwo rolne składające się z 2 działek. Na  jednej z działek (mniejszej) należących do ojca, 30 lat temu wspólnie ze współmałżonkiem (...)

Wybudowanie domu na gruncie spadkodawcy – opinia prawna

Wybudowanie domu na gruncie spadkodawcy – opinia prawna

Stan faktyczny Sprawa dotyczy 4 ha gospodarstwa rolnego wraz z zabudowaniami. Po śmierci dziadka na mocy ówczesnego prawa, w wyniku orzeczenia sądu, gospodarstwo przypadło w udziale 5/8 babce i trojgu rodzeństwa po 1/8, którzy w chwili śmierci dziadka byli nieletni. Pozostała pełnoletnia trójka (...)

Intercyza - stan prawny obowiązujący od 20 stycznia 2005 r.

Intercyza - stan prawny obowiązujący od 20 stycznia 2005 r.

  Co to jest intercyza i dlaczego decydujemy się na jej zawarcie? Intercyza jest to majątkowa umowa małżeńska, na mocy której małżonkowie dokonują wyboru ustroju majątkowego jaki będzie regulował ich stosunki majątkowe w trakcie trwania małżeństwa. Panujący między małżonkami (...)

Nowe koszty sądowe w rozmaitych sprawach cywilnych!

Nowe koszty sądowe w rozmaitych sprawach cywilnych!

Jakie przepisy należy stosować? Celem obszernej ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych jest generalna obniżka opłat sądowych. Niektóre jednak sprawy podrożeją. Nowe przepisy zaczną obowiązywać od 2 marca 2006 r. Warto sprawdzić, na wszczynanie jakich (...)

Co pozostanie moim majątkiem odrębnym nawet po zawarciu małżeństwa - opinia prawna

Co pozostanie moim majątkiem odrębnym nawet po zawarciu małżeństwa - opinia prawna

Stan faktycznyPlanuję zawrzeć małżeństwo. Kupiłam mieszkanie z zarobionych przez siebie pieniędzy. Chciałabym się dowiedzieć, czy w momencie zawarcia związku małżeńskiego mieszkanie to wejdzie do wspólnoty majątkowej obojga małżonków? Jeśli nie, to czy w przypadku sprzedaży (...)

Podatek przy nabyciu w drodze dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego

Podatek przy nabyciu w drodze dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego

W podatku od spadku i darowizn dla ustalenia obowiązującego stanu prawnego w pierwszej kolejności należy ustalić, kiedy nastąpiło nabycie (tj. śmierć osoby, po której nabywamy określone rzeczy). Poniższe wyjaśnienia odnoszą się do nabycia tytułem dziedziczenia, zapisu zwykłego, (...)

Jakie sądy orzekają o nabyciu spadku zagranicznego?

Jakie sądy orzekają o nabyciu spadku zagranicznego?

  Jakie sprawy spadkowe mogą prowadzić polskie sądy? Co się dzieje, jeśli dojdzie do śmierci obywatela polskiego, który posiada miejsce zamieszkania za granicą? Czy w sprawach o stwierdzenie nabycia spadku istnieje w powyższym przypadku tzw. jurysdykcja krajowa, która oznacza (...)

Jak szybko ustalić kto jest spadkobiercą?

Jak szybko ustalić kto jest spadkobiercą?

  Potrzeba zmian Rozwiązania przyjęte w nowelizacji ustawy prawo o notariacie, kodeksu cywilnego oraz kodeksu postępowania cywilnego mają osiągnąć dwa zasadnicze cele. Z jednej strony zamierzeniem ustawodawcy było odciążenie, i tak już nadmiernie obciążonych sądów, od spraw, (...)

Majątek kawalerski i inne rzeczy, które nie są wspólne z żoną - stan prawny obowiązujący od 20 stycznia 2005 r.

Majątek kawalerski i inne rzeczy, które nie są wspólne z żoną - stan prawny obowiązujący od 20 stycznia 2005 r.

  Wchodząca w życie 20 I 2005 r. nowelizacja do Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w dość istotny sposób zmieniła dotychczas obowiązujące stosunki majątkowe między małżonkami. Przede wszystkim poszerzono katalog ustrojów majątkowych mogących istnieć między małżonkami, (...)

Skutki ogłoszenia upadłości co do stosunków majątkowych małżeńskich upadłego - stan prawny aktualny do dnia 30 września 2003 r.

Skutki ogłoszenia upadłości co do stosunków majątkowych małżeńskich upadłego - stan prawny aktualny do dnia 30 września 2003 r.

  Aby odpowiedzieć na pytanie jakie są skutki ogłoszenia upadłości co do stosunków majątkowych małżeńskich po ogłoszeniu upadłości, należy najpierw pokrótce wyjaśnić jak mogą się kształtować majątkowe stosunki małżeńskie. Jakie mogą być stosunki majątkowe (...)

Notarialne poświadczenie dziedziczenia

Notarialne poświadczenie dziedziczenia

  Na czym będzie polegało notarialne poświadczenie dziedziczenia? W dniu 2 października 2008 roku wejdzie w życie nowelizacja ustawy prawo o notariacie oraz niektórych innych ustaw, w tym Kodeksu cywilnego i Kodeksu postępowania cywilnego. Ustawa ta wprowadza do polskiego systemu prawa (...)

Czyje prawo po przekształceniu z lokatorskiego we własnościowe - opinia prawna

Czyje prawo po przekształceniu z lokatorskiego we własnościowe - opinia prawna

Stan faktycznyW 1977 r. jako członek Spółdzielni Mieszkaniowej uzyskałem przydział mieszkania na zasadach lokatorskich. W 1978 r. ożeniłem się i żona wprowadziła się do mnie. Na początku lat 90-tych wystąpiłem do Spółdzielni o przekształcenie lokatorskiego prawa do lokalu (...)

Zapytaj prawnika:

Dodaj załącznikDodaj załącznik

Oświadczenia i zgody RODO:


PORADY PRAWNIKA

Uregulowanie spraw spadkowych po rodzicach

Uregulowanie spraw spadkowych po rodzicach

Jakiej muszę dokonać procedury by przepisać gospodarstwo rolne wraz z zabudowaniem o obszarze 6,43 ha na siebie. W księdze wieczystej wpisany jest jako właściciel nieżyjący Teodor M., czyli mój ojciec. Wszystkie pozostałe dokumenty w geodezji i urzędzie miasta widnieją na Rozalię M. żonę (...)

Dziedziczenie gospodarstwa rolnego

Dziedziczenie gospodarstwa rolnego

W 1977 r. zmarła moja matka, która nie zostawiła testamentu na gospodarstwo rolne wraz zabudowaniem. W 2007 r. będzie 30 lat od zasiedzenia przeze mnie. Czy w roku 2007 będę mógł złożyć do sądu wniosek o stwierdzenie nabycia całej spadkowej nieruchomości bez przeprowadzania postępowania (...)

Darowizna a zachowek

Darowizna a zachowek

W latach 80 po śmierci mojego dziadka odbyło się posiedzenie sądu. Sąd stwierdził że prawo do spadku nabyli na mocy ustawy : a)do domu moja babcia, mój tata oraz brat taty i siostra taty, b) do gospodarstwa rolnego (kilka działek) moja babcia oraz moja ciocia. W latach 90 moja babcia oraz ciocia (...)

Zasiedzenie udziałów na nieruchomości

Zasiedzenie udziałów na nieruchomości

Dziadek przekazał swoje gospodarstwo rolne moim rodzicom w 1979 r. na podstawie umowy zawartej w obecności pracownika Urzędu Miasta. W umowie tej jednoznacznie stwierdzono, że dziadek jest jedynym właścicielem gospodarstwa. Po kilku latach okazało się, że na kilku przekazanych działkach ma (...)

Dziedziczenie i podział gospodarstwa rolnego

Dziedziczenie i podział gospodarstwa rolnego

Zmarli - wujek i ciocia (siostra mojej mamy) nie mieli dzieci. Wujek nie miał rodzeństwa ani rodziców, natomiast ciocia miała jedynie 6 rodzeństwa. Czworo z nich umarło przed ciocią. Czy ten fakt jest istotny przy dziedziczeniu - czyli czy ich dzieci stają się spadkobiercami? Słyszeliśmy, (...)

Gospodarstwa rolne a grunty orne, leśne etc

Gospodarstwa rolne a grunty orne, leśne etc

Mój ojciec nie był rolnikiem i nie prowadził tego typu działalności. Prowadził działalność budowlaną. Zajmował się kupowaniem parcel w Warszawie i jej okolicach, posiadał cegielnie w której produkował materiał budowlany, z którego z kolei budował obiekty. Zakupił bardzo wiele parcel (...)

Dziedziczenie gospodarstwa rolnego

Dziedziczenie gospodarstwa rolnego

W 1990 r. rodzice przepisali mnie i mojej siostrze (po 1/2) gospodarstwo rolne wraz z zabudowaniami. W 1995 r. siostra zmarła pozostawiając: męża ( mieszkając w Warszawie nie pracował w gospodarstwie i nie miał przygotowania rolniczego do prowadzenia gospodarstwa), 22 letnią córkę ( nie wiem (...)

Domniemanie, że właściciel działki jest rolnikiem

Domniemanie, że właściciel działki jest rolnikiem

Mąż pracuje zawodowo. W 1995 r. zmarł mu ojciec. W 1996 r. zostało wydane przez sąd postanowienie stwierdzenia spadku, na mocy którego został współwłaścicielem wraz ze swoją matką i siostrą po 1/3 części gospodarstwa rolnego o powierzchni 3.20 ha. Jego żona od maja 1997 r. do października (...)

Testamentowe dziedziczenie gospodarstw rolnych

Testamentowe dziedziczenie gospodarstw rolnych

W 1993 r. zmarł spadkodawca, który pozostawił testament. Do dziedziczenia gospodarstwa powołał 3 dzieci, postępowanie spadkowe odbyło się 2001 r. Spadkobiercy nie pracowali w gospodarstwie i nie posiadali kwalifikacji rolniczych. Czy sąd w postępowaniu spadkowym powinien sprawdzić uprawnienia (...)

Podział gospodarstwa rolnego

Podział gospodarstwa rolnego

Jak najszybciej i najtaniej przeprowadzić postępowanie spadkowe w następującej sytuacji: spadek-gospodarstwo rolne pow. 1 ha, (tylko grunt), spadkobiercy - rodzice spadkodawcy (2), rodzeństwo 4 braci (3 pełnoletnich oraz jeden 13 lat). Intencją spadkobierców jest, aby spadek otrzymała 1 osoba (...)

Dziedziczenie gospodarstwa rolnego

Dziedziczenie gospodarstwa rolnego

Po zmarłym są spadkobiercami: żona, córka i syn. Masą spadkową jest gospodarstwo rolne 1,9h wraz z domem oraz 1/2 posiadłości z domem jako spadek ojca po rodzicach. Powyższa posiadłość, posiada gruntu 0,25h, ponieważ w 1977 r. gospodarstwo zostało przekazane na skarb państwa. Czy synowi, (...)

Podział i sprzedaż gospodarstwa rolnego

Podział i sprzedaż gospodarstwa rolnego

Zmarł właściciel zadłużonego gospodarstwa rolnego/nieużytkowanego/ Sąd podzielił nieruchomość pomiędzy żonę i 2 córki wszystkie z dobrodziejstwem inwentarza. Żona z kolei odpowiada w całości za długi męża na podstawie odrębnego prawomocnego wyroku a córki tylko do wartości czynnego (...)

Zasiedzenie

Zasiedzenie

Małżeństwo otrzymało w 1981 r. od rodziców żony gospodarstwo rolne wraz z domem w drodze umowy przekazania gospodarstwa gospodarstwo rolnego. Jednakże przekazujący gospodarstwo nie byli jego właścicielami i nieruchomość ostatecznie została w latach 80-tych własnością gminy, a następnie (...)

Dziedziczenie gospodarstwa rolnego po roku 2001

Dziedziczenie gospodarstwa rolnego po roku 2001

Przedmiotem spadku jest gospodarstwo rolne (45ha) wraz z dwoma budynkami mieszkalnymi. Otwarcie spadku 09.12.2002 r. procedura -d ziedziczenie ustawowe. Sąd spadku zobowiązał wszystkich uczestników postępowania spadkowego do złożenia dokumentów uprawniających do prowadzenia gospodarstwa. Jednak (...)

Dzidziczenie gospodarstwa rolnego

Dzidziczenie gospodarstwa rolnego

W świetle aktualnie obowiązujących aktów prawnych na dzień 06-08-2003 r. chciałbym się dowiedzieć jaką możliwość mają moi rodzice posiadający gospodarstwo rolne (10 ha) przekazania go na spadkobierców. Spadkobiercami są dzieci tj. córka - wykształcenie nierolnicze + dwoje nieletnich (...)