Odpowiedź prawnika: Odszkodowanie za przestój w transporcie
Aby mogła być mowa o opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (VAT), musi dojść do świadczenia określonego w art. 5 ust. 1 ustawy o VAT (w szczególności opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju). W przypadku nałożenia kary na kontrahenta z powodu niewywiązania się przez niego z warunków umowy (np. nierozładowania transportu, co zmusza samochód i kierowcę do przymusowego postoju), nie ma mowy o jakimkolwiek świadczeniu na jego rzecz. Naliczanie kary z tytułu nienależytego wywiązywania się z umowy jest swoistego rodzaju odszkodowaniem, nie jest więc kwotą należną z tytułu sprzedaży, o której mowa w art. 29 ust. 1 ustawy o VAT. Zapłata powyższej kwoty ma charakter rekompensaty z tytułu opóźnień w wynikłych z działań zlecającego i dlatego nie podwyższa podstawy opodatkowania z tytułu świadczenia usługi transportowej oraz nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.
W świetle powyższego obciążenie zlecającego usługę kosztami opłaty za przestój w transporcie towarowym nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, gdyż nie jest czynnością wymienioną w art. 5 ust. 1. Czynność ta, jako nie podlegająca opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, winna być udokumentowana innym dokumentem niż faktura VAT zarezerwowana dla dokumentowania czynności z zakresu ustawy o podatku od towarów i usług, np. notą obciążeniową. Jako przychód należny kwota wynikająca z noty obciążeniowej powinna być też zaliczona do przychodów z działalności gospodarczej.
Powyższe znajduje potwierdzenie w interpretacjach organów podatkowych (por. Postanowienie Urzędu Skarbowego w Łukowie z dnia 21 marca 2005 r., sygn. PP-443/16/80/2005).
