Opieka nad ubezwłasnowolnionym

7.5.2009

Pytanie:

"Mężczyzna ze względu na upośledzenie jest całkowicie ubezwłasnowolniony. Pobiera rentę socjalną z ZUS (na stałe) oraz rentę rodzinną po matce z KRUS (również na stałe). Po śmierci rodziców mężczyzna odziedziczył gospodarstwo rolne o powierzchni 2,30 ha (postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku jeszcze się nie uprawomocniło). Opiekunem prawnym mężczyzny jest niespokrewniona z nim kobieta. W KRUS-ie poinformowano ją, iż od momentu kiedy jej podopieczny stanie się właścicielem gospodarstwa zostanie zawieszona jego renta rodzinna wypłacana przez KRUS. Mężczyzna nie jest jednak w stanie prowadzić gospodarstwa i osiągać dochodów z tego tytułu. Kobieta opiekując się mężczyzną od wielu lat (i mając zamiar nadal) uprawia to gospodarstwo. W tej sytuacji chciałaby je przejąć na własność, aby KRUS nie zawiesił renty jej podopiecznego, która stanowi większą część jego dochodów. Czy w tej sytuacji ubezwłasnowolniony mężczyzna może w drodze darowizny przekazać gospodarstwo swojej opiekunce prawnej i czy ona sama może w jego imieniu wystąpić z takim wnioskiem do sądu? "

Odpowiedź prawnika: Opieka nad ubezwłasnowolnionym

Ubezwłasnowolniony całkowicie mężczyzna poza sytuacjami drobnych czynności życia codziennego, nie może dokonywać żadnych czynności prawnych (a taką czynnością jest np.: zawarcie umowy darowizny). W jego imieniu czynności prawne może dokonywać tylko jego opiekun prawny.

Zgodnie z art. Art. 159. § 1. Opiekun nie może reprezentować osób pozostających pod jego opieką:

1) przy czynnościach prawnych między tymi osobami;

2) przy czynnościach prawnych między jedną z tych osób a opiekunem albo jego małżonkiem, zstępnymi, wstępnymi lub rodzeństwem, chyba że czynność prawna polega na bezpłatnym przysporzeniu na rzecz osoby pozostającej pod opieką.

§ 2. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio w postępowaniu przed sądem lub innym organem państwowym.

Do opieki nad ubezwłasnowolnionym całkowicie przepis ten stosuje się odpowiednio.

Z tego przepisu wynika wprost, iż nie jest dopuszczalna taka sytuacja, gdy przy zawieraniu danej czynności prawnej opiekun z jednej strony działa osobiście („jako on sam"), z drugiej zaś jako reprezentant ubezwłasnowolnionego. Nie jest to też bezpłatne przysporzenie na rzecz ubezwłasnowolnionego, a raczej odwrotnie, na rzecz opiekuna. Zatem zawarcie powyższej umowy darowizny w tym przypadku nie jest możliwe. Próby jej dokonania mimo to spowodowałyby naruszenie prawa, i na podstawie art. 58 par. 1 kc taka umowa darowizny była by z mocy prawa nieważna.

Stosując jednak do tej sytuacji (na podstawie art. 155 par. 2) odpowiednio art. 99 kro można dojść do wniosku, iż opiekun w takiej sytuacji może domagać się ustanowienia dla ubezwłasnowolnionego kuratora dla dokonania tej konkretnej czynności (wtedy umowa została by zawarta między opiekunem, a ubezwłasnowolnionym reprezentowanym przez kuratora), ustanowienie kuratora zależy jednak od decyzji sądu, który najpierw musiałby uzać zasadność takiej czynności w tej konkretnej sytuacji. Rozstrzygnięcia sądu oczywiście nie jesteśmy w stanie tu przewidzieć (zależy to od tego, czy w tej sytuacji zdaniem sądu za dokonaniem takiej czynności będzie przemawiać interes dziecka).

Zespół prawników
e-prawnik.pl

Odpowiedź prawnika: Opieka nad ubezwłasnowolnionym

Komentarze