Odpowiedź prawnika: Skutki podatkowe i karnoskarbowe firmanctwa
Pomijając moralny aspekt tzw. „firmanctwa”, który każdorazowo powinien być wzięty pod uwagę i rozważony indywidualnie przez osoby dopuszczające się takiego procederu, należy skupić się na ewentualnej kwalifikacji danego czynu oraz odpowiedzialności za ten czyn – tak podatkowej, jak karno-skarbowej. Oczywiście zawsze skuteczność takiego procederu i możliwość jego wykrycia zależy od ogólnej świadomości osób ją podejmującej. Jeżeli zatem odpowiednio maskują swoje działania, nie pozostawiają żadnych dowodów (w szczególności pisemnych), a jednocześnie potrafią dochować niezbędnej dyskrecji, możliwość ujawnienia wielu naruszeń prawa podatkowego może być bardzo zminimalizowana.
Wiadomym jest również, że organy podatkowe (podobnie jak organy ścigania) starają się zawsze dany czyn zakwalifikować jako czyn zagrożony największymi sankcjami, mimo że sprawcy po analizie przepisów wydaje się, że nie spełnia wszystkich przesłanek odpowiedzialności za dany czyn (np. za firmanctwo).
W zakresie prawa podatkowego odpowiedzialność osób uczestniczących w firmanctwie uregulowana została w art. 113 Ordynacji podatkowej. Przepis ten stanowi, że jeżeli podatnik (firmant), za zgodą innej osoby (firmującego), w celu zatajenia prowadzenia działalności gospodarczej lub rzeczywistych rozmiarów tej działalności, posługuje się lub posługiwał się imieniem i nazwiskiem, nazwą lub firmą tej osoby, osoba ta ponosi solidarną odpowiedzialność z podatnikiem całym swoim majątkiem za zaległości podatkowe powstałe podczas prowadzenia tej działalności.
Zatem przesłankami zakwalifikowania czynu jako firmanctwa w rozumieniu Ordynacji podatkowej jest:
-
posługiwanie się imieniem i nazwiskiem, nazwą lub firmą innej osoby, za jej zgodą,
-
cel zatajenia prowadzenia działalności gospodarczej lub rzeczywistych rozmiarów tej działalności.
Ponadto zachowanie takie może wyczerpywać znamiona czynu zabronionego określonego w art. 55 kodeksu karnego skarbowego. W typie podstawowym, uregulowanym w § 1, ustawodawca wskazał, iż podatnik, który w celu zatajenia prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub rzeczywistych jej rozmiarów posługuje się imieniem i nazwiskiem, nazwą lub firmą innego podmiotu i przez to naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności do lat 2 albo obu tym karom łącznie.
W tzw. typie uprzywilejowanym określonym w § 2, tj. gdy kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości (nie przekracza dwustukrotnej wysokości najniższego miesięcznego wynagrodzenia) sprawca podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych. Natomiast w § 3, jeśli kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu, sprawca podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe. Zgodnie z art. 53 § 6 kodeksu karnego skarbowego wykroczenie skarbowe jest to czyn zabroniony przez kodeks pod groźbą kary grzywny określonej kwotowo, jeżeli kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej albo wartość przedmiotu czynu nie przekracza pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia w czasie jego popełnienia.Karą za wykroczenia skarbowe jest kara grzywny określona kwotowo (art. 47 § 1 KKS). Kara grzywny może być wymierzona w granicach od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, chyba że kodeks stanowi inaczej (art. 48 § 1 KKS).
