Odpowiedź prawnika: Uprawnienia pracownika w przypadku braku otrzymania wynagrodzenia
Naruszenie niniejszego obowiązku łączy się z szeregiem konsekwencji i uprawnień dla pracownika:
1. Prawo do odsetek od spóźnionego wynagrodzenia.
Zgodnie z art. 481 § 1 kc w związku z art. 300 kp, pracownikowi w związku ze spóźnioną wypłatą wynagrodzenia przysługują odsetki w wysokości ustawowej od dnia następującego po dniu w którym miała nastąpić wypłata wynagrodzenia do dnia zapłaty. Wysokość odsetek może być wyższa, jeśli wyższą wysokość przewiduje regulamin pracy lub układ zbiorowy. Odsetki przysługują niezależnie od faktu, czy pracownik poniósł szkodę, oraz czy brak wypłaty wynagrodzenia był ze strony pracodawcy zawiniony. Ponadto pracownik może dochodzić również odsetek od zaległych odsetek od momentu wytoczenia powództwa przed sądem pracy.
2. Odszkodowanie za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania.
Jeśli pracownik wykaże, iż poniósł szkodę w skutek nieterminowej wypłaty wynagrodzenia (np. nie był w stanie spłacić terminowo raty kredytu- co spowodowało odsetki karne od sumy raty) może dochodzić odszkodowania na zasadach przewidzianych w art. 471 kc związku z art. 300 kp (odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania).
3. Odpowiedzialność karna.
Niewypłacenie wynagrodzenia lub jego bezpodstawne obniżenie dają możliwość pociągnięcia pracodawcy do odpowiedzialności za wykroczenie przewidziane w art. 282 § 1 pkt. 1 kp. gdzie sankcją przewidzianą jest kara grzywny w wysokości od 1.000 zł do 30.000 zł lub odpowiedzialność karna na podstawie art. 218 § 1 kk.
4. Uprawnienia Państwowej Inspekcji Pracy.
Państwowa Inspekcja Pracy posiada pewne uprawnienia w zakresie terminowości wypłaty wynagrodzenia pracownikowi. Organy PIP mogą, po przeprowadzonej kontroli pracodawcy, stwierdzić naruszenia przepisów prawa pracy i nakazać pracodawcy wypłatę należnego wynagrodzenia jak i innych świadczeń przysługujących pracownikowi. Trzeba podkreślić, iż nakaz jest wykonalny natychmiastowo. Ponadto, Inspektor PIP może nałożyć na pracodawcę mandat karny w wysokości 1000 zł.
5. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia w winy pracodawcy.
Zgodnie z art. 55 § 11 kp pracownik może rozwiązać stosunek pracy bez wypowiedzenia z winy pracodawcy w przypadku ciężkiego naruszenia przez pracodawcę podstawowych obowiązków wobec pracownika. Zgodnie z orzecznictwem np.: Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 8 sierpnia 2006 r. (I PK 54/2006) LexPolonica nr 1265137: „Pracodawca niewypłacający pracownikowi bez
usprawiedliwionej przyczyny części jego wynagrodzenia za pracę narusza w sposób ciężki swoje podstawowe obowiązki (art. 55 § 1[1] kp). Naruszenie to następuje co miesiąc w terminie płatności wynagrodzenia (art. 85 § 1 kp) i od dowiedzenia się przez pracownika o tej okoliczności należy liczyć termin jednego miesiąca określony w art. 55 § 2 w związku z art. 52 § 2 kp” niewypłacenie wynagrodzenia jest ciężkim naruszeniem obowiązków pracodawcy wobec pracownika. W przypadku takiego sposobu rozwiązania stosunku pracy, pracownik oprócz uprawnień wspomnianych w punktach 1,2,3 oraz wypłaty zaległego wynagrodzenia, może domagać się odszkodowania w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia (okresy wypowiedzenia są różne w zależności od rodzaju umowy o prace oraz okresu zatrudnienia u danego pracodawcy- szczegółowe unormowania znajdują się w art.. od 32 do 43 kodeksu pracy) Jeżeli umowa o pracę została zawarta na czas określony lub czas wykonania określonej pracy, pracownik może domagać się odszkodowania w wysokości wynagrodzenia za okres 2 tygodni.
6. Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Socjalnych.
Czasami brak wypłaty wynagrodzenia jest spowodowany złą kondycją przedsiębiorstwa zatrudnionego, a nie złą wolą pracodawcy. W przypadkach niewypłacalności pracodawcy ciężar wypłaty zarobku przyjmuje Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych działający w oparciu o ustawę o tymże funduszu.
7. Umowa o dzieło, zlecenia i inne umowy cywilne.
Gdy nie został nawiązany stosunek pracy, a jedynie umowa cywilnoprawna, należy złożyć powództwo do sądu cywilnego o zapłatę, które już jednak nie jest zwolnione z opłat sądowych.
