Odpowiedź prawnika: Wysokość kary umownej
Zasady dotyczące kary umownej zawarte są w przepisach kodeksu cywilnego. Zgodnie z jego artykułem 483 „Można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna)”. Natomiast zgodnie z artykułem 484 „W razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody. Żądanie odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary nie jest dopuszczalne, chyba że strony inaczej postanowiły. Jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej; to samo dotyczy wypadku, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana”.
W praktyce wysokość kar umownych zależy od uznania stron umowy. Inaczej właściwie powinny być ustalane kwoty kar umownych za niewykonanie przedmiotu umowy, a inaczej za jego nienależyte wykonanie. Kodeks cywilny dopuszcza wspomnianą powyżej zacytowanym przepisem możliwość żądania obniżenia wysokości kar umownych (żądanie może być skierowane bezpośrednio do kontrahenta lub pozostawione rozstrzygnięciu sądu), w następujących przypadkach:
- gdy zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane,
- gdy kara umowna jest rażąco wygórowana.
Celem powyższego uregulowania jest zapobieżenie wzbogacenia się wierzyciela w nieuzasadnionym zakresie, co pozostawałoby w sprzeczności z charakterem kary umownej, która zastąpić ma odszkodowanie. Jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, to może dojść do sytuacji, gdy zapłata kary umownej w zastrzeżonej wysokości, byłaby zbyt dużą dolegliwością dla dłużnika.
Najczęściej spotyka się kary umowne nie przekraczające 3% za dzień, a nawet nie przekraczające 1% za dzień. Czy to na etapie podpisywania umowy, czy już na etapie sądowym kara umowa musi być dostosowana do ewentualnych strat, jakie może przynieść w tym wypadku opóźnienie. Poza tym zawsze należy odwoływać się do konkretnego przypadku, w którym ustalana jest kara umowna.
Prosimy także o zapoznanie się z treścią artykułu Co to jest kara umowna i kiedy można ją stosować?
