Drobni przedsiębiorcy, a zwolnienie z podatku od towarów i usług

3.10.2011

Rok 2011 przyniósł poważne zmiany w zakresie warunków, jakie musi spełnić przedsiębiorca, aby uzyskać uprawnienie do zwolnienia z podatku VAT. Poprzedni stan prawny został dokładnie omówiony w artykule pt. „Drobni przedsiębiorcy, a VAT” w związku z czym niniejsze opracowanie dotyczyć będzie jedynie obowiązującej treści przepisów.

Kiedy podatnicy kontynuujący w 2011 r. wykonywanie czynności opodatkowanych podatkiem VAT są zwolnieni od podatku VAT?

Jak stanowi art. 113.1 VAT zwalnia się od podatku podatników, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 150 000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku VAT. Aktualna treść tego przepisu została nadana na mocy ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług(dalej ustawa nowelizacyjna). Ustawa ta wprowadziła także szereg przepisów przejściowych, które ustalają odmienne kryteria kwotowe dla danych okresów czasu. I tak, kwota 150 tys. zł znajduje zastosowania dopiero od roku 2011 roku, natomiast, za rok wcześniejszy, czyli 2010, kwotą graniczną jest kwota 100 tys. zł, z tym, że, podatnicy u których łączna wartość sprzedaży opodatkowanej w 2010 r. była wyższa niż 100 000 zł i nie przekroczyła 150 000 zł, mogą skorzystać ze zwolnienia, pod warunkiem pisemnego zawiadomienia o tym zamiarze naczelnika urzędu skarbowego w terminie do dnia 15 stycznia 2011 r.

Ustawodawca przewidział także pewne nowe wyłączenia, jeśli chodzi sposób ustalania, wspomnianej wcześniej, wartości sprzedaży opodatkowanej, od której to zależy możliwość zwolnienia z podatku. Zgodnie z ustępami 2. oraz 3. do wartości sprzedaży nie wlicza się:

odpłatnej dostawy towarów
odpłatnego świadczenia usług zwolnionych od podatku
towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych
wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji
sprzedaży produktów rolnych pochodzących z prowadzonej działalności rolniczej,w przypadku prowadzenia przez rolnika ryczałtowego korzystającego ze zwolnienia określonego w art. 43 ust. 1(chodzi o zwolnienie z podatku dostawy produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej oraz świadczenie usług rolniczych), także działalności innej niż działalność rolnicza.

Do jakiej kwoty podatnicy rozpoczynający w 2011 r. wykonywanie czynności opodatkowanych podatkiem VAT są zwolnieni od podatku VAT?

Podatnik rozpoczynający w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności opodatkowanych podatkiem VAT jest zwolniony od podatku, jeżeli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, kwoty 150 tys. złotych. Zgodnie natomiast z ustawą nowelizacyjną podatnicy rozpoczynający w 2010 r. wykonywanie takich czynności , u których łączna wartość sprzedaży, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej, przekroczyła 100 000 zł i nie przekroczyła 150 000 zł, mogą skorzystać ze zwolnienia, pod warunkiem pisemnego zawiadomienia o tym zamiarze naczelnika urzędu skarbowego w terminie do dnia 15 stycznia 2011 r.

Czy można zrezygnować ze zwolnienia?

Zarówno podatnicy kontynuujący wykonywanie czynności opodatkowanych, jak i również rozpoczynający ich wykonywanie, mogą zrezygnować ze zwolnienia określonego pod warunkiem pisemnego zawiadomienia o tym zamiarze naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem miesiąca, w którym rezygnują ze zwolnienia. Należy jednak zwrócić uwagę, że w przypadku tej drugiej kategorii podatników zawiadomienie musi nastąpić przed dniem wykonania pierwszej czynności.(art.113.5 VAT)

Kiedy dochodzi do utraty prawa do zwolnienia?

W przypadku podatników kontynuujących wykonywanie czynności opodatkowanych podatkiem VAT, jeżeli wartość sprzedaży przekroczy kwotę 150 tys. złotych zwolnienie traci moc w momencie przekroczenia tej kwoty. Obowiązek podatkowy powstaje z momentem przekroczenia, a opodatkowaniu podlega nadwyżka sprzedaży ponad tę kwotę. Istnieje możliwość pomniejszenia kwotę podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającą z dokumentów celnych oraz o kwotę podatku zapłaconą od wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, a także o kwoty podatku naliczonego wynikające z faktur dokumentujących zakupy dokonane przed dniem utraty zwolnienia. Może to się stać za zgodą naczelnika urzędu skarbowego, pod warunkiem, że:

1)porządzenia spisu z natury zapasów tych towarów posiadanych w dniu, w którym nastąpiło przekroczenie kwoty oraz

2)przedłożenia w urzędzie skarbowym spisu, o którym mowa w pkt 1, w terminie 14 dni, licząc od dnia utraty zwolnienia.

Jeśli chodzi o podatników rozpoczynających wykonywanie czynności opodatkowanych, jeżeli faktyczna wartość sprzedaży, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej, przekroczy w trakcie roku podatkowego kwotę 150 tys. złotych, zwolnienie traci moc z momentem przekroczenia tej kwoty. Opodatkowaniu podlega nadwyżka sprzedaży ponad wartość określoną w zdaniu pierwszym, a obowiązek podatkowy powstaje z momentem przekroczenia tej wartości. Przepis ust. 5 zdanie trzecie stosuje się odpowiednio. Warunki dotyczące możliwości pomniejszenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego znajdują odpowiednie zastosowanie.

W przypadku ,gdy między podatnikiem, należącym do którejkolwiek z dwóch wcześniej określonych kategorii, a kontrahentem istnieje związek, o którym mowa w art. 32 ust. 2-4(chodzi m.in. o powiązania o charakterze rodzinnym lub z tytułu przysposobienia, kapitałowym, majątkowym lub wynikające ze stosunku pracy ), który wpływa na wykazywaną przez podatnika w transakcjach z tym kontrahentem wartość sprzedaży w ten sposób, że jest ona niższa niż wartość rynkowa, dla określenia momentu utraty mocy zwolnienia od podatku, uwzględnia się wartość rynkową tych transakcji.