Druga ustawa o innowacyjności gotowa

Zmiany mają charakter horyzontalny, a więc wprowadza zmianę przepisów ograniczających innowacyjność, które do tej pory znajdowały się w różnych ustawach.

Od 2018 roku przedsiębiorcy będą mogli odliczać od podstawy opodatkowania 100% wydatków przeznaczonych na badania i rozwój – takie rozwiązanie wprowadza druga ustawa o innowacyjności. To kolejny akt prawny z całego pakietu ustaw ułatwiających działalność innowacyjną.

– "Każdą złotówkę, jaką przedsiębiorca przeznaczy na badania i rozwój, będzie mógł sobie odliczyć. Zachęty finansowe to bardzo skuteczna metoda pobudzająca firmy do działalności innowacyjnej" – skomentował wicepremier Jarosław Gowin, minister nauki i szkolnictwa wyższego. Pierwsza ustawa o innowacyjności obowiązuje od końca 2016 roku.

- "Podpisanie tej ustawy to trzecia era w budowaniu innowacyjnej Rzeczypospolitej" – podkreślał Prezydent, który zabrał głos po podpisaniu ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia prawnego działalności innowacyjnej. Miało to miejsce w Centrum Zaawansowanych Materiałów i Technologii CEZAMAT PW w Warszawie. 

- "Wierzę głęboko, że druga ustawa o innowacyjności przyczyni się do budowy strefy badawczo-rozwojowej w naszym kraju, a w efekcie do rozwoju innowacyjnej i nowoczesnej gospodarki, czyli takiej, o jakiej wszyscy marzymy" – powiedział Andrzej Duda i podkreślał, że rozwiązania zawarte w tej ustawie przyczynią się do promowania polskiej myśli technicznej i do rozwoju polskich badań naukowych.

Zob. wystąpienie Prezydenta RP po podpisaniu drugiej ustawy o innowacyjności.

Nowa ustawa wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2018 r.

Jaki jest cel ustawy?

Celem ustawy ustawy z dnia 9 listopada 2017 r. o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia prawnego działalności innowacyjnej jest likwidacja lub ograniczenie barier w prowadzeniu działalności innowacyjnej oraz podniesienie atrakcyjności podatkowych instrumentów wsparcia działalności innowacyjnej w Polsce. Nowelizacja koncentruje się przede wszystkim na kwestiach związanych z tworzeniem wiedzy i jej transferem do gospodarki oraz finansowaniem procesów powstawania innowacyjnych przedsięwzięć, zwłaszcza zwiększania nakładów prywatnych na badania i rozwój.

W tym celu wprowadzono m.in. symetryczne zmiany w ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawie z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, które dotyczą tzw. ulgi B+R, czyli prawa do odliczenia od podstawy opodatkowania kosztów uzyskania przychodów poniesionych przez przedsiębiorcę na działalność badawczo-rozwojową (kosztów kwalifikowanych). Ustawa podwyższa kwotę maksymalnego odliczenia wszystkich kosztów kwalifikowanych na działalność B+R od podstawy obliczenia podatku do 100%, a dla przedsiębiorców mających status centrum badawczo-rozwojowego do 150% (dotychczas 50% kosztów osobowych, 50% kosztów, jeżeli podatnik jest mikroprzedsiębiorcą, małym lub średnim przedsiębiorcą, oraz 30% kosztów dla pozostałych przedsiębiorców). Przewiduje także rozszerzenie katalogu kosztów kwalifikowanych o należności z tytułu umów o dzieło oraz umów zlecenia oraz składki na ubezpieczenia społeczne opłacane z tytułu tych należności, koszty nabycia sprzętu specjalistycznego, w szczególności naczyń i przyborów laboratoryjnych oraz urządzeń pomiarowych, które nie są środkami trwałymi, a także koszty zakupu usługi wykorzystania aparatury naukowo-badawczej.

Ustawa przewiduje również zmiany w ustawie z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, ustawie z dnia 9 listopada 2000 r. o utworzeniu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, ustawie z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym, ustawie z dnia 11 kwietnia 2001 r. o rzecznikach patentowych, ustawie z dnia 16 lipca 2004 r. – Prawo telekomunikacyjne, ustawie z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawie z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Polskiej Akademii Nauk, ustawie z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych oraz ustawie z dnia 30 maja 2008 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej.

Gowin: burzymy bariery dla innowacyjności

– "Ustawy o innowacyjności są istotnym elementem bardzo śmiałego projektu, który obecnie przeprowadzamy. Jest nim głęboka przebudowa cywilizacyjna i gospodarcza Polski. Cieszy mnie, że ten cel rozumieją wszystkie siły polityczne. Za przyjęciem pierwszej ustawy o innowacyjności opowiedziały się wszystkie kluby parlamentarne. Podobnie było w przypadku drugiej ustawy" - stwierdził szef resortu nauki po przyjęciu ustawy przez Sejm.

– "Druga ustawa to wynik intensywnych konsultacji przeprowadzonych m.in. z ludźmi biznesu, którzy wskazywali na bariery utrudniające im działalność innowacyjną i kontakt z naukowcami. My te bariery dzisiaj właśnie burzymy" – powiedział 24 listopada wicepremier Jarosław Gowin, minister nauki i szkolnictwa wyższego. – "Dzięki przyjętym rozwiązaniom podmioty takie jak Centrum Zaawansowanych Materiałów i Technologii Politechniki Warszawskiej, w którym się właśnie znajdujemy, mogą stać się jednym z wiodących centrów współpracy na linii nauka-biznes" – dodał.

Zwiększenie konkurencyjności polskich przedsiębiorców

We wrześniu ubiegłego roku resort nauki na zlecenie Rady ds. Innowacyjności opracował tzw. Białą księgę innowacji, powstałą w wyniku konsultacji z przedsiębiorcami, naukowcami i urzędnikami. Księga stała się podstawą do stworzenia drugiej ustawy o innowacyjności.

Ustawa wpisuje się w złożenia m.in. Planu na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. Zakłada on zwiększenie nakładów na badania i rozwój do poziomu 1,7 proc. PKB w 2020 r. i utworzenie 1500 startupów w ciągu 7 lat. Twórcy projektu liczą, że ustawa wpłynie na poprawę konkurencyjności polskich przedsiębiorstw, wzrost popytu na ich produkcję i zwiększenie zatrudnienia.

Uwagę zwraca zwłaszcza duży potencjał wzrostu zatrudnienia w sferze B+R – współczynnik zatrudnienia w tym sektorze na 1000 osób aktywnych zawodowo osiągnął w Polsce w 2013 r. wartość 5,4, podczas gdy średnia wartość tego współczynnika dla całej Unii Europejskiej w tym samym roku wyniosła aż 12,6.

100% ulgi na B+R

Zakres tematyczny ustawy został ustalony w procesie szerokich konsultacji ze środowiskami biznesu, nauki, administracji i organizacji pozarządowych. Do resortu nauki i szkolnictwa wyższego spłynęło 340 propozycji, spośród których wybrano najbardziej wartościowe, tworząc w ten sposób Białą księgę innowacji.

Ustawa wprowadza szereg zmian podatkowych, m.in. zakłada zwiększenie wysokości ulgi podatkowej na działalność badawczo-rozwojową do 100 proc. Wychodzi także naprzeciw postulatom środowiska naukowego, zwiększając zakres działania spółek celowych tworzonych przez uczelnie i instytuty PAN o działalność gospodarczą i dereguluje procedury w zakresie ustalania Polskiej Mapy Drogowej Infrastruktury Badawczej.

Najważniejsze założenia drugiej ustawy o innowacyjności

Zmiany podatkowe:

• zwiększenie wysokości ulgi podatkowej na działalność badawczo-rozwojową (B+R) do 100% (i 150% dla Centrów Badawczo-Rozwojowych);
• doprecyzowanie i rozszerzenie katalogu kosztów kwalifikowanych do ulgi B+R (o środki inne niż trwałe i o formy zatrudnienia inne niż umowa o pracę; CBR będą miały jeszcze szerszy katalog kosztów, związanych m.in. z nieruchomościami);
• umożliwienie korzystania z ulgi B+R dla części przedsiębiorstw działających poza specjalnymi strefami ekonomicznymi;
• wydłużenie do 2023 r. wyłączenia tzw. podwójnego opodatkowania spółek kapitałowych i spółek komandytowo-akcyjnych zaangażowanych w działalność B+R;

• ułatwienie finansowania start-upów: ustawa doprecyzowuje sposób opodatkowania pożyczki konwertowanej na akcje lub udziały.

Zmiany w obszarze nauki i szkolnictwa wyższego:

• zwiększenie zakresu działania spółek celowych tworzonych przez uczelnie i instytuty naukowe Polskiej Akademii Nauk (PAN) o działalność gospodarczą;
• umożliwienie tworzenia przez uczelnie i instytuty naukowe PAN spółek do zarządzania infrastrukturą badawczą (również wspólnie oraz z instytutami badawczymi);
• zapewnienie MNiSW instrumentów prawnych do prowadzenia monitoringu losu doktorantów (analogicznie do obecnych rozwiązań w zakresie monitoringu losu absolwentów);
• wprowadzenie możliwości korzystania przez PARP i NCBR z instrumentów finansowych oraz udzielania pomocy finansowej o charakterze zwrotnym (jak np. poręczenia oraz wsparcie kapitałowe); dotychczas jedynie PARP mógł udzielać pomocy finansowej w formach bezzwrotnych i pożyczek, podczas gdy NCBR posiadał tylko ograniczoną możliwość tworzenia spółek;
• deregulacja procedury w zakresie ustalania Polskiej Mapy Drogowej Infrastruktury Badawczej.

Pierwszy krok w kierunku innowacyjności już za nami

Druga ustawa o innowacyjności zwiększa zakres rozwiązań wniesionych przez jej poprzedniczkę. Pierwsza ustawa, która weszła w życie już pod koniec 2016 roku:

• zwiększyła do 50% ulgę podatkową;
• zniosła na stałe podatek dochodowy od aportu własności intelektualnej i przemysłowej;
• wydłużyła z 3 do 6 lat możliwość odliczenia kosztów na działalność B+R i usunęła ograniczenia czasowe, w jakim twórcom wynalazków przysługiwały udziały w korzyściach z komercjalizacji.