Sprzedaż udziału we własności nieruchomości odziedziczonego po zmarłym współmałżonku nie stanowi źródła przychodu na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i nie podlega opodatkowaniu, jeżeli nieruchomość stanowiła składnik majątku wspólnego małżonków i została zbyta po upływie 5 lat od chwili nabycia – tak rozstrzygnął WSA w Łodzi w wyroku z 29 lipca 2015 r. o sygn. I SA/Łd 569/15, uchylając interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi.

W rzeczonej sprawie z wnioskiem o interpretację zwróciła się wdowa, która dokonała sprzedaży nieruchomości wraz z udziałem odziedziczonym po zmarłym mężu. Małżonkowie nabyli nieruchomość w 1995 r., pozostając przez cały czas trwania małżeństwa w ustroju ustawowej wspólności majątkowej, a nieruchomość stanowiła składnik ich majątku wspólnego. Po śmierci męża w 2013 r. udział wdowy w nieruchomości wyniósł łącznie ¾ (w tym ¼ odziedziczyła po zmarłym mężu), zaś udział córki ¼. Wdowa wraz z córką sprzedały nieruchomość w 2014 r. W opisanym stanie faktycznym wdowa zwróciła się o rozstrzygnięcie zagadnienia: czy od przychodu uzyskanego ze sprzedaży w 2014 r. udziału w wysokości ¼ przedmiotowej nieruchomości, odziedziczonego po zmarłym mężu w 2013 r. ma obowiązek zapłacić podatek dochodowy?
Kluczowe dla rozstrzygnięcia tego problemu jest zatem ustalenie, czy w 2013 r. doszło do nabycia udziału w nieruchomości w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.f. Na podstawie tego przepisu źródłem przychodu jest odpłatne zbycie nieruchomości lub udziału w nieruchomości, które nie następuje w ramach wykonywanej działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie zbywanej nieruchomości. W interpretacji indywidualnej Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi uznał, że nabycie udziałów w rzeczonej nieruchomości przez podatniczkę nastąpiło zarówno w 1995 r. – w chwili zakupu nieruchomości wraz z mężem, jak i w 2013 r. – wraz z dziedziczeniem ¼ udziału w nieruchomości po mężu. Zbycie udziału nabytego w czasie trwania małżeństwa nie stanowi źródła przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.f., ponieważ nastąpiło po upływie 5 lat od końca roku kalendarzowego w którym nastąpiło nabycie. Natomiast odpłatne zbycie udziału odziedziczonego po śmierci męża nastąpiło przed upływem rzeczonego 5-letniego terminu, zatem wdowa powinna zapłacić podatek dochodowy w wysokości 19%.
Wskazana interpretacja została następnie zaskarżona do sądu administracyjnego, który uwzględnił skargę wdowy. W uzasadnieniu WSA w Łodzi wskazał, że w 2013 r. poprzez dziedziczenie udziału po zmarłym mężu w 2013 r. nie mogło dojść do powtórnego nabycia udziału w rzeczonej nieruchomości, którą małżonkowie nabyli w 1995 r. na majątek wspólny, co wynika z istoty współwłasności łącznej pomiędzy małżonkami w ustroju wspólności majątkowej ustawowej. Współwłasność łączna jest bowiem szczególnym rodzajem współwłasności, która w odróżnieniu od współwłasności w częściach ułamkowych ma charakter bezudziałowy – małżonkowie nie mają określonych udziałów w majątku wspólnym i jego poszczególnych składnikach, nie mogą nimi rozporządzać ani żądać podziału majątku objętego wspólnością ustawową dopóki trwa stosunek współwłasności. W rzeczonej sprawie stosunek współwłasności łącznej powoduje, że nabycie przez małżonków nieruchomości prowadzi do nabycia przez każdego z nich prawa własności nieruchomości w całości (a nie w określonym udziale, jak w stosunku współwłasności w częściach ułamkowych). Nie jest zatem możliwe dwukrotne nabycie nieruchomości przez podatniczkę, skoro z istoty współwłasności łącznej nie można wyodrębnić udziałów, które wraz z mężem posiadała w chwili nabycia nieruchomości w czasie trwania małżeństwa.
WSA w Łodzi w rozstrzygnięciu nawiązuję do wyroku NSA z 8 grudnia 2011 r. o sygn. II FSK 1101/10, w którym zaprezentowano następujące stanowisko: Wadliwy jest pogląd, zgodnie z którym, w wyniku śmierci jednego małżonków znajdującego się w ustroju małżeńskiej wspólności majątkowej z art. 31 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, drugi małżonek nabywa w drodze spadku po pierwszym małżonku, po raz drugi, udział w tej samej nieruchomości, ponieważ, z uwagi na istotę wspólności majątkowej małżeńskiej, nie było możliwe wyodrębnienie przypadającego każdemu z małżonków udziału w nieruchomości już podczas pierwotnego, wspólnego jej nabycia.
Z uwagi na brak wyodrębnienia udziałów w nieruchomości nabytej przez małżonków, również jej zbycie w formie sprzedaży jest możliwe jedynie w całości, a nie w określonym udziale. Zdaniem WSA w Łodzi: trudno funkcjonalnie obronić tezy, że nabycie własności nieruchomości w warunkach ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej, skuteczne wobec całej nieruchomości na gruncie prawa rodzinnego i cywilnego - dla potrzeb podatku dochodowego powinno być ustalane powtórnie, w kontekście śmierci małżonka i zbycia nieruchomości. Sąd Administracyjny odwołał się również do dyrektyw wykładni funkcjonalnej art. 10 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.f., którego celem jest przeciwdziałanie pozostawieniu poza opodatkowaniem obrotu nieruchomościami. W ocenie Sądu zbycie nieruchomości przez wdowę w 2014 r. nie narusza w tym przypadku założeń prawodawcy, ponadto wątpliwości interpretacyjne w sprawach tego rodzaju powinny być rozstrzygane na korzyść podatnika. Omawiana sytuacja dotyczy bowiem sytuacji, w której osoby „nabywają” ponownie majątek nabyty wcześniej do majątku wspólnego na skutek zdarzenia o charakterze losowym, jakim jest śmierć współmałżonka.
WSA w Łodzi w omawianym rozstrzygnięciu potwierdził po raz kolejny stanowisko utrwalone w orzecznictwie sądów administracyjnych (tak m.in. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8 grudnia 2011 r. o sygn. II FSK 1101/10, wyrok WSA we Wrocławiu z 26 stycznia 2012 r. o sygn. I SA/Wr 1474/11, wyrok WSA w Szczecinie z 25 czerwca 2015 r. o sygn. I SA/Sz 451/15, wyrok WSA w Bydgoszczy z 24 marca 2015 r. o sygn. I SA/Bd 55/15. Warto zwrócić uwagę na fakt, iż stanowisko to w wielu przypadkach nie jest respektowane przez organy podatkowe, które w rzeczonych sprawach dokonują wykładni art. 10 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.f. w sposób krzywdzący dla podatnika, nie uwzględniając w swych rozstrzygnięciach istoty stosunku współwłasności łącznej występującej w ustroju wspólności majątkowej pomiędzy małżonkami, a także wynikających z tego faktu konsekwencji podatkowych. Na problem rozbieżności w rozstrzyganiu tej kwestii w sposób sprzeczny przez organy podatkowe i sądy administracyjne zwrócił uwagę również Rzecznik Praw Obywatelskich, który w piśmie do Ministra Finansów z 12 kwietnia 2014 r., iż art. 10 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.f. dotyczy w wielu wypadkach specyficznej kategorii podatników – osób starszych, które decydują się na sprzedaż nieruchomości z powodu trudnej sytuacji finansowej, nie zdając sobie sprawy z możliwych negatywnych konsekwencji podatkowych. Organy podatkowe powinny w sprawach tego rodzaju respektować stanowisko wyrażone w utrwalonej linii orzeczniczej sądów administracyjnych, a nie działać na szkodę podatników poprzez nieprawidłowe stosowanie przepisów prawa.

Potrzebujesz porady prawnej?
Zbycie nieruchomości mieszkalnych a PIT
W niniejszym artykule omówiono zasady opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych przychodów (dochodów) z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT). Chodzi (...)
Formy opodatkowania PIT przychodów z działalności gospodarczej
Jeżeli jesteś osobą fizyczną i osiągasz przychody z działalności gospodarczej, możesz skorzystać z różnych form opodatkowania podatkiem dochodowym (PIT). Zobacz, jakie są najważniejsze różnice pomiędzy tymi formami i kto je może stosować. ##baner## Co jest działalnością (...)
Przedstawienie problemu Częstym przedmiotem sporu pomiędzy podatnikiem a organami podatkowymi jest kwestia prawidłowego zastosowania stawki podatku od towarów i usług w przypadku, gdy przedmiotem sprzedaży będzie: prawo własności nieruchomości lokalowej w budynku wielorodzinnym (...)
Jak współwłaściciele mogą korzystać ze wspólnej nieruchomości?
Od czego zależy sposób korzystania z rzeczy wspólnej przez współwłaścicieli? Ustawową regulację sposobu korzystania z rzeczy wspólnej, w tym także ze wspólnej nieruchomości zawiera art. 206 k.c., który stanowi, że „Każdy ze współwłaścicieli (...)
Przychody ze zbycia nieruchomości Zgodnie z treścią art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, źródłem przychodów jest odpłatne zbycie nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości, jeżeli nie następuje w wykonaniu działalności (...)
Podatek dochodowy - Opodatkowanie podatkiem dochodowym osób fizycznych
Gdzie jest uregulowany podatek dochodowy od osób fizycznych? Opodatkowanie podatkiem dochodowym osób fizycznych regulują dwie ustawy: ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, zwana dalej "ustawą", która w szerokim zakresie reguluje opodatkowanie (...)
Można jeszcze wybrać opodatkowanie przychodów z działalności gospodarczej według skali podatkowej
Skala podatkowa lub inaczej opodatkowanie na zasadach ogólnych, to podstawowa forma opodatkowania działalności gospodarczej. Jeżeli nie wybierzesz innej formy, będziesz płacić podatek dochodowy według stawki 12% oraz 32% od nadwyżki dochodu ponad kwotę 120 tys. zł. ##baner## Co to jest (...)
Kiedy i jak małżonkowie mogą wspólnie rozliczyć się z podatku dochodowego?
Formularze PIT-37 i PIT-36 przeznaczone są zarówno dla podatników rozliczających się indywidualnie, jak i wspólnie z małżonkiem albo w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci. Wybór sposobu opodatkowania podatnicy wskazują w poz. (...)
Trendy w opodatkowaniu nieruchomości w państwach członkowskich Unii Europejskiej
Co pewien czas powraca dyskusja na temat podatku katastralnego w Polsce. W obecnej konfiguracji politycznej jednak najwyraźniej nikt nie jest zainteresowany przyspieszeniem prac w tym kierunku. To dość osobliwe, gdyż polski system podatkowy, z wyodrębnionymi podatkami leśnym, rolnym, od nieruchomości (...)
Wspólne rozliczenie małżonków w PIT za 2020 r.
Małżonkowie, którzy pozostawali w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy i między którymi istniała przez cały rok wspólność majątkowa małżeńska, mają możliwość złożenia wspólnego zeznania podatkowego. Możliwe jest także opodatkowanie wspólnie (...)
Jakie są warunki i skutki zbycia spadku – opinia prawna
Stan faktyczny W testamencie z roku 1949 Babcia mojego Męża dokonała zapisu na swojego wnuka, a mojego męża część nieruchomości z warunkiem, że w dwa lata po śmierci Babci spłaci swoje dwie swoje siostry. Babcia zmarła w roku 1974, a mąż mój w roku 1991. W postanowieniu sądowym (...)
Rozliczenie odpłatnego zbycia nieruchomości w zeznaniu PIT za 2018 r.
Kiedy odpłatne zbycie nieruchomości jest opodatkowane? Podatnik, który w roku podatkowym dokonał odpłatnego zbycia: nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu (...)
Kiedy zamiana nieruchomości będzie opodatkowana? Zamiana rzeczy i praw majątkowych jest w zasadzie odrębnym źródłem przychodów wymienionym w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Mówiąc dokładnie, źródłem przychodów (...)
Formy opodatkowania podatkiem dochodowym działalności gospodarczej
Dostępne formy opodatkowania podatkiem dochodowym W zależności od tego, czy rejestruje się działalność w CEIDG (jednoosobowa działalność albo spółka cywilna), czy w KRS (spółka, fundacja, spółdzielnia), opodatkowanie podatkiem dochodowym może się znacząco różnić. Osoby (...)
Skala podatkowa lub inaczej opodatkowanie na zasadach ogólnych, to podstawowa forma opodatkowania działalności gospodarczej. Jeżeli nie wybierzesz innej formy opodatkowania, będziesz płacić podatek dochodowy według stawki 12% oraz 32% od nadwyżki dochodu ponad kwotę 120 tys. zł. Co (...)
Najważniejsze nowe rozwiązania podatkowe
Do utrzymania dobrego stanu finansów państwa potrzebna jest odpowiedzialna polityka podatkowa. Jej celem jest wspieranie firm tak, żeby przetrwały trudny okres pandemii w jak najlepszej kondycji i żeby po jej zakończeniu mogły wrócić na ścieżkę szybkiego rozwoju. W (...)
Kto jest podatnikiem VAT - wątpliwości dotyczące umów cywilnoprawnych
Według ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, podatnikami są osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, które wykonują samodzielnie działalność gospodarczą. Na potrzeby podatku VAT działalność (...)
Gruntowne zmiany w gospodarce nieruchomościami
W zasadzie od 22 października zaczynają obowiązywać znowelizowane przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami. Zmienią się m.in. zasady sprzedaży dawnych mieszkań komunalnych. Skorzystać będą mogli na tym nowi właściciele lokali i osoby, które wykupiły je przed (...)
Najważniejsze zmiany podatkowe na 2021 rok
Przeczytaj o najważniejszych zmianach dla podatników: systemie estońskim, obniżonej stawce CIT, większej dostępności ryczałtu, podwyżce podatku od dochodów zagranicznych. Sprawdź, o czym należy pamiętać w 2021 roku i jakie warunki spełnić, żeby skorzystać z preferencji. ##baner## Kto (...)
Co przewiduje ustawa o zarządzie sukcesyjnym w firmach jednoosobowych? Nowe przepisy wychodzą naprzeciw potrzebom tzw. firm jednoosobowych, które stanowią ogromną większość polskich przedsiębiorstw. Dzięki tym rozwiązaniom, w przypadku śmierci przedsiębiorcy, jego firma będzie mogła (...)