Podstawowe zasady zamówień publicznych (stan prawny obowiązujący do 1 marca 2004 r.)

Kiedy zamawiający obowiązany jest stosować ustawowe procedury?

Ustawę o zamówieniach publicznych i określone nią tryby udzielania zamówień, stosuje się przy zamawianiu dostaw, usług lub robót budowlanych, finansowanych przez zamawiającego. Poprzez dostawy należy rozumieć nabywanie rzeczy i praw na podstawie umowy sprzedaży, dostawy, o dzieło, najmu, dzierżawy, leasingu oraz umów o podobnym charakterze. Pojęcie to odnosi się zarówno do jednorazowej dostawy, jak i do kilkakrotnego dostarczenia dóbr. Przedmiotem dostaw mogą być zarówno rzeczy ruchome oraz nieruchomości, a także prawa o charakterze niemajątkowym, czyli np. prawa autorskie, wynalazcze. Robotami budowlanymi są budowa (rozumiana, jako wykonywanie obiektu budowlanego w określonym miejscu, a także odbudowa, rozbudowa, nadbudowa oraz przebudowa takiego obiektu), a także prace polegające na montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego. Usługami są wszelkie świadczenia, których przedmiotem nie są roboty budowlane lub dostawy.

Jakie są zasady postępowania w sprawie zamówienia publicznego?

Zasada powszechności.

Jest to jedna z elementarnych zasad systemu zamówień publicznych. Stanowi ona, iż obowiązek stosowania przepisów niniejszej ustawy, obejmuje każde wydatkowanie środków przez podmioty zobowiązane do jej stosowania. Podmioty te są obowiązane stosować ustawę w każdym przypadku zamawiania dostaw, usług i robót budowlanych, jeżeli są one przez te podmioty finansowane. W obecnym stanie prawnym, dla powstania obowiązku stosowania ustawy, nie ma znaczenia, czy w finansowaniu zamówienia występują jakikolwiek środki publiczne. Jednak wielkość środków (niekoniecznie publicznych), przeznaczonych na określone zamówienie, może mieć znaczenie dla rygorów formalnych, które należy przestrzegać przy udzielaniu zamówienia. Podstawowym progiem jest próg 6.000 €, od którego powstaje obowiazek stosowania przepisów ustawy. Kolejnym podstawowym progiem, jest kwota 30.000€. Przy wartości zamówienia nieprzekraczającej tej kwoty, nie stosuje się przepisów ustawy dotyczących publikacji ogłoszeń w Biuletynie Zamówień Publicznych, protokołu postępowania, specyfikacji istotnych warunków zamówienia, terminów, protestów i odwołań.

Ponieważ koniecznym warunkiem powstania obowiązku jest finansowanie przedsięwzięcia przez zamawiającego, tak więc zamówieniem publicznym nie będzie to, co można otrzymać za darmo. Za opłacanie należy uznać także, handel wymienny, polegający na tym, że zamawiający nabywa pewne rzeczy, prawa lub usługi w zamian za świadczenie innych usług lub dostaw.
Ustawa nie obejmuje jednak swoim zasięgiem przypadków, gdy podmiot zobowiązany do jej stosowania, sprzedaje pewne dobra lub usługi. Może, więc on bez stosowania określonych, sformalizowanych procedur, wynajmować własne lokale lub sprzedawać ruchomości.

Zasada równości.

Jest to zasada, która obowiązuje nie tylko na gruncie tej ustawy, ale w całym polskim porządku prawnym. Nakłada ona na zamawiającego obowiązek traktowania na równych prawach wszystkie podmioty ubiegające się o udzielenie zamówienia publicznego. Zasada ta nakłada na zamawiającego, obowiązek szczególnej staranności w trakcie postępowania. Każdy podmiot ubiegający się u udzielenie zmówienia, powinien mieć zapewniony jednakowy dostęp do informacji. Stawiane przez zamawiającego wymagania muszą być takie same dla wszystkich uczestników, niezależnie od formy organizacyjnej czy struktury własnościowej. Zasada ta ma również zastosowanie w stosunku do podmiotów zagranicznych. W szczególności, zamawiający nie może domagać się od tych podmiotów, aby dla wykazania posiadanego doświadczenia, przedstawili dokumenty potwierdzające, że wykonali podobne przedsięwzięcia, ale jedynie na terenie Polski.

Zasada równości dotyczy również kryteriów oceny ofert. Oferty wszystkich podmiotów muszą być oceniane według tych samych kryteriów. Nie jest dopuszczalne, aby członkowie komisji przetargowej, czy inne osoby dokonujące oceny ofert, oceniali je na podstawie własnej wiedzy, a nie na podstawie przedłożonych dokumentów. Jedynym odstępstwem od zasady równości, jest stosowanie ustawowych preferencji krajowych przy ocenie ofert.
Naruszenie niniejszej zasady stanowi jeden z najczęstszych zarzutów podnoszonych przeciwko zamawiającym.

Zasada jawności.

Wprowadza jawność wszystkich dokumentów sporządzonych w trakcie postępowania. Jawnością objęte są: protokół postępowania, oferty, a także wszelkie oświadczenia i zaświadczenia składane w trakcie postępowania.

W szczególności każdy z ubiegających się o udzielenie zamówienia, po zakończeniu postępowania może zapoznać się z dokumentacją zamówienia. Ograniczeniem zasady jawności jest możliwość zastrzeżenia przez podmiot ubiegający się o zamówienie tej części oferty, która stanowi tajemnicę przedsiębiorstwa w rozumieniu przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności (tajemnicy przedsiębiorstwa nie stanowią informacje, które osoba zainteresowana może uzyskać w zwykłej i dozwolonej drodze, mogą z kolei stanowić tajemnicę dane obrazujące wielkość produkcji i sprzedaży, a także źródła zaopatrzenia i zbytu). Zamawiający nie może jednak ujawnić informacji związanych z przebiegiem badania, oceny i porównywania treści złożonych ofert, z wyjątkiem informacji zamieszczonych w protokole, informacji, których ujawnienie narusza ważny interes państwa, ważne interesy handlowe stron oraz zasady uczciwej konkurencji. Ujawnienie takich informacji może skutkować odpowiedzialnością odszkodowawczą lub karną. Przejawem tej zasady jest również obowiązek jawnego otwarcia ofert. Zamawiający obowiązany jest podać, w specyfikacji istotnych warunków zamówienia oraz w ogłoszeniu o przetargu, termin i miejsce otwarcia ofert. Po otwarciu ofert podaje się imię i nazwisko, nazwę (firmę) oraz adres (siedzibę) dostawcy lub wykonawcy, którego oferta jest otwierana, a także informacje dotyczące ceny oferty, terminu wykonania zamówienia publicznego, okresu gwarancji, warunków płatności zawartych w ofercie. Po nowelizacji 22 czerwca 2001, otwarcie ofert stało się jawne dla wszystkich zainteresowanych, nie tylko oferentów. Zamawiający nie może wprowadzać ograniczeń w dostępie do udziału w tej czynności.

Realizacji zasady jawności służy także szereg obowiązków publikacyjnych i informacyjnych. Należy do nich min. obowiązek ogłoszenia o zamówieniu w miejscu publicznie dostępnym w siedzibie zamawiającego oraz na stronie internetowej, o planowanych w danym roku zamówieniach, o wyniku postępowania.

Zasada pisemności.

Zasada ta odnosi się zarówno do podmiotów ubiegających się o zamówienie, jak i do zamawiającego. Wszelkie oświadczenia i zaświadczenia składane przez te podmioty wymagają zachowana formy pisemnej. Jeżeli natomiast strony porozumiewają się w formie innej niż pisemna, treść przekazanej informacji musi zostać niezwłocznie potwierdzona na piśmie. Porozumiewanie się w taki sposób powinno się odbywać jedynie w sytuacjach wyjątkowych i uzasadnionych. Oświadczenia lub zawiadomienia przekazane za pomocą teleksu, poczty elektronicznej lub telefaksu uważa się za złożone w terminie, jeżeli ich treść dotarła do adresata przed upływem terminu i została niezwłocznie potwierdzona na piśmie przez przekazującego. Jeżeli oświadczenie przekazane za pomocą teleksu lub telefaksu okaże się nieczytelne albo zawiera treści odmienne od tych potwierdzonych na piśmie, to oświadczenie lub zawiadomienie nie może być uznane za złożone w terminie. Konieczność potwierdzenia podyktowana jest faktem, iż formy te nie spełniają wymogu formy pisemnej. Zgodnie z art. 78 kodeksu cywilnego, wymóg formy pisemnej jest dochowany, jeżeli na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli znajduje się własnoręczny podpis. Oferta składana w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego wymaga również, pod rygorem nieważności, formy pisemnej.

Zasada uczciwej konkurencji.

Zasada ta nakazuje zamawiającemu prowadzenie postępowania w sposób gwarantujący uczciwą konkurencję. Pomocne w ocenie prawidłowości postępowania będzie sprawdzenie, czy zamawiający nie dopuszcza się czynu nieuczciwej konkurencji. Czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta. W szczególności czynami nieuczciwej konkurencji są: wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa, fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów albo usług, wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług, naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy, naśladownictwo produktów, pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie, utrudnianie dostępu do rynku, przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną, a także nieuczciwa lub zakazana reklama oraz organizowanie systemu sprzedaży lawinowej.

Wzmocnieniu tej zasady służyć ma oznaczenie przedmiotu zamówienia w sposób maksymalnie zobiektywizowany. Zgodnie z tym, przedmiot zamówienia określa się za pomocą obiektywnych cech technicznych i jakościowych przy przestrzeganiu Polskich Norm lub klasyfikacji wydanych na podstawie ustawy o statystyce publicznej, a w odniesieniu do robót budowlanych dokumentacji projektowej oraz specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót. Zamawiający nie może określić przedmiotu oraz warunków zamówienia w sposób, który mógłby utrudnić uczciwą konkurencję. Może to mieć miejsce, gdy zamawiający określi zamawiany produkt poprzez podanie konkretnej nazwy firmy, znaku towarowego, nazwy handlowej, jeżeli na rynku istnieje wiele producentów towarów takiego samego rodzaju. Do naruszenia zasady uczciwej konkurencji wystarczy, że zamawiający określi przedmiot zamówienia w sposób, który mógłby utrudnić konkurencję. Od konieczności określenia przedmiotu zamówienia za pomocą obiektywnych cech, można odejść jedynie wyjątkowo. Nie będzie uznane za utrudnienie uczciwej konkurencji określenie przedmiotu zamówienia przez wskazanie znaków towarowych, patentów lub pochodzenia:

• jeżeli ze względów technologicznych, ekonomicznych lub organizacyjnych zachodzi konieczność zachowania norm, parametrów lub standardów, jakimi charakteryzują się posiadane przez zamawiającego maszyny lub urządzenia, a zamawiający dopuszcza składanie ofert równoważnych,
• jeżeli obowiązek taki wynika z odrębnych przepisów.

Zasada prymatu trybu przetargu nieograniczonego.

Zgodnie z tą zasadą, podstawowym trybem udzielania zamówień publicznych jest przetarg nieograniczony, jako że najpełniej zapewnia uczciwą konkurencję. Stosowanie innych trybów dopuszczalne jest jedynie w sytuacjach wyraźnie dopuszczonych w ustawie.

Pamiętaj, że:

• Każde naruszenie przez Zamawiającego jednej z podstawowych zasad w postępowaniach o wartości przekraczającej 30.000 € może stanowić podstawę do wniesienia protestu, a także kolejno, odwołania.
• Ustawa nie ma zastosowania do zamówień, których wartość nie przekracza równowartości kwoty 6.

  000 euro.

• Dla powstania obowiązku przeprowadzania zamówienia w sposób określony przepisami, nie ma znaczenia udział środków publicznych, jeżeli zamówienia udziela podmiot wskazany w ustawie.
• Przedmiotu oraz warunków zamówienia, nie wolno określać w sposób, który mógłby utrudniać uczciwą konkurencję.
• W dniu 2 marca 2004 r. ustawa z dnia 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych utraciła moc, na skutek wejścia w życie ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych.

Podstawa prawna:

• Ustawa z 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych ( Dz. U. z 2002 r. Nr 72 poz. 664 ze zm.),
• Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. z 1993 Nr 47 poz. 211 ze zm.).

Zespół
e-prawnik.pl