15.7.2007
Zespół
e-prawnik.pl
Stan faktyczny
Interesuje mnie skład i podział majątku spadkowego. Co wchodzi w masę spadkową? Czy do spadku należą np. telewizor, sprzęt elektroniczny, meble, sprzęt AGD? Spadkobiercami są żona oraz troje dzieci w wieku 39, 37 oraz 34 lat. Ile należy się poszczególnym osobom? Z tego co wiem, to prawdopodobnie 1/4 spadku przypada małżonkowi i każdemu z dzieci po 1/4. Czy jest to 1/4 z całego majątku czy z połowy, po potraceniu połowy majątku dla żony zmarłego? Czy małżonek może używać przedmiotów wchodzących do masy spadkowej np. samochodu? Jeżeli dojdzie do działu spadku, to kto wycenia wartość majątku i kto może dzieciom zmarłego powiedzieć o stanie środków na koncie? Czy środki z kont bankowych także otrzymuje się w spadku?
Opinia prawna
Niniejsza porada prawna została sporządzona w oparciu o Ustawę z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny ( Dz.U. 2005 r. Nr 48 poz. 462 ze zmianami).
Majątek po zmarłej osobie wchodzi w skład masy spadkowej, która następnie dziedziczona jest przez spadkobierców. Jeśli zmarły pozostawił testament - odbywa się to zgodnie z wolą zmarłego, jeśli testamentu nie ma - zgodnie z zasadami przewidzianymi w kodeksie cywilnym. W sytuacji faktycznej opisanej powyżej, w grę wchodzą wyłącznie przepisy ustawy, gdyż nie ma mowy o tym, żeby zmarły pozostawił jakikolwiek testament.
W skład masy spadkowej wchodzą prawa i obowiązki majątkowe zmarłego z zakresu prawa cywilnego. Oznacza to, iż w skład spadku nie wchodzą prawa związane ściśle z osobą spadkodawcy takie jak np. służebności osobiste oraz prawo do renty przyznanej w razie uszkodzenia ciała czy umowa o dzieło.
Do masy spadkowej zaliczamy natomiast: przedmioty majątkowe należące do zmarłego, prawa majątkowe, wierzytelności itp. Również wszystkie przedmioty wymienione przez Pana - jeśli w chwili śmierci spadkodawcy stanowiły jego własność. Jeśli przedmioty, o których Pan mówi należały do małżonków wspólnie w ramach wspólności majątkowej małżeńskiej, wówczas masę majątkową po zmarłym stanowi połowa udziału w majątku wspólnym małżonków. Do spadku należą oprócz powyższych rzeczy również długi spadkowe, do których zalicza się m.in.:
-
koszty pogrzebu,
-
koszty postępowania spadkowego,
-
koszty zaspokojenia roszczeń z tytułu zachowku oraz zapisów i poleceń.
Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego w pierwszej kolejności po zmarłym dziedziczą małżonek (jeśli pozostaje ze spadkodawcą w ważnym związku małżeńskim) oraz dzieci spadkodawcy - wszyscy w częściach równych. Jednak część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż ¼ całości spadku. Zgodnie więc z powyższym, majątek po zmarłym małżonku dziedziczy drugi z małżonków oraz trójka dzieci - wszyscy po ¼ całości spadku. W sytuacji gdyby spadkodawca nie pozostawił dzieci - wówczas spadek po nim dziedziczy małżonek wraz z rodzicami spadkodawcy oraz jego rodzeństwem. W takim przypadku udział małżonka wynosi ½ całości spadku. Opisana powyżej sytuacja dotyczy pierwszego przypadku - gdy małżonek dziedziczy w zbiegu z dziećmi spadkodawcy. Małżonek i inne bliskie spadkodawcy osoby, które mieszkały z nim aż do chwili śmierci, posiadają ponadto uprawnienie do korzystania w ciągu 3 miesięcy od śmierci spadkodawcy z mieszkania i urządzenia domowego w dotychczasowym zakresie. Oczywiście korzystanie z samochodu przez współmałżonka jest możliwe wskutek wzajemnego porozumienia pomiędzy spadkobiercami, którzy udzielą mu na to takiej zgody. Sam samochód natomiast wchodzi w skład spadku i podlega dziedziczeniu przez wszystkich spadkobierców.
Aby spadkobiercy mogli swobodnie dysponować majątkiem po zmarłej osobie, należy przeprowadzić postępowanie sądowe, w wyniku którego wskazany zostanie przez sąd krąg spadkobierców ustawowych zmarłego. Odbywa się to na skutek wniesienia wniosku o stwierdzenie nabycia spadku, przez osobę mającą w tym interes, czyli np. jednego ze spadkobierców. Jest to jedyny możliwy sposób wyznaczenia kręgu dziedziczących osób. Podczas rozprawy sądowej osoby powołane do spadku na zasadach ustawowych (tzn. gdy zmarły nie pozostawił testamentu), mogą swój udział w spadku odrzucić lub go przyjąć. Jeśli spadkobierca spadek przyjmuje może to zrobić w dwojaki sposób: bez ograniczania odpowiedzialności za długi spadkowe (przyjęcie proste) oraz z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza). Po stwierdzeniu przez sąd nabycia spadku, spadkobiercy stają się współwłaścicielami w częściach ułamkowych wszystkich rzeczy wchodzących w skład majątku po zmarłym. Dlatego też kolejnym krokiem jest przeprowadzenie działu spadku, który umożliwi pełne korzystanie z rzeczy przez spadkobierców.
Potrzebujesz porady prawnej?
Dziedziczenie ustawowe, czyli kto i w jaki sposób dziedziczy po zmarłym?
Kiedy następuje dziedziczenie ustawowe? Dziedziczenie ustawowe ma miejsce w sytuacji gdy, spadkodawca nie pozostawił po sobie testamentu oraz gdy osoby powołane do spadku nie chcą lub nie mogą być spadkobiercami (bo np. zmarły przed otwarciem spadku). W razie powołania spadkobierców w (...)
Europejskie poświadczenie spadkowe
Unijne rozporządzenie i polskie przepisy wprowadziły 17 sierpnia 2015 roku nowy dokument ułatwiający wykazywanie praw do spadku w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej w postaci tzw. europejskiego poświadczenia spadkowego. ##baner## Europejskie poświadczenie spadkowe - (...)
Co przewiduje ustawa o zarządzie sukcesyjnym w firmach jednoosobowych? Nowe przepisy wychodzą naprzeciw potrzebom tzw. firm jednoosobowych, które stanowią ogromną większość polskich przedsiębiorstw. Dzięki tym rozwiązaniom, w przypadku śmierci przedsiębiorcy, jego firma będzie mogła (...)
Prawo spadkowe - co reguluje prawo spadkowe?
Co określamy mianem "prawo spadkowe"? Prawo spadkowe jest częścią prawa cywilnego. Jego normy są wyodrębnione w osobnej księdze k.c. na podstawie kryterium: normowania skutków prawnych śmierci człowieka (osoby fizycznej) jako podmiotu praw i obowiązków majątkowych w dziedzinie (...)
Jeżeli chcesz, ażeby twoi spadkobiercy mogli płynnie kontynuować działalność firmy, dowiedz się, jak wyznaczyć i zgłosić w CEIDG zarządcę sukcesyjnego - tj. osobę, która będzie prowadzić sprawy firmy do czasu załatwienia formalności spadkowych. ##baner## Na czym polega sukcesja (...)
Podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej obejmuje – jak sama nazwa wskazuje – składniki majątkowe, które stanowią majątek wspólny. Punktem wyjścia przy omawianiu zagadnienia podziału majątku jest ustalenie, co w skład (...)
Konsekwencje śmierci kredytobiorcy
Czy śmierć kredytobiorcy powoduje natychmiastową wymagalność zaciągniętego kredytu? Wymagalność roszczenia to stan, w którym wierzyciel (w niniejszym artykule – bank) uzyskuje możliwość skutecznego żądania zaspokojenia swojej wierzytelności, a dłużnik zostaje obarczony obowiązkiem (...)
Czym jest spadek - czyli co możesz odziedziczyć?
Pod pojęciem spadku kryje się ogół praw i obowiązków zmarłego, które przechodzą na spadkobierców w drodze spadkobrania. Nie należą jednak do spadku praw i obowiązki ściśle związane z osobą zmarłego, jak również prawa, które z chwilą śmierci spadkodawcy (...)
Jakie przepisy należy stosować? Celem obszernej ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych jest generalna obniżka opłat sądowych. Wspomniana ustawa zastąpiła dotychczasową ustawę z dnia 13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Koszty (...)
Jak przebiega postępowanie o uznanie za zmarłego?
Kiedy można wnosić o uznanie kogoś za zmarłego? Przepisy Kodeksu cywilnego dokładnie ustalają, kiedy zaginiony może być uznany za zmarłego. Może to nastąpić wtedy, gdy upłynęło dziesięć lat od końca roku kalendarzowego, w którym według istniejących wiadomości jeszcze żył. (...)
Dziadkowie i pasierbowie mogą już dziedziczyć
Rodzice dziedziczą przed rodzeństwem. Do kręgu spadkobierców ustawowych zostali włączeni dziadkowie jak i pasierbowie zmarłego. Takie zmiany wprowadza nowelizacja Kodeksu cywilnego, która weszła w życie w dniu 28 czerwca 2009 roku. Czy zmiany te będą korzystne (...)
Kto oprócz (byłych) małżonków może być uczestnikiem postępowania o podział majątku wspólnego?
Jacy mogą być inni uczestnicy postępowania o podział majątku wspólnego? Wbrew pozorom, uczestnikami postępowania o podział majątku wspólnego mogą być nie tylko małżonkowie (byli małżonkowie), ale również inne osoby. Zgodnie z regułami obowiązującymi (...)
Podatek od spadku - Co jest opodatkowane? Jak ustalić wysokość opodatkowania?
Fakt dziedziczenia bądź otrzymania zachowku przynosi ze sobą nie tylko potencjalne korzyści w postaci przedmiotów spadkowych, ale także szereg obowiązków. Wśród nich oczywiście jednymi z ważniejszych są obowiązki podatkowe. Czy każdy z nas pamięta, iż w przypadku, gdy (...)
Nowe prawo - zapis windykacyjny i dłuższy czas na dochodzenie zachowku
Zapis windykacyjny oraz wydłużenie czasu na dochodzenie zachowku to jedne z wielu zmian wprowadzonych nowelizacją Kodeksu cywilnego, która wejdzie w życie już w dniu 23 października 2011 roku. Od tego dnia spadkodawcy będą mogli rozporządzać w testamencie poszczególnymi (...)
Śmierć posiadacza rachunku bankowego
Czy śmierć posiadacza rachunku bankowego powoduje rozwiązanie umowy o prowadzenie rachunku? Zgodnie z treścią art. 59a ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (dalej: „ustawa – prawo bankowe) umowa prowadzenia rachunku bankowego co do zasady ulega (...)
Kiedy można podzielić majątek wspólny małżonków?
Możliwość dokonania podziału, czyli ustanie wspólności majątkowej Powszechnie uważa się, że podział majątku wspólnego może zostać dokonany dopiero po rozwodzie lub separacji. To błędne przekonanie wynika z powszechności wspólności majątkowej jako podstawowego (...)
Prawa i obowiązki, które wchodzą w skład spadku przechodzą w drodze dziedziczenia na jedną osobę lub kilku współspadkobierców. Jeżeli do spadku jest uprawniona więcej niż jedna osoba, to pomiędzy współspadkobiercami powstaje wspólność praw i obowiązków (...)
Zmiany w prawie spadkowym - dziadkowie będą dziedziczyć
Rodzice będą dziedziczyli przed rodzeństwem. Do kręgu spadkobierców ustawowych zostaną włączeni dziadkowie jak i pasierbowie zmarłego. Takie zmiany szykuje Sejm, nowelizując obowiązujące od 1965 roku zasady dziedziczenia ustawowego. Teraz czekają one na stanowisko Senatu.Czy zmiany te będą (...)
Jak szybko ustalić kto jest spadkobiercą?
Potrzeba zmian Rozwiązania przyjęte w nowelizacji ustawy prawo o notariacie, kodeksu cywilnego oraz kodeksu postępowania cywilnego mają osiągnąć dwa zasadnicze cele. Z jednej strony zamierzeniem ustawodawcy było odciążenie, i tak już nadmiernie obciążonych sądów, od spraw, (...)
Jeżeli spadek przypadł więcej niż jednemu spadkobiercy, to od momentu śmierci spadkodawcy jego majątek staje się współwłasnością wszystkich spadkobierców w odpowiednich częściach, które są określone w testamencie lub wynikają z ustawy. Aby każdy z nich mógł (...)
Kiedy przedawnia się roszczenie o zachowek? Przykłady praktyczne liczenia terminu.
Podstawową zasadą prawa spadkowego jest swoboda testowania. W oparciu o nią spadkodawca może ustanowić spadkobiercą całego swojego majątku osobę także spoza kręgu najbliższych krewnych. Pojawia się więc niebezpieczeństwo, że spadkodawca sporządzi testament, na podstawie którego (...)
