Na jaką pomoc mogą liczyć poszkodowani przez wichurę i inne klęski?

4.7.2018

Pomoc przeznaczona jest dla rodzin i osób samotnie gospodarujących, które poniosły straty w gospodarstwach domowych (budynkach mieszkalnych, podstawowym wyposażeniu gospodarstw domowych) i znalazły się w szczególnie trudnej sytuacji życiowej, w której nie mogą zaspokoić niezbędnych potrzeb bytowych.

Kwota zasiłku do 6 tysięcy zł

Podstawą do wypłaty jest przeprowadzony wywiad środowiskowy (tylko cześć VII kwestionariusza rodzinnego wywiadu środowiskowego).
Wypłaty świadczenia dokonuje właściwy terytorialnie ośrodek pomocy społecznej.

Pomoc na remont budynku/lokalu mieszkalnego

Kwota zasiłku wynosi do 20 tysięcy złotych (w szczególnie uzasadnionych przypadkach kwota zasiłku może być wyższa niż 20 tysięcy złotych, ale nie wyższa niż 100 tysięcy złotych).
Wysokość świadczenia pomniejsza się o kwotę już przyznanego zasiłku celowego na to samo zdarzenie w wysokości 6 tysięcy złotych.

Pomoc na odbudowę budynku/lokalu mieszkalnego

Kwota zasiłku nie może przekroczyć 200 tysięcy złotych.

Wysokość świadczenia pomniejsza się o kwotę już przyznanego zasiłku celowego na to samo zdarzenie w wysokości 6 tysięcy złotych oraz zasiłku w wysokości 20 tysięcy złotych lub wyższej.

Niezbędna jest decyzja o nakazie rozbiórki oraz oszacowanie szkody przez osobę posiadająca uprawnienia zawodowe w zakresie szacowania nieruchomości.

Inne możliwe formy pomocy wynikające z ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej

Obejmują one:

udzielenie niezbędnego schronienia, posiłku, ubrania;
pracę socjalną;
poradnictwo specjalistyczne;
wsparcia w formie interwencji kryzysowej;
pomoc w formie pobytu w ośrodku wsparcia.

Wszelkie szczegółowe informacje można uzyskać w ośrodku pomocy społecznej właściwym ze względu na miejsce zamieszkania.

Zasady udzielania pomocy finansowej w formie zasiłków celowych

Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji wydał „Zasady udzielania, ze środków rezerwy celowej budżetu państwa na przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych, pomocy finansowej w formie zasiłków celowych, o których mowa w ustawie o pomocy społecznej, dla rodzin lub osób samotnie gospodarujących, poszkodowanych w wyniku zdarzeń noszących znamiona klęsk żywiołowych”. Poniżej podano informacje z nich wynikające.

I. Przeznaczenie pomocy, warunki ogólne przyznawania pomocy i podstawa prawna

Pomoc jest udzielana w formie zasiłku celowego przyznawanego, na podstawie art. 39 ust. 1 i 2 oraz art. 40 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, przez kierownika ośrodka pomocy społecznej, który działa z upoważnienia wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Pomoc może być przyznawana niezależnie od kryterium dochodowego, o którym mowa w art. 8 ust. 1 powołanej ustawy. Wypłaty zasiłków celowych osobom uprawnionym dokonywane są przez właściwe miejscowo ośrodki pomocy społecznej.

Pomoc przeznaczona jest na remont albo odbudowę budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego, który został zniszczony lub uszkodzony w wyniku powodzi, podtopień, intensywnych opadów atmosferycznych, silnych wiatrów, wyładowań atmosferycznych lub osunięć ziemi, zwanych dalej „zdarzeniem klęskowym”. Szczegółowe warunki przyznawania pomocy na remont budynku/lokalu mieszkalnego określone zostały w pkt II.

Szczegółowe warunki przyznawania pomocy na odbudowę budynku/lokalu mieszkalnego określone zostały w pkt III.

Przez "budynek mieszkalny" rozumie się także budynek gospodarczy służący zaspokajaniu niezbędnych potrzeb bytowych rodziny lub osoby samotnie gospodarującej, w szczególności budynek inwentarski. W przypadku zniszczenia lub uszkodzenia budynku czy budynków gospodarczych, wchodzących w skład jednego gospodarstwa domowego, pomoc przyznawana jest odpowiednio na remont/odbudowę budynku lub budynków gospodarczych w łącznej kwocie do 100 tys. zł, niezależnie od pomocy udzielanej w związku z uszkodzeniem lub zniszczeniem budynku/lokalu mieszkalnego.

Pomoc przyznawana jest rodzinom lub osobom samotnie gospodarującym, prowadzącym, w dniu wystąpienia zdarzenia klęskowego, gospodarstwo domowe w budynku mieszkalnym lub lokalu mieszkalnym zniszczonym bądź uszkodzonym w wyniku tego zdarzenia, zwanym dalej „osobami uprawnionymi”.

Pomoc udzielana jest na wniosek osoby uprawnionej. Wniosek może zostać złożony ustnie do protokołu poza siedzibą ośrodka pomocy społecznej, w szczególności w miejscu zdarzenia klęskowego. W uzasadnionych przypadkach pomoc może być przyznana z urzędu za zgodą osoby uprawnionej.

Jeżeli w zniszczonym lub uszkodzonym budynku/lokalu mieszkalnym gospodarstwo domowe nie było prowadzone w dniu zdarzenia klęskowego, nie zachodzą przesłanki do przyznania pomocy. Pomoc nie przysługuje również na remont/odbudowę budynku/lokalu innego niż budynek/lokal mieszkalny (np. budynku w budowie, domu rekreacyjnego i letniskowego) ani na remont/odbudowę obiektów o innym charakterze (np. dróg dojazdowych).

Kwota udzielanej pomocy nie może przekroczyć wysokości szkód wyrządzonych zdarzeniem klęskowym w danym budynku/lokalu mieszkalnym.

Podstawą do określenia wysokości przyznawanej pomocy jest rodzinny wywiad środowiskowy, przeprowadzony przez właściwy miejscowo ośrodek pomocy społecznej.

W przypadku, gdy w budynku/lokalu mieszkalnym prowadzonych jest faktycznie kilka gospodarstw domowych, pomocą może być objęte każde odrębne gospodarstwo domowe, jednakże łączna wysokość środków przyznanych na remont/odbudowę budynku/lokalu mieszkalnego nie może przekroczyć wysokości kosztów niezbędnych do usunięcia skutków zdarzenia klęskowego w budynku/lokalu mieszkalnym.

Pomoc może być przyznawana w drodze jednej lub kilku odrębnych decyzji administracyjnych, którym powinien zostać nadany rygor natychmiastowej wykonalności.

Pomoc może być wypłacana w transzach. W takim przypadku wypłata kolejnej transzy zasiłku winna zostać poprzedzona weryfikacją sposobu wykorzystania środków przekazanych w ramach wcześniejszej transzy, w szczególności rozliczeniem za pomocą faktur lub rachunków.

Pomoc przyznawana jest niezależnie od odszkodowania przysługującego z tytułu ubezpieczenia budynku/lokalu mieszkalnego od skutków klęsk żywiołowych. Zapis ten nie zwalnia jednak organu gminy od stosowania zasady miarkowania pomocy.

Pomoc może zostać przyznana odpowiednio na remont/odbudowę wyłącznie jednego budynku/lokalu mieszkalnego albo na zakup jednego budynku/lokalu mieszkalnego lub budynku mieszkalnego wraz z gruntem, na którym jest posadowiony, albo na zakup jednej działki budowlanej (z zastrzeżeniem dotyczącym budynku gospodarczego służącego zaspokajaniu niezbędnych potrzeb bytowych rodziny lub osoby samotnie gospodarującej).

Z kwoty przyznanego zasiłku może zostać sfinansowany remont lub zakup urządzeń niezbędnych do doprowadzenia energii, ciepła, wody oraz niezbędnej infrastruktury technicznej towarzyszącej budownictwu mieszkalnemu, a także koszty uporządkowania terenu.

Osoby uprawnione powinny przedstawić faktury lub rachunki potwierdzające poniesienie wydatków, związanych z remontem/odbudową budynku/lokalu mieszkalnego, dokonanych z kwoty przyznanego zasiłku.

W przypadku gdy osoba uprawniona nie rozliczy poniesionych wydatków (np. nie przedstawi rachunków lub faktur) albo przeznaczy pomoc na wydatki niezgodne z celem, na jaki została ona udzielona, zwrot środków z tytułu udzielonej pomocy następuje na podstawie ustawy o pomocy społecznej.

II. Warunki przyznawania pomocy na remont budynku/lokalu mieszkalnego

Pomoc przysługuje na remont uszkodzonego budynku/lokalu mieszkalnego.

Wysokość pomocy ze środków rezerwy celowej budżetu państwa na przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych nie może przekroczyć kwoty 20 tys. zł, przyznawanej w związku ze szkodami w jednym budynku/lokalu mieszkalnym (z zastrzeżeniem dotyczącym budynku gospodarczego służącego zaspokajaniu niezbędnych potrzeb bytowych rodziny lub osoby samotnie gospodarującej).

Osobami uprawnionymi są:

a) właściciel budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego,

b) osoba, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do zniszczonego lub uszkodzonego lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego,

c) osoba, której przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego,

d) osoba, która jest najemcą lokalu mieszkalnego albo budynku mieszkalnego,

e) osoba, na rzecz której ustanowione zostało prawo dożywocia.

Pomoc na remont budynku/lokalu mieszkalnego może zostać udzielona osobom, o których mowa w ww. lit. d - e, pod warunkiem uzyskania pisemnej zgody właściciela na przeprowadzenie remontu budynku/lokalu mieszkalnego. W przypadku wyrażenia zgody przez właściciela nie będzie on mógł ubiegać się o pomoc na remont budynku/lokalu mieszkalnego będącego przedmiotem najmu lub prawa dożywocia.

Zasiłek pomniejsza się o kwotę już przyznanego, z uwagi na to samo zdarzenie, zasiłku celowego z rezerwy celowej budżetu państwa w wysokości do 6.000 zł, o którym mowa w "Zasadach udzielania, ze środków rezerwy celowej budżetu państwa na przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych, pomocy finansowej w formie zasiłków celowych, o których mowa w ustawie o pomocy społecznej, dla rodzin lub osób samotnie gospodarujących, poszkodowanych w wyniku zdarzeń noszących znamiona klęski żywiołowej", zatwierdzonych przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w dniu 24 czerwca 2016 r. (pismo znak: DOLIZK-IV-775-1/2016), tj. o kwotę, która została przyznana/przeznaczona na prace związane z remontem budynku/lokalu mieszkalnego lub remontem/zakupem urządzeń i wykonaniem robót porządkowych (czyli na remont lub zakup urządzeń niezbędnych do doprowadzenia energii, ciepła, wody oraz niezbędnej infrastruktury technicznej towarzyszącej budownictwu mieszkalnemu, a także koszty uporządkowania terenu).

W szczególnych przypadkach, uzasadnionych rzeczywistymi potrzebami osób uprawnionych oraz skalą szkód w budynku/lokalu mieszkalnym, wyrządzonych w wyniku zdarzenia klęskowego, wojewoda może wnioskować do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji o uruchomienie środków na zasiłek celowy na remont budynku/lokalu mieszkalnego w kwocie wyższej niż 20 tys. zł.

Wysokość pomocy ze środków rezerwy celowej budżetu państwa na przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych nie może przekroczyć kwoty 200 tys. zł, przyznawanej w związku ze szkodami w jednym budynku/lokalu mieszkalnym. Kwoty pomocy finansowej, przyznawane w zależności od oszacowanego procentu zniszczeń/uszkodzeń, określa tabela nr 2, a w przypadku budynku gospodarczego - tabela nr 1, z tym że w przypadku budynku/budynków gospodarczych wysokość pomocy nie może przekroczyć, niezależnie od liczby zniszczonych lub uszkodzonych budynków gospodarczych, łącznie kwoty 100 tys. zł.

Tabela nr 1: Kwoty pomocy finansowej przyznawane w zależności od oszacowanego procentu zniszczeń/uszkodzeń

Procentowy udział zniszczenia/uszkodzenia	Kwoty pomocy - do:
5-10%	6.000
11-20%	9.500
21-30%	13.000
31-40%	16.500
41-50%	20.000
51-55%	25.000
56-60%	30.000
61-65%	40.000
66-70%	55.000
71-75%	70.000
76-80%	85.000
>81%	100.000

Tabela nr 2: Kwoty pomocy finansowej przyznawane w zależności od oszacowanego procentu zniszczeń/uszkodzeń

Procentowy udział zniszczenia/uszkodzenia	Kwoty pomocy - do:
5-20%	20.000
21-30%	26.000
31-40%	33.000
41-50%	40.000
51-55%	50.000
56-60%	60.000
61-65%	80.000
66-70%	110.000
71-75%	140.000
76-80%	170.000
>81%	200.000

III. Warunki przyznawania pomocy na odbudowę budynku/lokalu mieszkalnego

Pomoc przysługuje na odbudowę budynku/lokalu mieszkalnego. Niniejsze warunki mają zastosowanie również do: odtworzenia budynku/lokalu mieszkalnego w innym miejscu lub o innych wymiarach, zakupu budynku/lokalu mieszkalnego albo budynku mieszkalnego wraz z gruntem, na którym jest posadowiony albo zakupu działki budowlanej.

Wysokość pomocy ze środków rezerwy celowej budżetu państwa na przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych nie może przekroczyć kwoty 200 tys. zł (słownie: dwieście tysięcy złotych), przyznawanej w związku ze szkodami w jednym budynku/lokalu mieszkalnym (z zastrzeżeniem dotyczącym budynku gospodarczego służącego zaspokajaniu niezbędnych potrzeb bytowych rodziny lub osoby samotnie gospodarującej). W przypadku budynków gospodarczych wysokość pomocy ze środków rezerwy celowej budżetu państwa na przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych nie może przekroczyć kwoty 100 tys. zł, niezależnie od liczby zniszczonych lub uszkodzonych budynków gospodarczych. Kwoty pomocy finansowej, przyznawane w zależności od oszacowanego procentu zniszczeń/uszkodzeń, określa powyższa tabela nr 2, a w przypadku budynku gospodarczego - tabela nr 1.

Osobami uprawionymi są:

a) właściciel budynku mieszkalnego/lokalu mieszkalnego,

b) osoba, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do zniszczonego lub uszkodzonego lokalu mieszkalnego bądź domu jednorodzinnego,

c) osoba, której przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego.

Zasiłek pomniejsza się o kwotę już przyznanego, z uwagi na to samo zdarzenie:

a) zasiłku celowego, o którym mowa w pkt II,

b) zasiłku celowego z rezerwy celowej budżetu państwa w wysokości do 6.000 zł, o którym mowa w "Zasadach udzielania, ze środków rezerwy celowej budżetu państwa na przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych, pomocy finansowej w formie zasiłków celowych, o których mowa w ustawie o pomocy społecznej, dla rodzin lub osób samotnie gospodarujących, poszkodowanych w wyniku zdarzeń noszących znamiona klęski żywiołowej", zatwierdzonych przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w dniu 24 czerwca 2016 r. (pismo znak: DOLIZK-IV-775-1/2016), tj. o kwotę, jaka została przyznana/przeznaczona na prace związane z remontem budynku/lokalu mieszkalnego oraz remontem/zakupem urządzeń i wykonaniem robót porządkowych (tj. na remont lub zakup urządzeń niezbędnych do doprowadzenia energii, ciepła, wody oraz niezbędnej infrastruktury technicznej towarzyszącej budownictwu mieszkalnemu, a także koszty uporządkowania terenu), jeżeli nie został on uwzględniony (odliczony) w wysokości pomocy określonej w pkt II.

Z kwoty przyznanego zasiłku mogą zostać sfinansowane koszty rozbiórki zniszczonego budynku.

IV. Uruchamianie środków rezerwy celowej na wypłatę zasiłków celowych

W celu uruchomienia środków na zasiłki celowe z budżetu państwa wójt gminy (burmistrz, prezydent miasta) sporządza i przedstawia wojewodzie listę uszkodzonych lub zniszczonych budynków/lokali mieszkalnych w poszczególnych miejscowościach z opisem szkody i szacowaną kwotą zasiłku.

Wojewoda dokonuje wstępnej weryfikacji danych zawartych w ww. listach, sporządza zbiorczą listę zasiłków z terenu województwa i wnioskuje do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji o uruchomienie środków z rezerwy celowej budżetu państwa na przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych. Zbiorcza lista wymienionych zasiłków, stanowiąca załącznik do wniosku wojewody o uruchomienie środków z budżetu państwa, powinna zawierać:

a) informację o rodzaju i dacie zdarzenia klęskowego,

b) nazwę gminy/gmin,

c) liczbę rodzin/osób samotnie gospodarujących, które poniosły straty,

d) syntetyczną informację o rodzaju i rozmiarach szkód w każdej gminie,

e) wysokość środków wnioskowanych do przyznania każdej gminie na wypłatę zasiłków.

W przypadku wniosku, o którym mowa w pkt II - gdy w szczególnych przypadkach, uzasadnionych rzeczywistymi potrzebami osób uprawnionych oraz skalą szkód w budynku/lokalu mieszkalnym, wyrządzonych w wyniku zdarzenia klęskowego, wojewoda może wnioskować do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji o uruchomienie środków na zasiłek celowy na remont budynku/lokalu mieszkalnego w kwocie wyższej niż 20 tys. zł - i pkt III, wojewoda, oprócz danych wymienionych wyżej w lit. a-e, powinien dodatkowo przedstawić informacje dotyczące: miejscowości, w których położone są zniszczone lub uszkodzone budynki mieszkalne lub lokale mieszkalne; liczby takich budynków/lokali mieszkalnych w poszczególnych miejscowościach; wysokości szkód w poszczególnych budynkach/lokalach mieszkalnych oraz wysokości wnioskowanej kwoty zasiłku dla osób uprawnionych w związku ze szkodami w konkretnych budynkach/lokalach mieszkalnych.

W przypadku wniosku, o którym mowa w ww. pkt II - gdy w szczególnych przypadkach, uzasadnionych rzeczywistymi potrzebami osób uprawnionych oraz skalą szkód w budynku/lokalu mieszkalnym, wyrządzonych w wyniku zdarzenia klęskowego, wojewoda może wnioskować do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji o uruchomienie środków na zasiłek celowy na remont budynku/lokalu mieszkalnego w kwocie wyższej niż 20 tys. zł - i pkt III, oszacowania wysokości szkód w budynku/lokalu mieszkalnym dokonuje osoba posiadająca uprawnienia zawodowe w zakresie szacowania nieruchomości albo komisja do spraw szacowania strat, powołana przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta), w której bierze udział pracownik organu nadzoru budowlanego wykonujący zadania służbowe.

W sprawach prowadzonych w trybie Zasad udzielania, ze środków rezerwy celowej budżetu państwa na przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych, pomocy finansowej w formie zasiłków celowych, o których mowa w ustawie o pomocy społecznej, dla rodzin lub osób samotnie gospodarujących, poszkodowanych w wyniku zdarzeń noszących znamiona klęsk żywiołowych, jakie wystąpiły od maja 2017 r., zatwierdzonych przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji pismem z dnia 28 lipca 2017 r. o sygn. DOLiZK-IV-775-6/2017, stosuje się niniejsze zasady.

W celu sprawnego udzielenia pomocy, w razie konieczności, wójt (burmistrz, prezydent miasta) i starosta powinni zapewnić służbom pomocy społecznej, odpowiednie do potrzeb, wsparcie ze strony innych pracowników samorządowych gminy lub powiatu.

Pomoc dla jednostek samorządu terytorialnego

Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji 31 marca br. zatwierdził nowe wytyczne w sprawie uruchamiania środków z rezerwy celowej budżetu państwa na przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych na dotacje dla jednostek samorządu terytorialnego. Wytyczne te wchodzą w życie z dniem ich zatwierdzenia, z zastrzeżeniem, że stosuje się je od dnia 1 stycznia 2016 r.