Procedura przymusowego odebrania dziecka

Przygotowane wytyczne z ramienia Ministerstwa Sprawiedliwości podpisały Wiceministra Zuzanna Rudzińska Bluszcz i Wiceministra Maria Ejchart. Dokument sygnowali również: Wiceministra Pracy, Rodziny i Polityki Społecznej Aleksandra Gajewska, Wiceministra Edukacji Narodowej Paulina Piechna-Więckiewicz i Przewodniczący Krajowej Rady Kuratorów Dariusz Palmirski. Dokument podpisali także przedstawiciele MSWiA, Komendy Głównej Policji oraz Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.

- "Warto zaznaczyć, że odbiór dziecka to bardzo trudna i dramatyczna sytuacja. Należy pamiętać, że jest to najczęściej sytuacja przymusowa, w której jedno z rodziców nie realizuje swoich obowiązków względem dziecka. W takich okolicznościach postanowienia sądowe mają na celu przede wszystkim dobro dziecka. Dążymy do tego, by w jak najlepszy sposób zabezpieczyć jego interesy, z uwzględnieniem wszystkich trudnych emocji i sytuacji, które mogą wystąpić. Uznaliśmy, że warto przygotować standardy postępowania, które pokażą, jaka powinna być dobra praktyka" – mówiła wiceminister sprawiedliwości Zuzanna Rudzińska-Bluszcz, podkreślając, że wzór bezpiecznej procedury opiera się na zasadach dotyczących kuratorów sądowych oraz instytucji współpracujących z nimi w takich sytuacjach.

Głos zabrała również wiceminister Maria Ejchart, zaznaczając, że przyjęte wytyczne mówią o współpracy z psychologiem, o współpracy z policją, o tym, jak poszczególne służby mają się przygotować do tego, żeby jak najbardziej bezpiecznie i jak najmniej przymusowo przeprowadzić odbiór dziecka.

- "Odbiór dziecka to jest zawsze ostateczność. To proces bardzo dramatyczny, a jego koordynatorem jest kurator. To on ponosi ogromną odpowiedzialność emocjonalną, związaną z tym procesem. Działanie to odbywa się w atmosferze dużego stresu – zarówno ze strony rodziców, jak i dziecka. Często wiąże się to z koniecznością współpracy z innymi służbami, takimi jak policja. Kluczowe jest, by wszyscy zaangażowani – od kuratorów po służby porządkowe - działali w sposób skoordynowany. Wzór bezpiecznej procedury pozwoli nam działać razem, by ograniczyć negatywne konsekwencje dla dzieci, które przeżywają tak traumatyczne chwile" - podkreśliła wiceminister Maria Ejchart.

Współpraca na rzecz dzieci

Procedura przymusowego odbioru jest stosowana w sytuacjach, w których inne formy pomocy rodzinie – takie jak nadzór kuratora, wsparcie asystenta rodziny czy interwencje instytucji pomocowych – zostały wyczerpane bądź gdy dziecko przebywa w nieprawidłowym, krzywdzącym środowisku, które zagraża jego zdrowiu, emocjom i rozwojowi.

Podpisany dokument precyzuje rolę kuratora sądowego, który odpowiada za realizację orzeczenia sądu o przymusowym odebraniu dziecka. Zawiera także szczegółowe wytyczne dotyczące obowiązków kuratora na każdym etapie procedury – od planowania i przygotowania czynności, przez realizację orzeczenia, aż po możliwe trudności, które mogą wystąpić w trakcie wykonania orzeczenia. Kurator sądowy, działając w oparciu o przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, ma obowiązek współpracy z Policją, jednostkami pomocy społecznej, psychologami oraz placówkami systemu pieczy zastępczej w celu zapewnienia skutecznej i bezpiecznej realizacji procesu odebrania dziecka.

Jasne zasady

Wytyczne wskazują na konieczność wcześniejszego przygotowania czynności, które powinny obejmować dokładną analizę dokumentacji i ustalenie szczegółowego planu działania. Kurator musi także przewidzieć wszelkie możliwe trudności, takie jak opór ze strony osób zobowiązanych do wydania dziecka, ich agresywne zachowanie czy próbę ukrywania dziecka i w takich przypadkach odpowiednio zareagować, współpracując z odpowiednimi służbami. Wszystkie czynności muszą zostać przeprowadzone z poszanowaniem godności dziecka, minimalizując stres, który może wystąpić w wyniku przymusowego odebrania.

Podpisanie tego dokumentu to wyraz troski o dobro dzieci oraz dążenia do zapewnienia, aby każda czynność przymusowego odebrania przebiegała zgodnie z najwyższymi standardami bezpieczeństwa, poszanowania praw i godności wszystkich zaangażowanych osób. Wdrożenie wzoru procedury jest także odpowiedzią na potrzebę jasnych, transparentnych i jednolitych zasad działania w sytuacjach wymagających interwencji sądowej i instytucjonalnej.

Zob. wzór bezpiecznej procedury przymusowego odebrania dziecka