Odpowiedź prawnika: Moje osobiste oszczędności a rozwód
Zakładamy, iż między Państwem istniał system wspólności majątkowej małżeńskiej. Otóż, zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Do majątku wspólnego należą w szczególności pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków, dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków oraz środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków.
Zgodnie z powyższym wynagrodzenie jakie Pani otrzymywała, niezależnie od tego czy było gromadzone na Pani rachunku bankowym czy też na rachunku wspólnym, wchodzi w skład wspólności majątkowej małżeńskiej. Ta sama zasada dotyczy także wynagrodzenia Pani męża.
W postępowaniu o podział majątku wspólnego po orzeczeniu rozwodu, małżonkowie zobowiązani są zwrócić nakłady jakie poczynili z majątku osobistego na majątek wspólny oraz z majątku wspólnego na majątek osobisty. Wprawdzie, jak Pani wskazuje, z majątku wspólnego (Pani wynagrodzenia za pracę stanowiło bowiem majątek wspólny) nie nabyła Pani żadnych rzeczy materialnych, jednakże środki wspólne zostały przeznaczone na Pani potrzeby (podobnie było z środkami wspólnymi wykorzystanymi przez męża). Innymi słowy dokonała Pani wydatków z majątku wspólnego na własne, indywidualne potrzeby.
Podobna sytuacja jak opisana w Pani przypadku była rozpatrywana przez Sąd Najwyższy oraz przedstawicieli doktryny.
Jak wskazał Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 21 marca 1977 r. (III CRN 31/77) jeżeli małżonek zużyje w czasie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej kwotę pieniężną, ulokowaną na książeczce PKO i stanowiącą przedmiot majątku wspólnego małżonka, na bieżące niezbędne wydatki związane z utrzymaniem rodziny, kwota ta przestaje być składnikiem majątku wspólnego, choćby zużycie jej nastąpiło bez zgody drugiego małżonka nie łożącego na potrzeby rodziny.
Z kolei Marek Sychowicz twierdzi, iż z przeznaczenia majątku wspólnego wynika, że obowiązek rozliczenia nie obejmuje wydatków i nakładów poczynionych z tego majątku na utrzymanie i zaspokojenie normalnych potrzeb jednego z małżonków, np. naukę, leczenie, wypoczynek itp. (tak. M. Sychowicz, Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Sychowicz Marek, Ciepła Helena, Kalus Stanisława, Czech Bronisław, Domińczyk Tadeusz, Piasecki Kazimierz (red.), Warszawa 2006 Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis (wydanie III) ss. 960)
W nawiązaniu do opisanej sytuacji nie można jednoznacznie wskazać, czy Pani wydatki były normalnymi czy też niezbędnymi wydatkami. Okoliczność ta będzie rozpatrywana w postępowaniu sądowym o podział majątku, jednakże naszym zdaniem, w świetle okoliczności faktycznych nie można tych wydatków uznać za konieczne, niezbędne czy też normalne (wskazuje Pani, iż były to „przyjemności"). Stąd też w niniejszej sytuacji naszym zdaniem były mąż ma prawo domagać się rozliczeń w/w wydatków. Oczywiście nie uniemożliwia to Pani wystąpienia z żądaniem rozliczenia nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty męża - jego osobiste wydatki czy też „przyjemności" (przeznaczania jego dochodów wyłącznie na jego potrzeby) oraz rozliczenia nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny (chodzi o wydatki z Pani majątku osobistego na mieszkanie). Warto także w postępowaniu poruszyć okoliczność utrzymywania wyłącznie przez Panią gospodarstwa domowego i nie przyczyniania się męża do ponoszenia związanych z tym wydatków. Ponadto wskazuje Pani, iż część środków zgromadzonych na Pani rachunku bankowym nadal wchodziło w skład majątku osobistego (część, która nie została wydatkowana na mieszkanie). W toku postępowania można poruszyć i tę kwestię i domagać się zwrotu sum przeznaczonych z majątku osobistego na wspólny. Dobrze byłoby dysponować dowodami na wskazane powyżej wydatki (np. potwierdzenia opłacania rachunków z Pani oszczędności).
