Odpowiedź prawnika: Opodatkowanie darowizny od matki
Zgodnie z art. 890 Kodeksu cywilnego, oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. Zatem darowizna, mimo iż darczyńca nie złożył oświadczenia o dokonaniu darowizny w formie aktu notarialnego, staje się ważna, jeżeli darczyńca wydał obdarowanemu przedmiot darowizny. Oczywiście są przypadki szczególne - np. darowizna nieruchomości zawsze wymaga formy aktu notarialnego.
Darowizny co do zasady podlegają opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, uregulowanym w ustawie o podatku od spadków i darowizn. Opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej tzw. kwotę wolną (art. 9 ust. 1 ustawy), tj. 9.637 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej. Zgodnie z art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, do I grupy podatkowej zaliczało się: małżonka, zstępnych (m.in. syna), wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.
Warto też zwrócić uwagę na cel darowizny, gdyż zwolnione od tego podatku jest nabycie w drodze darowizny pieniędzy lub innych rzeczy przez osobę zaliczoną do I grupy podatkowej (małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów) w wysokości nieprzekraczającej 9.637 zł od jednego darczyńcy, a od wielu darczyńców łącznie nie więcej niż 19.274 zł - w okresie 5 lat od daty pierwszej darowizny, jeżeli pieniądze te lub rzeczy obdarowany przeznaczy na wkład budowlany lub mieszkaniowy do spółdzielni, budowę lokalu w małym domu mieszkalnym, budowę domu jednorodzinnego albo nabycie lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość (art. 4 ust. 1 pkt 5 wskazanej ustawy). Zatem, jeżeli taki jest cel darowizny to w przypadku darowizny pieniędzy przez matkę synowi opodatkowaniu nie będzie podlegała kwota 19.274 zł (kwota zwolniona + kwota wolna).
Podatnicy podatku od spadków i darowizn są zobowiązani do składania zeznań podatkowych. Zeznania podatkowe należy składać właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego. Reguluje to rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie obowiązku składania zeznań podatkowych przez podatników podatku od spadków i darowizn.
Zeznanie podatkowe w podatku od spadków i darowizn składa podatnik, a więc osoba zobowiązana do uiszczenia podatku z tytułu ciążącego na niej obowiązku podatkowego. Nie ma więc obowiązku złożenia takiego zeznania w przypadku nabycia rzeczy i praw majątkowych, których wartość mieści się w tzw. kwocie wolnej od tego podatku, określonej w art. 9 ustawy od podatku od spadków i darowizn. Por. S. Brzeszczyńska, Spadki, Warszawa 2002, s. 153.
