Osoba znajoma zniesławiła mnie na Facebooku.

 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555)

Udzielając odpowiedzi na Pańskie pytanie należy wskazać na wstępie, iż ściganie opisanego w przepisie art. 212 kodeksu karnego przestępstwa zniesławienia z oskarżenia prywatnego nie rzutuje w żaden sposób na dopuszczalność ścigania przestępstwa groźby karalnej. Przepis art. 190 § 1 k.k. nie uzależnia ścigania przestępstwa groźby karalnej, a w konsekwencji odpowiedzialności karnej ewentualnego sprawcy za przedmiotowe przestępstwo, od trybu ścigania przestępstwa, którego popełnieniem na szkodę pokrzywdzonego lub osoby mu najbliższej sprawca groził. Nie ma więc znaczenia czy sprawca grozi popełnienie przestępstwa zniesławienia (jak w Pańskiej sprawie) czy też popełnienie przestępstwa ściganego z urzędu, np. przestępstwa z art. 156 § 1 k.k., tj. przestępstwa spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.

Nie jest to także w żaden sposób związane z tym, iż przestępstwo groźby karalnej zgodnie z przepisem art. 190 § 2 k.k. jest ścigane na wniosek pokrzywdzonego. Oznacza to jedynie, iż postępowanie z chwilą złożenia wniosku toczy się z urzędu, tj. prowadzone jest przez prokuraturę, ewentualnie Policję pod nadzorem prokuratury.

Kolejnym zagadnieniem, którego wyjaśnienie jest niezbędne, aby udzielić odpowiedzi na Pańskie pytanie, jest możliwość złożenia ponownego zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa groźby karalnej na Pana szkodę w sytuacji, gdy organy ścigania odmówiły wcześniej wszczęcia postępowania w tym zakresie powołując się na brak działań wskazanej przez Pana osoby, które świadczyłyby o zamiarze spełnienia groźby i to przy uwzględnieniu, iż czyny których popełnieniem sprawca groził, zostały spełnione.

Zgodnie z przepisem art. 327 § 1 kodeksu postępowania karnego umorzone postępowanie przygotowawcze może być w każdym czasie podjęte na nowo na mocy postanowienia prokuratora, jeżeli nie będzie się toczyć przeciw osobie, która w poprzednim postępowaniu występowała w charakterze podejrzanego. Przepis ten stosuje się odpowiednio w sprawie, w której odmówiono wszczęcia śledztwa lub dochodzenia. 

Zgodnie z § 2 powołanego przepisu prawomocnie umorzone postępowanie przygotowawcze wznawia się przeciwko osobie, która występowała w charakterze podejrzanego, na mocy postanowienia prokuratora nadrzędnego nad tym, który wydał lub zatwierdził postanowienie o umorzeniu, tylko wtedy, gdy ujawnią się nowe istotne fakty lub dowody nie znane w poprzednim postępowaniu albo gdy zachodzi okoliczność określona w art. 11 § 3 k.p.k.. Przewidziane w ustawie ograniczenia okresu tymczasowego aresztowania stosuje się wówczas do łącznego czasu trwania tego środka.

Z powyższej regulacji płyną następujące wnioski. Umorzone postępowanie przygotowawcze może być podjęte w każdym czasie, tj. do momentu, dopóki nie upłynął termin przedawnienia karalności. Warunkiem jego podjęcia jest jednak to, że nie będzie ono prowadzone przeciwko osobie, która poprzednio występowała w tym postępowaniu w charakterze podejrzanego. W rozumieniu przepisów kodeksu postępowania karnego, podejrzanym jest osoba co do której zostało wydane postanowienie o przedstawieniu zarzutu popełnienia przestępstwa którego postępowania dotyczy albo której postawiono zarzut w związku z przystąpieniem do przesłuchania jej w charakterze podejrzanego. W rezultacie podjęcie postępowania na nowo możliwe jest bez ograniczeń w sytuacji kiedy umorzenie postępowania nastąpiło jeszcze w tzw. fazie in rem, tj. gdy toczyło się w sprawie ale nie przeciwko konkretnej osobie. Jeśli jednak umorzono je in personam, tj. w stosunku do konkretnej osoby, to poza wyjątkiem przewidzianym w przepisie art. 327 § 2 k.p.k. nie może toczyć się przeciwko „byłemu” podejrzanemu.

Należy także wskazać, iż dla podjęcia postępowania nie jest konieczne przedstawienie żadnych nowych faktów czy dowodów, może zatem wynikać ono z odmiennej oceny istniejących cały czas tych samych danych. Oczywiście przedstawienie nowych faktów i dowodów z pewnością może przyczynić się do podjęcia przez organ postępowania przygotowawczego pozytywnej decyzji i podjęcie postępowania, a w dalszym jego toku przedstawienia określonej osobie zarzutów.

W sytuacji, gdy w sprawie odmówiono wszczęcia śledztwa lub dochodzenia (a więc tak jak miało to miejsce w Pańskiej sprawie), przyjmuje się, iż w razie zmiany oceny przez organ postępowania przygotowawczego dotychczasowego stanowiska, postępowanie powinno zostać podjęte. W tym zakresie powinno zostać więc wydane stosowne postanowienie o podjęciu postępowania, a nie jego wszczęciu. 

Mając na uwadze, iż odmowa wszczęcia postępowania, czy to śledztwa czy dochodzenia, z istoty swej następuje w fazie, gdy w postępowaniu tym nie występuje osoba posiadająca status podejrzanego, to okoliczność, iż jako sprawca przestępstwa zostanie ponownie wskazana ta osoba co uprzednio, nie ma żadnego znaczenia i nie stanowi negatywnej przesłanki podjęcia postępowania na nowo. Może się więc ono na nowo toczyć przeciwko osobie, której uprzednio można było przedstawić zarzut gdyby nie odmówiono wszczęcia postępowania.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt Pańskiej sprawy należy stwierdzić, iż skoro w stosunku do osoby, która została przez Pana wskazana jako sprawca groźby karalnej na Pana szkodę, nie wydano postanowienia o przedstawieniu zarzutów i w konsekwencji nie występowała ona w charakterze podejrzanego, a następnie odmówiono wszczęcia postępowania, to nie ma żadnych przeszkód prawnych, aby wystąpił Pan z wnioskiem o podjęcie postępowania. W uzasadnieniu wniosku celowym i zasadnym będzie wskazanie wszelkich okoliczności związanych z pomówieniem i zniesławieniem Pana za pośrednictwem wspomnianych środków masowego komunikowania się. Zasadnym będzie np. załączenie stosownych wydruków ze stron internetowych, zrzutów ekranu, wskazanie dat, konkretnych wpisów i adresów stron internetowych. W tym miejscu wskazać także należy, że zgodnie z przepisem art. 327 § 3 k.p.k. przed wydaniem postanowienia o podjęciu lub wznowieniu, prokurator może przedsięwziąć osobiście lub zlecić Policji dokonanie niezbędnych czynności dowodowych w celu sprawdzenia okoliczności uzasadniających wydanie postanowienia.

Niezależnie od powyższego należy podkreślić, że podjęcie postępowania, jak też jego dalszy los będzie uzależnione od oceny przez prokuratora wskazanych przez Pana, ewentualnie ustalonych przez prokuraturę lub Policję okoliczności, pod kątem stwierdzenia czy rzeczywiście doszło do realizacji znamion przestępstwa groźby karalnej.

Niezależnie od powyższego, w Pańskiej sytuacji, z uwagi na spełnienie przez sprawcę groźby tj. pomówienia i zniesławienia Pana za pośrednictwem portalu społecznościowego oraz portalu informacyjnego, istnieje możliwość wniesienia prywatnego aktu oskarżenia do sądu. Akt oskarżenia może także wnieść prokurator. W tym przypadku jednak, zgodnie z przepisem art. 60 § 1 k.p.k., uzależnione jest to od przyjęcia przez niego, że wymaga tego interes społeczny.