Odpowiedź prawnika: Ubezpieczenie z KRUS małżonka
W przedstawionej sytuacji zasadnicze znaczenie będzie miała ustawa z dnia z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. 1998 Nr 7 poz 25 z późn. zmianami).
Zgodnie z jej postanowieniami przepisy ustawy dotyczące ubezpieczenia rolnika i świadczeń przysługujących rolnikowi stosuje się także do małżonka rolnika, chyba że ten małżonek nie pracuje w gospodarstwie rolnika ani w gospodarstwie domowym bezpośrednio związanym z tym gospodarstwem rolnym (art. 5 ustawy).
Kwestia objęcia ubezpieczeniem rolniczym małżonka rolnika była przedmiotem orzeczeń sądowych. Jak wskazuje wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 18 maja 1995 roku (III AUr 126/95), małżonek rolnika nie pracujący w gospodarstwie rolnym i nie uczestniczący ze współmałżonkiem w prowadzeniu gospodarstwa rolnego lub gospodarstwa domowego bezpośrednio związanego z gospodarstwem rolnym nie podlega ustawowemu ubezpieczeniu społecznemu rolników przewidzianemu w art. 4 i art. 5 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. 1993 r. Nr 71 poz. 342). Przez pojęcie "małżonek rolnika pracujący w gospodarstwie rolnym" należy rozumieć przyczynianie się do właściwego jego funkcjonowania, czyli wykonywanie takich czynności w gospodarstwie rolnym, bez których funkcje gospodarstwa nie mogą być realizowane.
Jak więc wynika z powyższego, małżonek podlega ubezpieczeniu społecznemu jedynie wtedy, gdy bądź pracuje w gospodarstwie rolnika bądź w gospodarstwie domowym rolnika, i funkcjonowanie tego gospodarstwa rolnego bez udziału małżonka byłoby niemożliwe.
Z zadanego pytania wynika jednak, iż małżonka pozostaje w stosunku pracy i podlega zapewnie innemu ubezpieczeniu społecznemu z tytułu stosunku pracy – dlatego też nie może być jednocześnie objęta ubezpieczeniem społecznym rolników. Jak bowiem wynika z art. 7 i 16 w/w ustawy, rolnicy jak i domownicy rolników nie podlegają ubezpieczeniu rolniczemu, jeżeli podlegają oni innemu ubezpieczeniu społecznemu lub mają ustalone prawo do emerytury lub renty albo mają ustalone prawo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Małżonek rolnika podlega tej samej zasadzie.
Ustawa nie przewiduje także obowiązku zgłoszenia faktu zawarcia związku małżeńskiego przez rolnika w KRUS-ie.
Inną kwestią jest natomiast zawarcie małżeńskiej umowy majątkowej, ustanawiającej między małżonkami ustrój rozdzielności majątkowej. Brak rozdzielności majątkowej może bowiem rodzic po stronie małżonki obowiązki w przypadku nieuiszczenia składki przez męża. Według przepisu art. 52 ust. 1 pkt 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, w sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych a ponadto do składek na ubezpieczenie społeczne rolników stosuje się odpowiednio m. in. przepis art. 110 ustawy o ordynacji podatkowej. Jak wynika z w/w przepisu, rozwiedziony małżonek podatnika odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z byłym małżonkiem za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w czasie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej, jednakże tylko do wysokości wartości przypadającego mu udziału w majątku wspólnym. Przepis ten stosuje się także w razie unieważnienia małżeństwa oraz separacji. Zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej pozwoli m. in. na wyłączenie odpowiedzialności solidarnej żony, w przypadku gdyby mąż nie uiszczał należycie składek na ubezpieczenie.
Można także wspomnieć, iż posiadanie przez żonę nieruchomości rolnych może mieć znaczenie dla przyznania Panu renty strukturalnej.
