Zawieszenie części uzupełniającej renty rolniczej

4.11.2007

Pytanie:

"Jestem współwłaścicielem gospodarstwa rolnego i płaciłam dla mojego męża składki w KRUS. Od 5 lat otrzymuje on z KRUS rentę rolniczą. Po zmianach w ustawie, KRUS zawiesił część uzupełniającą (100%) z powodu prowadzenia przeze mnie działalności rolniczej. We wrześniu br. wydzierżawiłam swój udział w części 1/2 gospodarstwa na okres 10 lat. W KRUS złożyłam wniosek o wznowienie części uzupełniającej świadczenia dla mojego męża. Otrzymałam decyzję odmawiającą z uzasadnieniem. Podstawą uzasadnienia był art. 28 ust. 4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (wymienione całe brzmienie) oraz uzasadnienie, że "umowa dzierżawy na powierzchnię znajdująca się we współwłasności powinna dotyczyć całości wydzierżawionych działek z udziałem wszystkich osób będących współwłaścicielami. Pana żona wydzierżawiła gospodarstwo rolne bez udziału współwłaścicieli". Czy mogę w tej sytuacji wnieść odwołanie do Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych? "

Odpowiedź prawnika: Zawieszenie części uzupełniającej renty rolniczej

Gospodarstwo rolne, którego dotyczy przedstawiona sytuacja należy, jak zakładamy, do wspólności majątkowej małżeńskiej. Z istoty tego ustroju majątkowego wynika, iż współwłasność ta jest współwłasnością łączną, bezudziałową – nie ma więc wyodrębnionych w niej udziałów i czynności prawne obejmujące majątek wspólny odnoszą się do całości majątku. Żaden z małżonków nie może więc w czasie trwania wspólności ustawowej rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania małżeństwa przypadnie mu w majątku wspólnym bądź w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku (art. 35 kro). Z przepisu art. 37 kro wynika natomiast obowiązek wyrażenia zgody małżonka do dokonania czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia i wydzierżawienia gospodarstwa rolnego bądź przedsiębiorstwa. Ważność umowy, która została zawarta przez jednego z małżonków bez wymaganej zgody drugiego zależy od potwierdzenia umowy przez drugiego małżonka.

Z powyższego wynika więc, iż niemożliwe jest dokonanie przez jednego z małżonków czynności prawnej obejmującej rzekomy "udział" stanowiący 1/2 w majątku wspólnym, gdyż wspólność majątkowa małżeńska jest bezudziałowa. Istnieje możliwość obciążenia połowy gospodarstwa rolnego stanowiącego wspólność majątkową małżonków (nie udziału małżonka, gdyż udziały w takiej sytuacji nie występują), ale do takiej czynności niezbędna jest zgoda drugiego małżonka.

Wobec tego, iż przepisy art. 35 kro są bezwzględnie obowiązujące, czynność prawna dokonana z ich naruszeniem jest nieważna. Jeżeli więc z umowy dzierżawy wynika, że umowa obejmuje Pani udział we współwłasności gospodarstwa rolnego, wynoszący ½, to jest ona nieważna w świetle przepisu art. 58 kc (sprzeczność czynności prawnej z ustawą), jako że narusza postanowienia art. 35 kro. W takim przypadku umowa nie istnieje, a więc KRUS nie miał prawa do zawieszenia świadczeń Pani męża (dzierżawca wobec tego nie ma uprawnień do korzystania i pobierania pożytków z nieruchomości). Jeżeli jednak postanowienia umowy są inne – tzn, jeżeli w treści umowy nie ma zapisów o wydzierżawieniu Pani udziału, lecz jest postanowienie o wydzierżawieniu połowy gospodarstwa, umowa jest ważna, lecz dla swej skuteczności wymaga potwierdzenia przez Pani małżonka. W takiej sytuacji KRUS – owi przysługiwałoby prawo do zawieszenia świadczenia małżonka.

Należy także wspomnieć o zapisach ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Analiza art. 28 niniejszej ustawy wskazuje, że przy ocenie zawieszenia wypłaty świadczeń nie uwzględnia się - jako prowadzenia działalności rolniczej - sytuacji, w której uprawniony do świadczeń rolnik, odda na co najmniej 10 lat w dzierżawę grunty będące jego własnością lub w jego posiadaniu innej osobie niż jego małżonek, zstępny lub pasierb albo osoba pozostająca z nim we wspólnym gospodarstwie domowym (albo też małżonek tych osób), na podstawie umowy pisemnej, zgłoszonej do ewidencji gruntów i budynków (art. 28 ust. 4 pkt 3 ustawy). Należy więc przyjąć, że w każdej sytuacji, która nie została opisana w art. 28 ust. 4 ustawy, emeryt lub rencista, jako właściciel (współwłaściciel) lub posiadacz gospodarstwa rolnego, nie zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej. Wynika z tego, iż jeżeli dzierżawcą będzie osoba nie wymieniona powyżej (małżonek, zstępny lub pasierb albo osoba pozostająca z nim we wspólnym gospodarstwie domowym albo też małżonek tych osób), nie można rolnika uznać za prowadzącego działalność rolniczą i przysługuje mu świadczenie od KRUS. Zasadnicze znaczenie dla oceny prowadzenia działalności gospodarczej będzie miała więc także okoliczność, kto jest dzierżawcą gospodarstwa rolnego, ponieważ od tego zależy uznanie czy prowadzą Państwo działalność rolniczą czy też nie.

Od decyzji Prezesa KRUS przysługuje możliwość odwołania do Sądu w terminie miesięcznym od dnia doręczenia odpisu decyzji. Odwołanie należy wnieść do Sądu za pośrednictwem organu, który wydał decyzję podlegająca odwołaniu. W powołanej sytuacji podstawą uzasadnienia odwołania będą powyższe rozważania. W zależności od sytuacji faktycznej będzie się można powołać na fakt nie prowadzenia działalności gospodarczej co upoważnia do otrzymywania świadczenia od KRUS.

Grzegorz Pawelec

Adwokat

Wpisany na listę adwokatów Krakowskiej Izby Adwokackiej.

Przez wiele lat szef redakcji serwisu e-prawnik.pl, aktualnie prowadzi własną Kancelarię Adwokacką w Krakowie, w ramach której świadczy pomoc prawną na rzecz przedsiębiorców.

Specjalizuje się w szeroko pojętej cywilistyce oraz prawie nowych technologii (e-commerce, prawo internetu). Reprezentuje także klientów indywidualnych w sprawach ubezpieczeniowych i karnych.

Autor licznych artykułów o tematyce prawniczej, publikowanych nie tylko na stronach serwisu e-prawnik.pl

Odpowiedź prawnika: Zawieszenie części uzupełniającej renty rolniczej

Komentarze