29.4.2021

A.J.
Zespół e-prawnik.pl

Podatnik, który prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą opodatkowaną według skali podatkowej lub tzw. podatkiem liniowym, może odliczyć od podstawy obliczenia podatku część kosztów uzyskania przychodów poniesionych na działalność badawczo-rozwojową. 

Jakie koszty podlegają odliczeniu w rozliczeniu PIT za 2020 rok?

Definicje dotyczące działalności badawczo-rozwojowej są w przepisach art. 5a pkt 38-40 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT). Zmiana definicji badań naukowych i prac rozwojowych z początkiem 2018 r. wprowadziła ustawa z dnia 3 lipca 2018 r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz.U. z 2018 r., poz. 1669).

Odliczeniu od podstawy obliczenia podatku podlegają koszty uzyskania przychodów poniesione na działalność badawczo-rozwojową, zwane kosztami kwalifikowanymi. 

Za koszty kwalifikowane uznaje się:

 1) poniesione w danym miesiącu należności ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy oraz sfinansowane przez płatnika składki z tytułu tych należności określone w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w takiej części, w jakiej czas przeznaczony na realizację działalności badawczo-rozwojowej pozostaje w ogólnym czasie pracy pracownika w danym miesiącu;

1a) poniesione w danym miesiącu należności z umowy zlecenia lub o dzieło uzyskiwane wyłącznie od osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej (art. 13 pkt 8 lit. a) oraz od przedsiębiorstwa w spadku (art. 13 pkt 8 lit.c) sfinansowane przez płatnika składki z tytułu tych należności określone w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w takiej części, w jakiej czas przeznaczony na wykonanie usługi w zakresie działalności badawczo-rozwojowej pozostaje w całości czasu przeznaczonego na wykonanie usługi na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło w danym miesiącu;

2) nabycie materiałów i surowców bezpośrednio związanych z prowadzoną działalnością badawczo-rozwojową;

2a) nabycie niebędącego środkami trwałymi sprzętu specjalistycznego wykorzystywanego bezpośrednio w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej, w szczególności naczyń i przyborów laboratoryjnych oraz urządzeń pomiarowych;

3) ekspertyzy, opinie, usługi doradcze i usługi równorzędne, świadczone lub wykonywane na podstawie umowy przez podmioty, o których mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1, 2 i 4–8 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, a także nabycie od takiego podmiotu wyników prowadzonych przez niego badań naukowych, na potrzeby działalności badawczo-rozwojowej;

4) odpłatne korzystanie z aparatury naukowo-badawczej wykorzystywanej wyłącznie w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej, jeżeli to korzystanie nie wynika z umowy zawartej z tzw. "podmiotem powiązanym" (chodzi o podmiot powiązany w rozumieniu art. 23m ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) z podatnikiem;

4a) nabycie usługi wykorzystania aparatury naukowo-badawczej wyłącznie na potrzeby prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej, jeżeli zakup usługi nie wynika z umowy zawartej z "podmiotem powiązanym" j.w. z podatnikiem;

5) koszty uzyskania i utrzymania patentu, prawa ochronnego na wzór użytkowy, prawa z rejestracji wzoru przemysłowego, poniesione na:

a) przygotowanie dokumentacji zgłoszeniowej i dokonanie zgłoszenia do Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej lub odpowiedniego zagranicznego organu, łącznie z kosztami wymaganych tłumaczeń na język obcy,
b) prowadzenie postępowania przez Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej lub odpowiedni zagraniczny organ, poniesione od momentu zgłoszenia do tych organów, w szczególności opłaty urzędowe i koszty zastępstwa prawnego i procesowego,
c) odparcie zarzutów niespełnienia warunków wymaganych do uzyskania patentu, prawa ochronnego na wzór użytkowy lub prawa z rejestracji wzoru przemysłowego zarówno w postępowaniu zgłoszeniowym, jak i po jego zakończeniu, w szczególności koszty zastępstwa prawnego i procesowego, zarówno w Urzędzie Patentowym Rzeczypospolitej Polskiej, jak i w odpowiednim zagranicznym organie,
d) opłaty okresowe, opłaty za odnowienie, tłumaczenia oraz dokonywanie innych czynności koniecznych dla nadania lub utrzymania ważności patentu, prawa ochronnego na wzór użytkowy oraz prawa z rejestracji wzoru przemysłowego, w szczególności koszty walidacji patentu europejskiego.

6) dokonywane w danym roku podatkowym, zaliczane do kosztów uzyskania przychodów, odpisy amortyzacyjne od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych wykorzystywanych w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej, z wyłączeniem samochodów osobowych oraz budowli, budynków i lokali będących odrębną własnością;

7) odpisy amortyzacyjne od wartości niematerialnych i prawnych w postaci kosztów prac rozwojowych (zakończonych pozytywnym wynikiem) w proporcji, w jakiej w jej wartości początkowej pozostają wskazane w ustawie koszty kwalifikowane wymienione w pkt 1-4a lub w pkt 2 dotyczącym dodatkowych kosztów podlegających odliczeniu w przypadku podatników posiadających status centrum badawczo-rozwojowego.

W przypadku podatników posiadających status centrum badawczo-rozwojowego (CBR, chodzi o status centrum badawczo-rozwojowego, o którym mowa w art. 17 ustawy z dnia 30 maja 2008 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej) wprowadzono dodatkowe dwie kategorie kosztów kwalifikowanych:

1) dokonywane w danym roku podatkowym, zaliczane do kosztów uzyskania przychodów, odpisy amortyzacyjne od budowli, budynków i lokali będących odrębną własnością wykorzystywanych w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej (jeżeli tyko część budowli, budynku lub lokalu jest wykorzystywana w prowadzonej działalności badawczo–rozwojowej, za koszty kwalifikowane uznaje się odpisy amortyzacyjne w wysokości ustalonej od wartości początkowej budowli, budynku lub lokalu odpowiadającej stosunkowi powierzchni użytkowej wykorzystywanej w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej do ogólnej powierzchni użytkowej tej budowli, tego budynku lub lokalu);

2) koszty ekspertyz, opinii, usług doradczych i usług równorzędnych, badań wykonywanych na podstawie umowy, wiedzy technicznej i patentów lub licencji na chroniony wynalazek, uzyskanych od podmiotów innych niż podmioty, o których mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1, 2 i 4–8 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, na warunkach rynkowych i wykorzystywanych wyłącznie na potrzeby prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej

- suma odliczonych kosztów (wymienionych w pkt 1 i 2) nie będzie mogła być wyższa niż 10% przychodów z działalności gospodarczej podatnika osiągniętych w roku podatkowym.

Odliczenia przysługujące centrom badawczo-rozwojowym uznawane są za pomoc publiczną i podlegają stosownym ograniczeniom i obowiązkom sprawozdawczym (zob. art. 26e ust. 3d – 3j ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Do kosztów kwalifikowanych stanowiących odpisy amortyzacyjne od środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych przepisu art. 23 ust. 1 pkt 45 nie stosuje się.

Koszty kwalifikowane ponoszone w ramach badań podstawowych podlegają odliczeniu wyłącznie pod warunkiem, że badania te są prowadzone na podstawie umowy lub porozumienia z podmiotem, o którym mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-8 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.

Koszty kwalifikowane podlegają odliczeniu, jeżeli nie zostały zwrócone w jakiejkolwiek formie lub nie zostały odliczone od podstawy odliczenia podatku.

Podatnikowi, który w roku podatkowym korzysta ze zwolnień podatkowych, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 63a lub 63b ustawy o PIT, prawo do odliczenia przysługuje jedynie w odniesieniu do kosztów kwalifikowanych, które nie są przez podatnika uwzględniane w kalkulacji dochodu zwolnionego z podatku na podstawie tych przepisów.

Podatnicy, którzy zamierzają skorzystać z ulgi, są obowiązani w prowadzonej księdze albo w prowadzonych księgach rachunkowych wyodrębnić koszty działalności B+R.

W przypadku podatników prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów kwoty kosztów poniesionych na działalność badawczo-rozwojową (które będą odliczane od podstawy obliczenia podatku) należy dodatkowo wyszczególnić w kolumnie 16 podatkowej księgi przychodów i rozchodów.

Po zakończeniu roku należy zsumować te koszty. W kolumnie tej należy wpisać wszystkie koszty działalności badawczo rozwojowej, niezależnie od tego, jaka ich część będzie odliczona od podstawy opodatkowania.

Jaką kwotę można odliczyć?

Kwota odliczenia kosztów poniesionych na działalność badawczo-rozwojową nie może przekroczyć w roku podatkowym kwoty dochodu uzyskanej przez podatnika z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej.

Kwota podlegająca odliczeniu nie może przekroczyć 100% lub 150 % kosztów kwalifikowanych w zależności od statusu podatnika:

1. w przypadku gdy podatnik, posiadający status centrum badawczo-rozwojowego jest mikroprzedsiębiorcą, małym lub średnim przedsiębiorcą, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców - 150% kosztów kwalifikowanych;

2. w przypadku pozostałych podatników, posiadających status centrum badawczo-rozwojowego - 150% wymienionych wyżej w powyższych pkt 1-4a i pkt 6 i 7 oraz w pkt 1 i 2 dodatkowych kosztów CBR oraz 100% kosztów wymienionych w pkt 5;

3. w przypadku pozostałych podatników - 100% kosztów kwalifikowanych wymienionych w pkt 1- 7.

W jaki sposób dokonać odliczenia?

Odliczenia kosztów poniesionych na działalność badawczo-rozwojową dokonuje się w zeznaniu podatkowym PIT-36, PIT-36S lub PIT-36L, PIT-36LS oraz w załączniku do tych zeznań PIT/BR składanym za rok podatkowy, w którym poniesiono koszty kwalifikowane.

 Jeżeli podatnik:

• poniósł za dany rok podatkowy stratę z pozarolniczej działalności gospodarczej albo
• wielkość uzyskanego przez podatnika dochodu z działalności gospodarczej jest niższa od kwoty przysługującego odliczenia

- wtedy odliczenia (odpowiednio w całej kwocie lub w części nieodliczonej) należy dokonać w zeznaniach za kolejno następujące po sobie sześć lat podatkowych następujących bezpośrednio po roku, w którym podatnik skorzystał lub miał prawo skorzystać z odliczenia.

Wskazanego odliczenia nie stosuje się, jeśli podatnik wykaże w zeznaniu kwotę przysługującego odliczenia na podstawie zwrotu bezpośredniego wydatków, określonego w art. 26ea ustawy o PIT.

Z dniem 25 listopada 2018 r. weszły w życie przepisy Ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej dające możliwość odliczenia wydatków na działalność badawczo-rozwojową za zmarłego podatnika przez przedsiębiorstwo w spadku. Nieodliczoną kwotę ulgi odlicza przedsiębiorstwo w spadku, jeżeli kwoty tej zmarły podatnik nie wykazał w zeznaniu zgodnie z art. 26ea (kwota dodatkowego zwrotu). Nieodliczoną kwotę ulgi przedsiębiorstwo w spadku odlicza w okresie, w jakim prawo to przysługiwało zmarłemu podatnikowi. Przepisy wskazanej wyżej ustawy stosuje się, jeżeli śmierć przedsiębiorcy nastąpiła po dniu poprzedzającym dzień wejścia w życie tej ustawy.

Jak uzyskać zwrot bezpośredni wydatków na działalność badawczo-rozwojową na podstawie art. 26ea ustawy o PIT?

Zwrot bezpośredni wydatków poniesionych na działalność badawczo-rozwojową przysługuje podatnikowi, który w roku rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej poniósł stratę albo osiągnął dochód niższy od kwoty przysługującego za ten rok odliczenia.

Jest to alternatywne (do rozliczania ulgi w okresie 6-letnim) rozwiązanie polegające na przyznaniu zwrotu gotówkowego dla wydatków kwalifikowanych.

Zwrot bezpośredni przysługuje podatnikom:

• którzy rozpoczynają działalność gospodarczą – w roku rozpoczęcia działalności gospodarczej, 
• mikro-, małym lub średnim przedsiębiorcom – również w roku następującym bezpośrednio po roku rozpoczęcia działalności gospodarczej.

Zwrotu bezpośredniego wydatków na działalność badawczo-rozwojową nie stosuje się do podatnika rozpoczynającego prowadzenie działalności gospodarczej, który w roku rozpoczęcia tej działalności, a także w okresie dwóch lat, licząc od końca roku poprzedzającego rok jej rozpoczęcia, prowadził działalność gospodarczą samodzielnie lub jako wspólnik spółki niebędącej osobą prawną lub działalność taką prowadził małżonek tej osoby, jeżeli między małżonkami istniała w tym czasie wspólność majątkowa.

Kwota zwrotu wynosi:

• 17% nieodliczonego na podstawie art. 26e ust. 1 odliczenia - w przypadku podatnika opodatkowanego według zasad ogólnych albo
• 19% nieodliczonego na podstawie art. 26e ust. 1 odliczenia - w przypadku podatnika opodatkowanego podatkiem liniowym.

Podatnik jest obowiązany do zwrotu wykazanej w zeznaniu kwoty, jeżeli przed upływem trzech lat podatkowych, licząc od końca roku podatkowego, za który złożył to zeznanie, zlikwiduje działalność gospodarczą lub zostanie postawiony w stan upadłości albo spółka niebędąca osobą prawną, której jest wspólnikiem, z której działalnością związany był zwrot, zostanie postawiona w stan likwidacji lub upadłości.

W razie wystąpienia wskazanych powyżej okoliczności, podatnik jest obowiązany w zeznaniu składanym za rok podatkowy, w którym wystąpiły te okoliczności, do zwiększenia podatku o kwotę zwrotu, a w razie wystąpienia nadpłaty - do jej zmniejszenia o tę kwotę.

Kwota zwrotu stanowi pomoc de minimis udzielaną w zakresie i na zasadach określonych w bezpośrednio obowiązujących aktach prawa wspólnotowego dotyczących pomocy w ramach zasady de minimis.

Kwotę dodatkowego zwrotu na podstawie art. 26ea ustawy o PIT należy wykazać w zeznaniu podatkowym PIT-36/36S lub PIT-36L/36LS oraz w załączniku do tych zeznań PIT/BR składanym za rok podatkowy, w którym poniesiono koszty kwalifikowane.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 1509, ze zm., zwana "ustawą o PIT") - art. 5a pkt 38-40, art. 24a ust. 1b, art. 26e, art. 26ea, art. 26f i art. 26g;
• rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz.U. z 2017 r., poz. 728, ze zm.) - ust. 17 objaśnień załącznika nr 1;
• ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej (Dz.U. z 2018 r., poz. 1629) - art. 68 pkt 17, art. 125;
• ustawa z dnia 3 lipca 2018 r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz.U. z 2018 r., poz. 1669);
• ustawa z dnia 30 maja 2008 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 1402 ze zm.).