Rozszerzenie wspólności majątkowej małżeńskiej

Jednym z rodzajów modyfikacji małżeńskiej wspólności majątkowej w drodze umowy jest możliwość jej rozszerzenia na składniki należące do majątku osobistego małżonków. W niektórych jednak przypadkach zawarcie takiej umowy nie jest dopuszczalne.

Na czym polega rozszerzenie wspólności małżeńskiej?

Małżonkowie mogą modyfikować ustrój ustawowej wspólności małżeńskiej między innymi przez jej rozszerzenie. Oznacza to, że wskutek zawarcia takiej umowy, do majątku wspólnego zostanie przeniesione określone prawo podmiotowe z majątku osobistego jednego z małżonków. Z powyższego wynika szczególny charakter umowy rozszerzającej wspólność majątkową, bowiem nie mamy tutaj do czynienia z włączeniem danej kategorii składników majątkowych do majątku wspólnego, lecz z objęciem konkretnego składnika wspólnością majątkową. Tytułem przykładu małżonkowie mogą w drodze umowy o rozszerzeniu wspólności majątkowej objąć majątkiem wspólnym nieruchomość, która dotychczas stanowiła składnik majątku osobistego jednego z nich. To rozwiązanie jest korzystniejsze niż darowizna ze względu na niższe koszty notarialne. Składniki majątku osobistego każdego z małżonków zostały wskazane w art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, należy jednak zaznaczyć, że nie każdy z nich może stać się przedmiotem umowy o rozszerzenie wspólności majątkowej małżeńskiej.

Kiedy rozszerzenie wspólności jest niedopuszczalne?

W pierwszej kolejności nie można rozszerzyć wspólności na przedmioty majątkowe, które przypadną małżonkowi z tytułu dziedziczenia, zapisu lub darowizny. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 października 2009 roku, sygn. akt III CZP 67/09 wskazał, że w przypadku umowy rozszerzającej wspólność o składniki, które w wyniku dziedziczenia otrzyma jeden z małżonków, nie można mówić o umowie zobowiązującej, rozporządzającej lub rozporządzająco-zobowiązującej. Po drugie, rozszerzenie wspólności nie może obejmować praw majątkowych wynikających ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom (np. prawa majątkowe związane z udziałem w spółce cywilnej). Rozszerzenie wspólności jest zakazane ponadto w przypadku praw niezbywalnych, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie, wierzytelności z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę oraz niewymagalnych jeszcze wierzytelności o wynagrodzenie za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej każdego z małżonków. Należy podkreślić, że w razie wątpliwości uważa się, że przedmioty służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków nie zostały włączone do wspólności.

Rozszerzenie wspólności majątkowej a wierzyciel jednego z małżonków

Bardzo ważny z punktu widzenia możliwości dochodzenia przez wierzyciela roszczenia wobec jednego z małżonków jest moment w jakim doszło do rozszerzenia wspólności majątkowej. Jeżeli wierzytelność wobec jednego z małżonków powstała przed zawarciem umowy o rozszerzeniu wspólności, wierzyciel będzie mógł żądać zaspokojenia również z tych przedmiotów, które należałyby do majątku osobistego zadłużonego małżonka, gdyby wspólność nie została rozszerzona. Innymi słowy, małżonek, który zaciągnął dług, nie obroni się przed roszczeniem wierzyciela rozszerzając wspólność majątkową na składnik swojego majątku osobistego już po fakcie powstania wierzytelności.

Michał Pichór

Radca prawny

Radca prawny, prawnik biznesu. Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. Swoją pracę magisterską napisał w Instytucie Prawa Własności Intelektualnej UJ. Ukończył aplikację radcowską prowadzoną przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Krakowie. Specjalista w zakresie obsługi prawnej przedsiębiorców, ze szczególnym uwzględnieniem windykacji należności oraz prawa umów.