Zasady obowiązywania wzorców umownych - opinia prawna

4.4.2005

Stan faktyczny

We wrześniu 2003 r. zapisałam się na Studia podyplomowe. Zapis polegał na wypełnieniu zgłoszenia, na którym pod spodem zamieszczono regulamin Podyplomowego Studium ... z 17 punktami, między innymi dotyczącym spraw finansowych i tak pkt 10 brzmi: „W przypadku zapłaty ratalnej uczestnik studium zobowiązuje się zapłacić wszystkie raty niezależnie od jego uczestnictwa w zajęciach”. Punkt 11 „Nie wniesienie opłaty w przewidzianym w cenniku terminie powoduje wykreślenie z listy studentów”. Punkt 12 „W razie zaistnienia okoliczności uniemożliwiających przeprowadzenie studium organizatorzy zastrzegają sobie prawo odwołania zajęć i zwrotu uczestnikom pieniędzy bez odsetek i odszkodowania”. Punkt 15 „Organizatorzy nie ponoszą odpowiedzialności za zmianę przepisów prawa dotyczących nieruchomości oraz warunków ubiegania się o uprawnienia państwowe dla rzeczoznawców majątkowych (m.in. konieczność odbycia praktyki zawodowej). Zmiany przepisów oraz nie przyjęcie na praktykę nie są podstawą do rezygnacji ze studiów” Punkt 17 „Wpłata na studium jest traktowana jako akceptacja regulaminu”. W ramce na samym dole klauzula: Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych ........ Upoważniam Towarzystwo Oświatowe do wystawienia faktury vat bez mojego podpisu Zapoznałem się z cennikiem i regulaminem. Wpłaciłam pierwszą ratę, zaczęłam uczęszczać na zajęcia, ale wykłady nie spełniały moich oczekiwań, ale zapłaciłam drugą ratę. Niestety okazało się, że nie jest to żadne studium tylko zwykły kurs przygotowawczy do egzaminu państwowego na rzeczoznawcę majątkowego i na dodatek nie mam pewności czy kurs obejmował aktualnie obowiązujące przepisy, o czym sam organizator wspomina w pkt. 15 Regulaminu. W połowie czerwca 2004 roku zrezygnowałam z zajęć nie wpłacając kolejnej raty i przestałam uczęszczać na zajęcia. Obecnie otrzymałam wezwanie do uregulowania pozostałej należności z powołaniem się na pkt 10 Regulaminu. Czy zapoznanie się z regulaminem i złożenie podpisu jest równoznaczne z zawarciem umowy z Organizatorem Studium? Czy regulamin należy traktować jako zawarcie umowy? A jeżeli tak, to czy pkt. 10 jest zgodny Kodeksem cywilny chodzi mi art. 385(3) pkt. 16) nakładają wyłącznie na konsumenta obowiązek zapłaty ustalonej sumy na wypadek rezygnacji z zawarcia lub wykonania umowy, czy biorąc pod uwagę wszystko co powyżej muszę uregulować należność do końca?

Opinia prawna

Niniejsza opinia prawna została sporządzona na podstawie:

Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 r., Nr 16, poz. 93 ze zmianami).

Z opisanego stanu faktycznego wnioskujemy, iż pomimo tego, iż nazywa Pani opisany kurs studiami podyplomowymi, to nie są to studia podyplomowe w rozumieniu przepisów ustawy o szkolnictwie wyższym. Zgodnie bowiem z jej regulacjami studia podyplomowe, to jeden z rodzajów linii kształcenia konkretnie kursów.

Regulacje kodeksu cywilnego

W opisanym przypadku podstawą rozważań będą przepisy kodeksu cywilnego, gdyż została zawarta umowa. Zgodnie z jego artykułem 384 ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowy, w szczególności ogólne warunki umów, wzory umów, regulaminy wiążą drugą stronę, jeżeli zostały jej doręczone przy zawarciu umowy.

Przyjmując, iż to ten przepis i następne stanowią podstawę prawną kwalifikacji opisanej przez Panią sytuacji należy uznać, iż mamy do czynienia z wzorcem umownym. W umowach tego typu de facto żaden element nie podlega indywidualnemu uzgodnieniu. Źródłem obowiązywania takiego wzorca jest w zasadzie zgoda (wola) stron zawierających umowę.

Niezbędnym warunkiem, który w wypadku zawierania umowy stanowiącej wzorzec musi zostać spełniony jest doręczenie wzorca drugiej stronie. Doręczenie wzorca powinno polegać na rzeczywistym wręczeniu drugiej stronie (która nie jest jeszcze kontrahentem) dokumentu z pełnym tekstem wzorca. Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż w Pani przypadku ten warunek został spełniony (podpisała pani bowiem regulamin). W opisanym przypadku spełniono także warunek doręczenia wzorca „przy zawarciu umowy”. Niedopełnienie powyższych wymagań spowodowałoby, że nie doszłoby do zawarcia umowy „z użyciem wzorca”. Wydaje się, iż w opisanym przez Panią przypadku nie może być wątpliwości, iż doszło do zawarcia umowy.

Niedozwolone postanowienia

W opisanym stanie faktycznym pyta Pani, czy może mieć tu zastosowanie artykuł 385 [3] punkt 16 kodeksu cywilnego. Zgodnie z jego treścią w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności (między innymi) postanowienia, które nakładają wyłącznie na konsumenta obowiązek zapłaty ustalonej sumy na wypadek rezygnacji z zawarcia lub wykonania umowy.

To zacytowane postanowienie ma taki charakter, iż nie jest de facto zabronione w obrocie ani powszechnym, ani konsumenckim, ale mogą zostać uznane za niedozwolone wobec konsumentów.

Przyjmuje się nawet w doktrynie, że „w razie wątpliwości” powinny być za takie uznane. Nauka prawa przyjmuje zatem, iż za dyskryminującą dla konsumenta i sprzeczną z zasadą równowagi należałoby uznać klauzulę umowną, nakładającą wyłącznie na konsumenta obowiązek zapłaty swoistej „kary umownej” w razie rezygnacji z wykonania umowy albo nawet z samego jej zawarcia (wynikająca z powołanego punktu 16).

Zatem zastosowanie w opisanym przypadku powinien mieć artykuł 385 [1] kodeksu cywilnego, zgodnie z którym postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Nie uzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.

Z treści przytoczonego przepisu wynika zatem, iż należy przyjąć, że wspomniane postanowienie regulaminu nie wiąże pani z mocy artykułu 385[1] kodeksu cywilnego. Skutkiem takiej kwalifikacji jest twierdzenie, iż nie jest Pani zobowiązana do zapłaty pozostałej część należności.

Zespół
e-prawnik.pl

Komentarze