Rencista płatnikiem VAT – opinia prawna

23.11.2004

Stan faktyczny

Zarejestrowana działalność w 2000 roku (PKD 7020Z i 7020). Wynajmowałem do listopada 2003 r. 2 lokale użytkowe. Jestem płatnikiem VAT. Aktualnie wynajmuję 1 użytkowy (95 m2). Drugi z uwagi na brak chętnych przeznaczyłem na lokal mieszkalny dla dziecka. W ubiegłym roku (marzec) zakupiłem używany samochód, który amortyzuję (3 lata). Prowadzę rozliczenia z fiskusem - książka PKPiR, rozliczam miesięcznie koszty eksploatacyjne samochodu: amortyzacja, OC+AC i jedno tankowanie. Mam pewne wątpliwości - przestałem od listopada 2003 r. wpisywać w koszty telef., podatek przy koszcie samochodu sprowadza się praktycznie do zera. Odprowadzam do US tylko VAT bez potrąceń. Czy aktualnie moja działalność może budzić wątpliwości? Czy kontynuacja mojej działalności gospodarczej jest OK z punktu widzenia organów skarbowych. Rozpocząłem działalność dokumentując posiadanie (własność) dwóch lokali (razem 150 m2), które przekształciłem na użytkowe w gminie. Wątpliwości moje dotyczą tego, czy aktualnie wynajmując tylko jeden własny lokal użytkowy (firmie), nie płacąc podatku dochodowego (KPiR), bo dużym kosztem który mam to amortyzacja samochodu (używany, skrócona amortyzacja 3-letnia), pozostałe koszty to czynsz, ubezpieczenie, OC+AC, 1 tankowanie, amortyzacja lokalu. Wszystko to przy niedużym przychodzie powoduje, że podatek dochodowy oscyluje wokół zera. To dla mnie sytuacja OK, ale czy fakt, że od listopada ubiegłego roku wynajmuję tylko jeden lokal nie będzie budzić zastrzeżeń US? Przeszedłem z formy rozliczania najmu dwóch własnych lokali użytkowych (PIT 5 - od 1994 roku) na działalność gospodarczą (2000 rok), aby móc uwzględniać w kosztach, których mi brakowało do zminimalizowania podatku dochodowego inne oprócz czynszów koszty (np. amortyzacja samochodu). Nowy element, który też mnie niepokoi to to, iż jestem rencistą, płacę do ZUS-u podatek zdrowotny (bo działalność gospodarcza). Będąc rencistą mogę bez zawieszania renty wynajmować własne lokale? Czy, gdy przeszedłem z wynajmu na działalność gospodarczą (też wynajem własnych lokali), teraz jeden lokal - nie będzie dodatkowo zastrzeżeń ZUS-u co do renty?

Opinia prawna

Niniejsza opinia została sporządzona na podstawie:

Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. 2004 r., Nr 39, poz. 353 ze zmianami),
Ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 1998 r., Nr 137, poz. 887 ze zmianami),
Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 22 lipca 1992 r. w sprawie szczegółowych zasad zawieszania lub zmniejszania emerytury i renty (Dz. U. 1992 r., Nr 58, poz. 290 ze zmianami),
Ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. 2004 r., Nr 54, poz. 535),
Ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity: Dz. U. 2000 r., Nr 14 poz., 176 ze zmianami),
Ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jednolity: Dz. U. 2003 r., Nr 207, poz. 2016 ze zmianami).

ZUS

Z opisanego stanu faktycznego, iż otrzymuje Pan rentę, czyli świadczenie z FUS z racji niezdolności do pracy. Równocześnie jednak prowadzi Pan działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, a skoro tak to jest Pan zobowiązany do opłacania składek zdrowotnych (nie podatku zdrowotnego), czyli składek z tytułu ubezpieczenia w NFZ (Narodowym Funduszu Zdrowia).

Renta

Zakładamy, iż w opisanym stanie faktycznym chodzi o rentę z tytułu niezdolności do pracy regulowaną ustawą o emeryturach i rentach z FUS. Na jej podstawie należy zastanowić się, czy w Pana przypadku nie zaistnieje „niebezpieczeństwo” zawieszenia bądź zmniejszenia pobieranego świadczenia. Zgodnie z ustawą o emeryturach i rentach z FUS prawo do renty może ulec zawieszeniu lub ulega zmniejszeniu w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. Za działalność podlegającą obowiązkowi ubezpieczenia społecznego uważa się natomiast zatrudnienie, służbę lub inną pracę zarobkową albo prowadzenie pozarolniczej działalności.

Natomiast zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych (artykuł 6 powołanej ustawy) obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu podlegają co do zasady osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są - między innymi - osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi. Jak sam Pan napisał prowadzi Pan działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów zarejestrowaną już w roku 2000 r. Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 20 stycznia 2004 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) pod numerem 70.20Z został sklasyfikowany wynajem nieruchomości na własny rachunek.

Stąd jako osoba prowadząca działalność gospodarczą należy Pan do kręgu osób, które podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu. Jednak jak już była o tym mowa powyżej, z racji pobierania przez Pana renty z tytułu niezdolności do pracy, ma Pan obowiązek jedynie do opłacania w/w składek zdrowotnych.

Zawieszenie lub zmniejszenie renty

Jak już zostało wspomniane powyżej Pana renta z tytułu niezdolności do pracy może ulec zawieszeniu lub zmniejszeniu.

Poniższe zasady nie miałyby do Pana tylko wtedy zastosowania, gdyby był Pan emerytem, który ukończył 65 lat (w przypadku kobiet 60 lat). Jak już była mowa o tym powyżej, Pan obecnie wykonuje działalność gospodarczą, co zgodnie z ustawą o emeryturach i rentach może być powodem do zawieszenia lub zmniejszenia renty. Jednak samo wykonywanie działalności gospodarczej nie może być jedyną przyczyną zawieszenia lub zmniejszenia świadczenia z FUS. W pierwszej kolejności należy wyjaśnić, iż ustawodawca postanowił ustalić, co jest przychodem w przypadku działalności gospodarczej emeryta lub rencisty. I tak dla emerytów i rencistów prowadzących pozarolniczą działalność za przychód przyjmuje się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych. Zasada jest taka, iż prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy ulega zawieszeniu w razie osiągania przychodu w kwocie wyższej niż 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Natomiast zmniejszeniu ulega to świadczeniu w takim wypadku, gdy pobierający je osiąga przychód w kwocie przekraczającej 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, nie wyżej jednak niż 130% tej kwoty. Świadczenie ulega zmniejszeniu o kwotę przekroczenia, nie większą jednak niż kwota maksymalnego zmniejszenia obowiązująca w dniu 31 grudnia 1998 r. w wysokości:

1) 24% kwoty bazowej obowiązującej przy ostatniej waloryzacji w 1998 r. - dla emerytury lub renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy;

2) 18% kwoty bazowej, o której mowa w pkt 1 - dla renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Niestety nawet przy założeniu, iż chodzi o rentę z tytułu niezdolności do pracy, nie sposób wskazać dokładnego procentu ewentualnego zmniejszenia świadczenia, gdyż nie znamy szczegółów dotyczących Pana renty.

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej przy ustalaniu, czy wystąpiły okoliczności powodujące zawieszenie lub zmniejszenie emerytury i renty, uwzględnia się - między innymi - dochody z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej, której wykonywanie podlega obowiązkowi ubezpieczenia społecznego.

W takim wypadku za dochód osiągnięty uważa się faktyczny dochód uzyskany przez emeryta lub rencistę w danym roku kalendarzowym. Pan z mocy tego właśnie rozporządzenia ma obowiązek zawiadomić organ rentowy niezwłocznie o podjęciu, jak i zaprzestaniu wykonywania działalności gospodarczej. Proszę przy tym pamiętać, iż zmniejszenie liczby wynajmowanych przez Pana lokali nie jest tożsame z zaprzestaniem prowadzenia działalności. Co najwyżej może wpłynąć na dochód przez Pana osiągany.

W zawiadomieniu o podjęciu działalności rencista składa oświadczenie, czy jego zamiarem jest osiąganie dochodu:

1) nie powodującego zawieszenia ani zmniejszenia świadczeń,

2) powodującego zmniejszenie świadczeń albo

3) powodującego zawieszenie świadczeń.

Jeżeli z oświadczenia emeryta lub rencisty wynika, że jego zamiarem jest osiąganie dochodów:
1) nie powodujących zawieszenia ani zmniejszenia świadczeń - organ rentowy wypłaca świadczenia w pełnej przysługującej wysokości,

2) powodujących zmniejszenie świadczeń - organ rentowy zmniejsza wysokość świadczeń:

a) o 24% kwoty bazowej - w przypadku emerytury i renty inwalidzkiej I i II grupy (obecnie całkowitej niezdolności do pracy),

b) o 18% kwoty bazowej - w przypadku renty inwalidzkiej III grupy (obecnie częściowej niezdolności do pracy),

3) powodujących zawieszenie świadczeń - organ rentowy zawiesza wypłatę świadczeń.

Wypłata świadczeń w pełnej wysokości, zmniejszenie świadczeń albo zawieszenie wypłaty świadczeń następuje do czasu, aż rencista zmieni treść złożonego wcześniej oświadczenia, chyba że z zawiadomienia zakładu pracy wynika konieczność wypłaty świadczeń w pełnej wysokości, ich zmniejszenia lub zawieszenia.
Rencista ma obowiązek zawiadomić organ rentowy do końca lutego każdego roku o łącznej kwocie dochodu osiągniętego w ubiegłym roku kalendarzowym. W przypadku rencisty wykonującego działalność gospodarczą to urząd skarbowy zawiadamia organ rentowy do końca maja każdego roku o łącznej kwocie dochodu osiągniętego przez rencistę w ubiegłym roku kalendarzowym z wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej. Organ rentowy ustala łączną kwotę dochodu osiągniętego przez emeryta lub rencistę w okresie ubiegłego roku kalendarzowego i porównuje go z sumą kwot obliczonych od kwoty bazowej dla kolejnych miesięcy tego roku kalendarzowego:
1) wskaźnikiem 60% (niższą kwota graniczna dochodu),

2) wskaźnikiem 120% (wyższa kwota graniczna dochodu).

Okres, z którego ustala się łączną kwotę dochodu osiągniętego przez rencistę oraz kwoty graniczne dochodu, ulega odpowiedniemu skróceniu w roku kalendarzowym, w którym powstało lub ustało prawo do świadczeń. Jeżeli łączna kwota dochodu osiągniętego przez rencistę w okresie ubiegłego roku kalendarzowego nie przekroczyła niższej kwoty granicznej dochodu, organ rentowy ustala, że dochód rencisty nie uzasadniał zmniejszenia ani zawieszenia świadczeń, a w przypadku gdy świadczenia były zmniejszone lub zawieszone - dokonuje zwrotu różnicy między należną i wypłaconą kwotą świadczeń.

Jeżeli łączna kwota dochodu osiągniętego przez emeryta lub rencistę w okresie ubiegłego roku kalendarzowego przekroczyła niższą kwotę graniczną dochodu, organ rentowy ustala:

1) że dochód osiągnięty przez rencistę uzasadniał zmniejszenie świadczeń wypłaconych za okres ubiegłego roku kalendarzowego, jeżeli dochód nie przekroczył wyższej kwoty granicznej dochodu, albo zawieszenie świadczeń wypłaconych za okres ubiegłego roku kalendarzowego, jeżeli dochód przekroczył wyższą kwotę graniczną dochodu,

2) kwotę różnicy między należną a wypłaconą kwotą świadczeń, która podlega zwrotowi.

Organ rentowy po ustaleniu, że łączna kwota dochodu emeryta lub rencisty przewyższyła w danym roku kalendarzowym kwotę graniczną dochodu o kwotę niższą niż kwota nienależnie pobranych świadczeń, informuje rencistę o możliwości uniknięcia zwrotu kwoty nienależnie pobranych świadczeń w razie przekazania na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego kwoty równej kwocie tego przekroczenia, pomniejszonej o kwotę pobranej zaliczki na podatek dochodowy, i wyznacza termin jej zwrotu. Jeżeli rencista nie dokonał powyższej wpłaty w określonym terminie, organ rentowy dochodzi zwrotu świadczeń na zasadach określonych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin albo w przepisach odrębnych.

Działalność

Jak już była o tym mowa pod numerem 7020 zostały sklasyfikowane usługi w zakresie wynajmowania lub dzierżawienia nieruchomości o charakterze mieszkalnym na własny rachunek, z wyłączeniem wynajmu lokali w budynkach mieszkalnych na cele inne niż mieszkaniowe.

Nie ma powodu, aby działalność prowadzona przez Pana wzbudzała jakiekolwiek wątpliwości Urzędu Skarbowego. PKD opisując klasyfikację najmu posługuje się wprawdzie liczbą mnogą „nieruchomości”, jednak nie interpretuje się tego w taki sposób, iż podatnik wynajmować powinien więcej niż jedną nieruchomość. W żadnym wypadku działalność gospodarcza nie jest uzależniona „od ilości”. Oznacza to, iż fakt, iż obecnie wynajmuje Pan jedynie jeden lokal nie ma znaczenia dla faktu, iż nadal prowadzi Pan działalność gospodarczą, zgodnie z zadeklarowaną klasą 7020 PKD.

Zgodnie z ustawą o podatku od towarów i usług usługi w zakresie wynajmowania lub dzierżawienia nieruchomości o charakterze mieszkalnym na własny rachunek, z wyłączeniem wynajmu lokali w budynkach mieszkalnych na cele inne niż mieszkaniowe (sklasyfikowane pod numerem 70.20.11 PKWiU) to usługi zwolnione od podatku VAT. Pana niestety to nie dotyczy, gdyż jak sam Pan napisał, wynajmuje Pan lokal użytkowy, a więc nie jest Pan od podatku Vat zwolniony.

Warto, by Pan pamiętał o jednej jeszcze rzeczy. Mianowicie jak już ustaliliśmy nadal wykonuje Pan działalność, która rodzi obowiązek rozliczania się przez Pana z podatku od towarów i usług, czyli Vat. Jednak na początku takiej działalności zapewne korzystał Pan lub nadal korzysta ze zwolnienia z Vat. Zgodnie bowiem z artykułem 113 ustawy o podatku od towarów i usług zwalnia się od podatku podatników, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty wyrażonej w złotych odpowiadającej równowartości 10 000 euro. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku. Innymi słowy po przekroczeniu tej granicy właściciel wynajmowanego domu czy mieszkania automatycznie staje się podatnikiem VAT. Płaci 22-proc. VAT.

Proszę nadto pamiętać, iż zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze, w tym również dzierżawa, poddzierżawa działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej, z wyjątkiem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą stanowi źródło przychodu. Niezbędnym jest więc uwzględnianie dochodu uzyskiwanego z tego tytułu w rocznym rozliczeniu podatkowym.

Wynajmowanie bliskim

Z opisanego stanu faktycznego wynika, iż przedmiotem najmu były 2 lokale użytkowe. Oczywiście faktycznie możliwe jest przeznaczenie nawet lokalu użytkowego na lokal mieszkalny, jednak proszę pamiętać, iż koniecznym jest w pierwszej kolejności dokonanie pewnych formalności. Bowiem zgodnie z artykułem 71 prawa budowlanego zmiana sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części wymaga pozwolenia właściwego organu. Przez zmianę sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części rozumie się w szczególności:
1) przeróbkę pomieszczenia z przeznaczeniem na pobyt ludzi albo przeznaczenie do użytku publicznego lokalu lub pomieszczenia, które uprzednio miało inne przeznaczenie bądź było budowane w innym celu, w tym także przeznaczenie pomieszczeń mieszkalnych na cele niemieszkalne;

2) podjęcie albo zaniechanie w obiekcie budowlanym lub jego części działalności zmieniającej warunki bezpieczeństwa pożarowego, powodziowego lub pracy, warunki zdrowotne, higieniczno-sanitarne lub ochrony środowiska, bądź wielkość lub układ obciążeń.

W celu uzyskania pozwolenia na zmianę sposobu użytkowania lokalu należy złożyć we właściwym dla Pana Urzędzie Miejskim, jego Wydziale Urbanistyki i Architektury odpowiedni wniosek. Wniosek ten powinien zawierać:

opis i rysunek określający usytuowanie obiektu budowlanego w stosunku do granic nieruchomości (działki budowlanej) i innych obiektów budowlanych na działce wnioskodawcy i działkach sąsiednich, z oznaczeniem części obiektu, w której zamierza się dokonać zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego,
zwięzły opis techniczny, określający rodzaj i charakterystykę obiektu budowlanego, jego konstrukcję, dotychczasowe i zamierzone przeznaczenie wraz z danymi techniczno-użytkowymi, w tym wielkościami i rozkładem obciążeń, a w razie potrzeby również danymi technologicznymi,
rysunki niezbędne do określenia charakterystyki techniczno-użytkowej adaptacji obiektu lub jego części,
wykonaną przez rzeczoznawcę budowlanego ekspertyzę techniczną w sprawie dopuszczalności zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części, jeżeli zachodzi uzasadniona potrzeba jej opracowania,
dowody uzyskania wymaganych przepisami szczególnymi uzgodnień; pozwoleń lub opinii,
oświadczenie o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane,
decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, jeżeli jest wymagana zgodnie z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

Działalność przez Pana prowadzona, czyli usługi w zakresie wynajmowania na własny rachunek, zgodnie z PKWiU mogą obejmować zarówno cele mieszkalne (70.20.11) jak i niemieszkalne (70.20.12).

Zwolnieniem od podatku są objęte usługi w zakresie wynajmowania nieruchomości o charakterze mieszkalnym na własny rachunek. A zatem jeżeli wynajmuje Pan dziecku lokal na cele mieszkalne, to usługa ta będzie to wolna od podatku. Aby jednak było to możliwe, konieczna jest zmiana przeznaczenia wspomnianego lokalu z użytkowego na mieszkalny i uzyskanie stosownego pozwolenia.

Zespół
e-prawnik.pl

ZUS

Renta

Zawieszenie lub zmniejszenie renty

Działalność

Wynajmowanie bliskim

Komentarze