Bezumowne korzystanie z gruntu a przedawnienie

Pytanie:

"Na działce stanowiacej własnosc gminy spółka gazownicza posadowiła ponad 10 lat temu bezumownie stację redukcyjno - pomiarową gazu. Gmina postanowiła obciażyć spółkę gazowniczą (z o.o.) notą obciazeniową za okres ostatnich 10 lat wyliczając wysokość obciażenia na podstawie przewidywanych dochodów, jakie gmina uzyskałaby, gdyby wydzierżawiała ten teren na podstawie umów z miesiecznymi terminami płatnosci. Okres dziesiecioletni został ustalony na podstawie art. 118 kc. Spółka gazownicza odesłała notę obciażeniowa z uwagą, że okres za jaki powinna być obciążona to 3 lata, połołujac sie również na art. 118 kc. Proszę o odpowiedz czy gmina powinna zastosowac 10 letni czy 3 letni okres do naliczenia kwoty za bezumowne korzystanie z gruntu gminnego zabudowanego stacją redukcyjno - pomiarową gazu"

Odpowiedź prawnika: Bezumowne korzystanie z gruntu a przedawnienie

Zgodnie z art. 118 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93), jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Ustalenie 3-letniego terminu przedawnienie, co do zasady, następuje w chwili uznania, iż roszczenie danego podmiotu ma charakter okresowy lub jest związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.  

W odniesieniu do realiów niniejszej sprawy już na wstępie należy zaznaczyć, iż roszczeni gminy o zapłatę za bezumowne korzystanie z gruntu nie ma charakteru okresowego. Wynagrodzenie należne właścicielowi obejmujące cały okres, przez który posiadacz korzystał z rzeczy nie stanowi roszczenia okresowego, bowiem takiej okresowej płatności nie przewiduje ani umowa, (której nie ma) ani przepis ustawy. Dlatego też znajduje tu zastosowanie ogólny, dziesięcioletni termin przedawnienia, unormowany w art. 118 kodeksu cywilnego (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 26 września 2007 r. I ACa 522/07). Fakt obliczenia wysokości tego roszczenie na podstawie średnich miesięcznych kosztów dzierżawy nie ma żadnego wpływu na ocenę istoty roszczenia z tytułu bezumownego korzystania z gruntu, które ma charakter jednorazowy.

W drugiej kolejności należy rozważyć, czy wskazane roszczenie jest związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Działalność gminy, jak wielokrotnie podkreślono to w orzecznictwie sądów, nie ma jednorodnego charakteru, a cele tej działalności oraz sposoby ich osiągania są bardzo różnorodne. Ustalenie terminu przedawnienia konkretnego roszczenia przysługującego gminie zależy więc od oceny, z jaką sferą działań ma ono związek. Trzeba brać pod uwagę okoliczności konkretnej sprawy i kontekst prawny. Sąd Najwyższy stawia jednak warunek, by działania gminy miały charakter aktywny (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 2003 r., IV CK 288/02, OSNC 2005, nr 1, poz. 15). Statyczne czerpanie korzyści z nieruchomości za korzystanie z niej bez umowy nie może stanowić prowadzenia działalności gospodarczej, której cechą jest dynamiczny charakter. Działalność ograniczająca się do np. pobierania pożytków z rzeczy nie może być uznana za gospodarczą (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 października 1996 r., III RN 4/96, OSNAPUS 1997, nr 10, poz. 160 oraz wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 stycznia 1998 r., II SA 1226/97, nie publ.).

Ponadto w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. 2001. nr 142, poz. 1591) określono zadania własne gminy jako zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty. Wśród tych potrzeb znajdują się sprawy gospodarki nieruchomościami (art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o samorządzie gminnym). W tym miejscu odnieść należy się do regulacji ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. 2010. nr 102, poz. 651 j.t.) Zgodnie z art. 25 ust. 2 w zw. z art. 23 ust. 1 pkt 5 i 8 tej ustawy czynności związane z naliczaniem należności za nieruchomości udostępniane z zasobu oraz windykacja tych należności wchodzą w skład gospodarowania nieruchomościami. Dotyczy to wszelkich należności, a więc zarówno należności z tytułu czynszu najmu lub dzierżawy, jak i należności z tytułu opłat za użytkowanie wieczyste, a także opłat z tytułu bezumownego korzystania – korzystania bez tytułu prawnego (tak: wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 grudnia 2006 r., I OSK 1404/06, LEX nr 320835). Działanie takie nie jest działaniem nastawionym na zysk, co jest istotną cechą prowadzenia działalności gospodarczej i jest związane z wykonywaniem zadań publicznych, co ostatecznie przesądza, iż gmina w tym zakresie nie prowadzi działalności gospodarczej i nie ma zastosowania do jej roszczenie o bezumowne korzystania z gruntu, w nieniejszej sprawie, przepis art. 118 kodeksu cywilnego, w zakresie 3-letniego terminu przedawnienia. Właściwy wobec tego będzie termin 10-letni.


Zespół prawników
e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika