Postępowanie upadłościowe a egzekucja
Pytanie:
"Wierzyciel ma zasądzone kwoty od dłużnika. Dłużnik - spółka z o. o. zmienił siedzibę oraz numer konta nie powiadamiając o tym nikogo z wierzycieli, tym bardziej komornika, który na zlecenie kilkunastu wierzycieli prowadził windykację. Zasłaniając się słabą kondycją finansową firmy usunął z magazynu towar, a z dawnych pomieszczeń biurowych nawet meble. Nie przeszkadzało mu to jednak nadal prowadzić działalność handlową reklamując się w najlepsze na stronach internetowych (także poszerzeniem działalności firmy i wejściem w nową spółkę), rozsyłając swoje cenniki, oferując sprzedaż internetową oraz kredyty kupieckie dla partnerów handlowych. Podawał także adres nowej siedziby, w której najprawdopodobniej magazynował towar handlowy. O tym wszystkim wierzyciel informował komornika prowadzącego sprawę, ale od końca kwietnia nie dostawał żadnych informacji na temat przebiegu sprawy. Kilka dni temu dzwoniąc dowiedział się, iż w sądzie odbyła się sprawa zakończona ogłoszeniem upadłości dłużnika w ostatnich dniach sierpnia. Ani komornik, ani dłużnik nie mają żadnych informacji o uprawomocnieniu się wyroku. Czy w takiej sytuacji można zawiadomić sąd o prowadzonej działalności dłużnika? Czy można cofnąć decyzję o ewentualnej upadłości? Czy następnie zawiadamiać syndyka masy upadłościowej? W jaki sposób dochodzić swoich należności? Czy jeśli dłużnik zakupił udziały w innej spółce z o. o., to można się domagać ich jako części należności lub dywidendy z ich tytułu?"
Odpowiedź prawnika: Postępowanie upadłościowe a egzekucja
W takich okolicznościach pierwszeństwo niejako zyskuje postępowanie upadłościowe przed wszystkimi innymi. Nie wiemy – nie wynika to z opisanego stanu faktycznego - czy mamy tu do czynienia z upadłością z możliwością zawarcia układu, czy też może z upadłością obejmującą likwidację majątku upadłego. Dlatego odniesiemy się do przepisów regulujących wzajemne relacje postępowania upadłościowego i egzekucyjnego w obu przypadkach.
I tak zgodnie z artykułem 140 prawa upadłościowego w przypadku ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu: „Z dniem ogłoszenia upadłości postępowania zabezpieczające i egzekucyjne - zarówno sądowe, jak i administracyjne - prowadzone przeciwko upadłemu w celu zaspokojenia należności, które z mocy prawa są objęte układem, ulegają zawieszeniu z mocy prawa. Sumy uzyskane w zawieszonych postępowaniach organ egzekucyjny z urzędu przekazuje do masy upadłości. Sędzia-komisarz może uchylić dokonane zajęcia lub zabezpieczenia, z wyjątkiem ustanowionych w postępowaniu zabezpieczającym hipotek przymusowych i hipotek morskich, jeżeli jest to niezbędne dla prowadzenia przedsiębiorstwa upadłego albo z innych ważnych przyczyn. Jeżeli w okresie od dnia ogłoszenia upadłości do dnia ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym postanowienia o ogłoszeniu upadłości, w ramach prowadzonych postępowań zabezpieczających albo egzekucji wypłacono już wierzycielom sumy uzyskane w egzekucji lub postępowaniu zabezpieczającym, otrzymane należności zalicza się na poczet należności określonych układem, a w razie zmiany orzeczenia na ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego, zalicza się na poczet sum uzyskanych z podziału funduszów masy upadłości”.
Jak zatem wynika z treścią powyższego przepisu z mocy samego prawa z dniem ogłoszenia upadłości ulegają zawieszeniu postępowania zabezpieczające i egzekucyjne - zarówno sądowe, jak i administracyjne - prowadzone przeciwko upadłemu w celu zaspokojenia należności, które z mocy prawa objęte są układem. Jeżeli organ egzekucyjny uzyska z zawieszonych postępowań określone kwoty pieniężne, obowiązany jest z urzędu przekazać je do masy upadłości.
Może się zdarzyć, że w okresie od dnia ogłoszenia upadłości do dnia ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym postanowienia o ogłoszeniu upadłości, w ramach prowadzonych postępowań zabezpieczających albo egzekucyjnych, wypłacono już wierzycielom sumy uzyskane w egzekucji lub postępowaniu zabezpieczającym; sumy te zalicza się na poczet należności ustalonych układem. Gdyby zaś zmieniono postanowienie o ogłoszeniu upadłości z możliwością zawarcia układu na postanowienie o ogłoszeniu upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego, wypłacone wierzycielom sumy w ramach postępowań zabezpieczających i egzekucyjnych zalicza się na poczet sum uzyskanych z podziału funduszów masy.
Natomiast zgodnie z artykułem 141: „Sędzia-komisarz, na wniosek lub z urzędu, może zawiesić prowadzone przeciwko upadłemu postępowanie zabezpieczające albo egzekucyjne co do należności, które nie są z mocy prawa objęte układem. Zawieszenie to nie może trwać dłużej niż trzy miesiące. Przepisu powyższego nie stosuje się do postępowań zabezpieczających i egzekucji alimentów i rent za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci, jak również egzekucji należności za pracę, do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę”.
Natomiast w przypadku postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku upadłego, zgodnie z artykułem 146: „Postępowanie egzekucyjne - zarówno sądowe, jak i administracyjne - wszczęte przeciwko upadłemu przed ogłoszeniem jego upadłości ulega zawieszeniu z mocy prawa z datą ogłoszenia upadłości. Postępowanie egzekucyjne umarza się z mocy prawa po uprawomocnieniu się postanowienia o ogłoszeniu upadłości. Sumy uzyskane w zawieszonym postępowaniu egzekucyjnym i niewydane przelewa się do masy upadłości, a wierzyciele, którzy prowadzili egzekucję, będą zaspokojeni według przepisów ustawy”.
Bardzo ważny jest przepis, zgodnie z którym w czasie postępowania upadłościowego niedopuszczalne jest wszczęcie postępowań egzekucyjnych z masy upadłości przeciwko upadłemu. Orzeczenie zasądzające świadczenie od upadłego wydane po ogłoszeniu upadłości podlega wykonaniu według przepisów ustawy.