Odpowiedź prawnika: Ustalenie kwoty odszkodowania z tytułu wypadku
Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym przez Rzecznika Ubezpieczonych, to do poszkodowanego należy prawo wyboru sposobu naprawienia szkody, natomiast ubezpieczyciel ma obowiązek przywrócenia stanu poprzedniego. Prawo poszkodowanego do przywrócenia stanu poprzedniego wynikające z art. 363 § 1 Kodeksu cywilnego uzasadnia zastosowanie części identycznych z tymi, które zostały zastosowane pierwotnie w pojeździe, a uległy uszkodzeniu w wyniku wypadku, chyba że poszkodowany wyrazi zgodę na zastosowanie części nieoryginalnych. stanowisko wyrażone przez Rzecznika Ubezpieczonych znalazło potwierdzenie w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2006 r. sygn. akt I CKN 1466/99, zgodnie z którym jeżeli z treści umowy ubezpieczenia autocasco nie wynika nic innego, ubezpieczony, który nabywa autoryzowane części samochodowe potrzebne do naprawy uszkodzonego w wypadku pojazdu, nie ma obowiązku poszukiwania sprzedawcy oferującego je najtaniej. Możliwe jest przypisanie ubezpieczonemu naruszenia, wynikającego z art. 354 § 2 kc obowiązku współpracy z dłużnikiem, jeżeli świadomie lub przez niedbalstwo kupił części droższe. Co prawda orzeczenie to dotyczy umowy ubezpieczenia autocasco, ale nie ma przeciwwskazań, aby oprzeć się na tym orzeczeniu odpowiednio wobec ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych. Jak się więc wydaje ubezpieczony może żądać zastosowania części oryginalnych. Z drugiej strony nie można wykluczyć, że użycie zamiennika spowoduje należyte przywrócenie auta do stanu poprzedniego; wiele może zależeć od jakości tego zamiennika. Można też twierdzić, iż samo użycie zamienników (części nieoryginalnych) obniża wartość samochodu i w tym sensie nie pozwoli na doprowadzenie rzeczy do stanu poprzedniego.
Poszkodowany nie ma obowiązku zwlekać z naprawą do chwili kiedy ubezpieczyciel wyrazi zgodę na pokrycie jej kosztów. Poszkodowany powinien jednak udostępnić uszkodzony pojazd ubezpieczycielowi celem dokonania oględzin i oceny stopnia uszkodzenia pojazdu. Skoro ubezpieczyciel dokonał już oględzin, może Pan dokonać naprawy pojazdu we własnym zakresie, a następnie domagać się zwrotu poniesionych kosztów. W przypadku nie uwzględnienia przez ubezpieczyciela pełnej kwoty kosztów poniesionych przez poszkodowanego, poszkodowany może domagać się uzupełnienia kwoty uzyskanego odszkodowania na drodze sądowej.
Do poszkodowanego należy prawo wyboru czy dochodził będzie odszkodowania za naprawienie szkody bezpośrednio od sprawcy, czy też od ubezpieczyciela sprawcy. Nawet w przypadku, gdy przyjmie Pan oferowaną przez ubezpieczyciela kwotę (z zastrzeżeniem, że traktuje Pan tę kwotę jako zaliczkę, a nie wypłatę ubezpieczyciela) będzie Pan nadal miał prawo wyboru podmiotu, wobec którego dochodził Pan będzie uzupełnienia kwoty odszkodowania.
W przypadku gdyby wyjaśnienie w terminie, o którym mowa w ust. 1, okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania okazało się niemożliwe, odszkodowanie wypłaca się w terminie 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe, nie później jednak niż w terminie 90 dni od dnia złożenia zawiadomienia o szkodzie, chyba że ustalenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania zależy od toczącego się postępowania karnego lub cywilnego. W terminie, o którym mowa wyżej, zakład ubezpieczeń zawiadamia na piśmie uprawnionego o przyczynach niemożności zaspokojenia jego roszczeń w całości lub w części, jak również o przypuszczalnym terminie zajęcia ostatecznego stanowiska względem roszczeń uprawnionego, a także wypłaca bezsporną część odszkodowania.
Zakład ubezpieczeń ma obowiązek udostępnić poszkodowanemu lub uprawnionemu informacje i dokumenty, które miały wpływ na ustalenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń i wysokość odszkodowania. Osoby te mogą żądać pisemnego potwierdzenia przez zakład ubezpieczeń przekazanych informacji bądź umożliwienia wykonania i potwierdzenia przez zakład ubezpieczeń kopii udostępnionych dokumentów, przy czym koszty dokonania wymienionych czynności obciążają osobę, która żąda tych czynności.
Zgodnie z art. 361 § 2 Kodeksu cywilnego ubezpieczyciel obowiązany jest do pokrycia normalnych następstw szkody. Koszt wynajmu pojazdu zastępczego na czas naprawy uszkodzonego pojazdu może zostać uznany za normalne następstwo szkody, jeżeli poszkodowany wykaże, że wynajęcie pojazdu było konieczne. Najem pojazdu zastępczego będzie więc konieczny w przypadku gdy uszkodzony pojazd był używany przez poszkodowanego do prowadzenia działalności gospodarczej, albo gdy świadczona przez poszkodowanego praca wymaga dyspozycyjności i ciągłego przemieszczania się oraz gdy poszkodowanemu ze względu na stan zdrowia korzystanie z pojazdu jest nieodzowne. W przypadku gdy poszkodowany wykaże, że najem pojazdu był konieczny, ubezpieczyciel będzie obowiązany do pokrycia kosztów wynajęcia pojazdu zastępczego. Potwierdza to również orzecznictwo Sądu Najwyższego, np. wyrok z dnia 5 listopada 2004r. (sygn. II CK 494/03), zgodnie z którym jeżeli uszkodzony pojazd nadaje się do naprawy w postaci wmontowania do niego nowej części zamiennej, to koszty najmu przez poszkodowanego tzw. samochodu zastępczego obejmować mogą okres konieczny i niezbędny do naprawy pojazdu.
