Użyczenie lokalu a VAT

Odpowiedź prawnika: Użyczenie lokalu a VAT

Umowa użyczenia jest umową uregulowaną w art. 710-719 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z jego przepisami użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy (art. 710 Kodeksu cywilnego). Istotnymi cechami tej umowy są zatem dwa elementy:

1. oddanie rzeczy do używania na pewien czas,
2. nieodpłatność.

Umowę użyczenia od umowy najmu odróżnia nieodpłatność oraz zaliczenie użyczenia do umów realnych, a nie konsensualnych, tzn. że dochodzi ona do skutku przez wydanie rzeczy biorącemu w używanie.

W poprzednim stanie prawnym (przed 1 maja 2004 r.) wydanie towaru na podstawie umowy użyczenia nie było opodatkowane VAT, jako wymienione wprost w art. 3 obowiązującej do 30 kwietnia 2004 r. ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym.

Obecnie, jeśli dający w użyczenie nie występuje w charakterze podatnika VAT, to nie można mówić o opodatkowaniu użyczenia. Jeśli natomiast jest podatnikiem trzeba jeszcze rozważyć następujące kwestie. Oceniając użyczenie w obecnym stanie prawnym przede wszystkim stwierdzić, że dostawa towarów i usług pod tytułem nieodpłatnym - co do zasady - nie podlega opodatkowaniu VAT, gdyż zasadą jest opodatkowanie odpłatnych czynności dostawy towarów i świadczenia usług.

Jednak w obecnej ustawie o VAT określono przypadki, w których czynności nieodpłatnej dostawy towarów i nieodpłatnego świadczenia usług, zrównane zostały z czynnościami odpłatnymi i tym samym poddane są  one opodatkowaniu (art. 7 ust. 2 i art. 8 ust. 2 ustawy o VAT).

W świetle tych dwóch unormowań należy stwierdzić, że oddanie rzeczy do używania na podstawie umowy użyczenia, nie może być kwalifikowane jako dostawa towarów, zrównana na podstawie art. 7 ust. 2 z odpłatną dostawą, gdyż wymienione w tym przepisie czynności przekazania towarów bez wynagrodzenia przenoszą prawo do rozporządzania towarami jak właściciel, a oddanie towaru do używania na pewien czas, nie spełnia tego kryterium. Oddanie towaru do używania na podstawie umowy użyczenia może być jednak zakwalifikowane jako nieodpłatne świadczenie usług niebędące dostawą, zrównane z odpłatnym świadczeniem usług.

Nieodpłatne świadczenie usług niebędące dostawą towarów (np. użyczenie lokalu) na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług, jeżeli nie są one związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, a podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanych z tymi usługami, w całości lub w części, traktuje się jak odpłatne świadczenie usług (art. 8 ust. 2 ustawy o VAT).

W powyższym zakresie, w świetle art. 8 ust. 2 ustawy o VAT, wydanie lokalu przez podatnika na podstawie umowy użyczenia (stanowiącego nieodpłatne świadczenie usług) - podlega opodatkowaniu VAT (tak: Informacja Urzędu Skarbowego w Rudzie Śląskiej z dnia 20 lipca 2004 r., PP 443/29/2004; tak też: Informacja Urzędu Skarbowego w Stalowej Woli z dnia 29 lipca 2004 r., US.III-443/29/2004).

Należy jednak pamiętać, że użyczenie jako czynność nieodpłatna jest opodatkowane VAT tylko wyjątkowo. A mianowicie tylko wówczas, gdy:

1. nie jest związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa 

2. oraz podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT przy nabyciu użyczanych towarów (w tym nieruchomości).