25.10.2004
Zespół
e-prawnik.pl
Stan faktyczny
Jaka jest odpowiedzialność Głównego Księgowego za rachunkowość w firmie ( wynikająca z przepisów Ustawy o Rachunkowości oraz innych przepisów regulujących kwestię odpowiedzialność w tym zakresie), za podatki w firmie (wynikająca z przepisów podatkowych, Ordynacji Podatkowej oraz Ustawy Karnej Skarbowej)? Czy pełnomocnictwo udzielone Głównemu Księgowemu w zakresie podpisywania deklaracji podatkowych jako osoby reprezentującej zarząd wiąże się z przyjęciem odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe Spółki oraz za prawidłowość rozliczeń podatkowych?
Opinia prawna
Odpowiedzialność za rachunkowość
Zgodnie z art. 4 ust. 5 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. Nr 121, poz. 591 ze zm.): „kierownik jednostki ponosi odpowiedzialność za wykonywanie obowiązków w zakresie rachunkowości określonych ustawą, w tym z tytułu nadzoru, również w przypadku, gdy określone obowiązki w zakresie rachunkowości - z wyłączeniem odpowiedzialności za przeprowadzenie inwentaryzacji w formie spisu z natury - zostaną powierzone innej osobie za jej zgodą”.
Przepis ten ma eliminować sytuacje, w których główni księgowi znajdowali się pod presją osób (organów) zarządzających jednostkami, gdyż wymuszały one na nich określone działania niezgodne z przepisami. Zapewnia on więc ochronę "interesów" głównych księgowych, tj. ogranicza wywieraną na nich presję do niezgodnego z prawem działania, w szczególności jeżeli nie są oni członkami zarządów.
W związku z powyższym odpowiedzialność w zakresie rachunkowości ponosi jedynie kierownik jednostki, tj. osoba lub organ wieloosobowy (zarząd), który zgodnie z obowiązującymi jednostkę przepisami prawa, statutem, umową lub na mocy prawa własności jest uprawniony do zarządzania jednostką. Jeżeli kierownikiem jednostki jest organ wieloosobowy, a nie wskazano w statucie, regulaminie organizacyjnym itp. osoby odpowiedzialnej za wykonywanie obowiązków w zakresie rachunkowości, to odpowiedzialność ponoszą wszyscy członkowie tego organu (art. 4 ust. 5 in fine). W przypadku spółek jawnych i cywilnych za kierownika jednostki uważa się wspólników prowadzących sprawy spółki, spółek komandytowych i komandytowo-akcyjnych – komplemantariuszy prowadzących sprawy spółki, a spółek partnerskich – wspólników prowadzących sprawy spółki lub zarząd. Kierownikiem jednostki jest również likwidator lub syndyk, ale nie pełnomocnicy ustanowieni przez jednostkę (art. 3 ust. 1 pkt 6 ustawy).
Kierownik jednostki jest zwolniony od odpowiedzialności za rachunkowość, jeżeli obowiązki w tym zakresie zostaną przypisane innej osobie, za jej zgodą, potwierdzoną w odpowiednim dokumencie stwierdzającym przyjęcie przez nią odpowiedzialności za rachunkowość (obowiązek zachowania formy pisemnej).
Warto jednak przytoczyć opinię wyrażoną przez Ministerstwo Finansów z dnia 19 maca 1996 r. (opubl. Biul. Skarb. 1996/6/28), której tezy są jednak nadal aktualne w świetle obowiązujących przepisów: „W przypadku gdy główny księgowy jednostki nie jest jednocześnie członkiem ścisłego kierownictwa (zarządu), to nie powinno się nakładać na niego obowiązków z zakresu odpowiedzialności za rachunkowość w jednostce. Odpowiedzialność jego wynika wówczas z przepisów kodeksu pracy. Jeżeli natomiast główny księgowy uczestniczy w pracach zarządu (jest jego członkiem), to w regulaminie organizacyjnym można określić operacyjną odpowiedzialność poszczególnych członków zarządu za prowadzenie ksiąg rachunkowych. Może być również przypisana w regulaminie odpowiedzialność jednemu z członków ścisłego kierownictwa jednostki (i niekoniecznie musi to być główny księgowy), o ile osoba ta posiada niezbędne pełnomocnictwa zarządu i ma zapewniony wpływ na zdarzenia finansowe i organizacyjne, które decydują o sytuacji majątkowej, finansowej i dochodowej jednostki.”
Ta opinia wydaje się najpełniej obrazować odpowiedzialność głównego księgowego za rachunkowość w firmie, zarówno w przypadku gdy jest on członkiem zarządu – bezpośrednio wynikająca z przepisów ustawy o rachunkowości, jak i w sytuacji odwrotnej, kiedy możemy skorzystać z regulacji ochronnych prawa pracy.
Potwierdzenia powyższych rozważań szukać też możemy w wyroku SN z dnia 10 stycznia 1998 r. (opubl. OSNAP 1999/21/682), gdzie sąd przypisał uchybienie obowiązków wynikających z art. 4 ust. 5, a także art. 52 ustawy o rachunkowości właśnie dyrektorowi przedsiębiorstwa jako kierownikowi jednostki.
Powyższe sprecyzowanie osoby odpowiedzialnej za rachunkowość w jednostce jest o tyle ważne, iż od tego zależeć będzie zastosowanie sankcji karnych przewidzianych w rozdziale 9 ustawy o rachunkowości. Zgodnie bowiem z art. 77 ustawy nieprowadzenie ksiąg rachunkowych, prowadzenie ich wbrew przepisom ustawy lub podawanie w tych księgach danych nierzetelnych podlega karze grzywny lub pozbawienia wolności do lat 2, albo obu łącznie. Księgowy będzie mógł zostać pociągnięty do odpowiedzialności, o ile przyjmie na siebie odpowiedzialność w sposób określony powyżej.
Potrzebujesz porady prawnej?
Zapłata podatku VAT - teraz i według projektowanej nowelizacji
W naszym systemie podatkowym przywiązuje się dużą wagę do wykonania przez podatnika wielu sformalizowanych czynności. Zaniechanie spełnienia określonych obowiązków może prowadzić do poważnych konsekwencji. Wiedza dotycząca tych powinności jest szczególnie ważna w aspekcie podatku VAT. (...)
Opodatkowanie akcyzą płynu do papierosów elektronicznych i wyrobów nowatorskich
Przeczytaj ważne informacje na temat prawidłowego prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie płynu do papierosów elektronicznych i wyrobów nowatorskich. Opodatkowanie akcyzą Podstawowym aktem prawnym dotyczącym podatku akcyzowego w Polsce jest ustawa o podatku akcyzowym, która (...)
Co przewiduje ustawa o zarządzie sukcesyjnym w firmach jednoosobowych? Nowe przepisy wychodzą naprzeciw potrzebom tzw. firm jednoosobowych, które stanowią ogromną większość polskich przedsiębiorstw. Dzięki tym rozwiązaniom, w przypadku śmierci przedsiębiorcy, jego firma będzie mogła (...)
Obowiązek zwrotu przez członka zarządu zaciągniętego zobowiązania od spółki - opinia prawna
Stan faktyczny Doszło po śmierci byłego Prezesa Zarządu Spółki z o.o. do wykrycia przestępstw przez niego popełnianych (obciążanie kosztami spółki za budowę prywatnego domu). Dwaj pozostali członkowie Zarządu postanowili w imieniu Spółki dochodzić odszkodowania za działanie na jej (...)
Nabycie niektórych rodzajów usług i praw a koszty
Koszty uzyskania przychodów związanych z nabyciem niektórych rodzajów usług i praw Poniższe wyjaśnienie dotyczy nowych przepisów art. 15e ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, które weszły w życie 1 stycznia 2018 (...)
Odpowiedzialność osoby współpracującej za zobowiązania spółki jawnej - opinia prawna
Stan faktyczny Chciałabym się dowiedzieć, jak wygląda odpowiedzialność za powierzone obowiązki, osoby współpracującej w firmie, tj. spółce jawnej, w której jest 2 wspólników, i jednym z nich jest mój małżonek. Panowie mają 50/50 % udziałów (...)
Na czym polega zawód doradcy podatkowego?
Kim jest doradca podatkowy? Pierwsi profesjonalni doradcy podatkowi pojawili się w naszym kraju wraz z wprowadzeniem gospodarki rynkowej. Zawód doradcy podatkowego został w Polsce oficjalnie uznany dopiero w 1997 r. Jest więc profesją stosunkowo młodą. Podstawy funkcjonowania tej grupy zawodowej, (...)
Syndyka do pełnienia obowiązków powołuje sąd na mocy orzeczenia spośród kandydatów umieszczonych na liście prowadzonej przez prezesów sądów okręgowych. Przed przystąpieniem do czynności syndyk składa wobec sędziego-komisarza przyrzeczenie sumiennego wykonywania obowiązków. Syndyk jest (...)
Odpowiedzialność odszkodowawcza z tytułu przedwczesnego rozwiązania umowy agencyjnej - opinia prawna
Stan faktyczny Niniejszym przedstawiam skrótowy opis historii sporu, który zaistniał pomiędzy będącym moja własnością przedsiębiorstwem A ziałającym w branży leasingu personalnego, a firmą W, którą 10 września 2003 zaprosiłem do współpracy. 10 września 2003 moja firma (A) wysyła (...)
Koszty uzyskania przychodu oraz ich rozliczanie w czasie
Koszty uzyskania przychodu w 2007 roku Nowelizacja ustaw podatkowych zmieniła ogólną definicję kosztów uzyskania przychodów. Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, (...)
Jak wygląda procedura złożenia rezygnacji przez zarząd spółki z o.o. - opinia prawna
Stan faktyczny Zarząd sp. z o.o. chce zgłosić rezygnację. Jest zainteresowany odejściem z końcem 2007 roku. Chciałbym wiedzieć jakie kroki prawne powinny zostać podjęte? Komu i w jaki sposób zgłaszana jest rezygnacja? Co się dzieje, jeśli właściciel firmy nie powoła nowego zarządu? (...)
Stan faktyczny Mój ojciec - rozwodnik zmarł w grudniu 2004 r., nie pozostawił żadnego testamentu, żadnego spadku, żadnego majątku, ale pozostawił różne zobowiązania. Moja siostra za życia ojca podpisała notarialnie umowę o wydziedziczeniu, ja tego nie zdążyłem zrobić. Czy ją to wystarczająco (...)
Odpowiedzialność pełnomocnika przedsiębiorstwa państwowego - opinia prawna
Stan faktyczny Jak w świetle art. 32 punkt 1 i 2 ustawy z 1981 roku o przedsiębiorstwie państwowym przedstawia się odpowiedzialność pełnomocników dyrektora przedsiębiorstwa, jeśli działali w ramach posiadanych pełnomocnictw? Czy dyrektor jako organ może podpisać samodzielnie umowy (...)
System Informacyjny Schengen oraz System Informacji Wizowej
W związku z wejściem do strefy Schengen obowiązuje w naszym kraju ustawa o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w Systemie Informacyjnym Schengen oraz Systemie Informacji Wizowej. Potrzeba przyjęcia takiej ustawy wynikała z członkostwa Polski w Unii Europejskiej, a w szczególności w tzw. dorobku (...)
Pora na dostosowania do systemów informacyjnych Schengen
Sejm zajmuje się obecnie rządowym projektem ustawy o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w Systemie Informacyjnym Schengen oraz Systemie Informacji Wizowej. Potrzeba przyjęcia takiej ustawy wynika z członkostwa Polski w Unii Europejskiej, a w szczególności w tzw. dorobku prawnym Schengen, którego (...)
Prawa komandytariusza w spółce komandytowej
Jak klasyfikuje się prawa komandytariusza? Prawa i obowiązki przyznane lub obciążające komandytariusza służą realizacji jego statusu w spółce. Podział ich w oparciu o model klasyczny, oparty na wyodrębnieniu praw korporacyjnych i majątkowych, został poddany krytyce z tego względu, (...)
Z dniem 12 lipca 2007 r. wejdzie w życie ustawa z dnia 29 marca 2007 r. o zmianie ustawy o prokuraturze, ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw. Co będzie wolno prokuratorowi przełożonemu? Zgodnie z nowymi przepisami ustawy o prokuraturze, prokurator przełożony uprawniony będzie (...)
Odwrotne obciążenie VAT przy świadczeniu usług budowlanych
17 marca i 3 lipca 2017 r. 2017 r. i Ministerstwo Finansów objaśniło zasady stosowania mechanizmu odwróconego obciążenia w transakcjach dotyczących świadczenia usług budowlanych od 1 stycznia 2017 r. Dlaczego warto poznać objaśnienia resortu finansów (...)
Rozliczenia podatkowe transakcji w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego
Objaśnienia podatkowe Ministerstwa Finansów Pojawiły się objaśnienia podatkowe Ministerstwa Finansów z dnia 1 grudnia 2017 r., które dotyczą kwestii rozliczenia w zakresie podatku od towarów i usług (VAT), podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) oraz (...)
STIR (system teleinformatyczny izby rozliczeniowej) umożliwia wymianę informacji między systemem bankowym a Krajową Administracją Skarbową (KAS) i zapobiega wyłudzeniom skarbowym, których najczęściej dokonują zorganizowane grupy przestępcze. STIR już działa Przykładem jego sprawnego (...)
