10.8.2019
A.J.
Zespół e-prawnik.pl
Zgodnie z ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów UOKiK może nakładać na przedsiębiorców kary pieniężne za naruszenia reguł konkurencji.
Przyjmuje się bowiem, iż konkurencja sprzyja rozwojowi przedsiębiorczości i produktywności. Jest korzystna dla przedsiębiorców i konsumentów, ponieważ zapewnia niższe ceny, lepszą jakość produktów, większy wybór, innowacje oraz rozwój gospodarczy. Reguły konkurencji są wiążące dla przedsiębiorców i dla osób zarządzających. Obejmują one zakaz zawierania antykonkurencyjnych porozumień (praktyki wielostronne) oraz zakaz nadużywania pozycji dominującej (praktyki jednostronne).
Kompetencje Prezesa UOKiK
Na początek warto przypomnieć informacje o kompetencjach Prezesa UOKiK w zakresie ochrony konkurencji i stosowanych w tym celu narzędziach.
Podstawowym zadaniem Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest dbałość o właściwe funkcjonowanie konkurencji, jako dobra publicznie pożądanego. Konieczność rywalizacji na rynku sprawia, że przedsiębiorcy redukują koszty, zwiększają wydajność i rozwijają nowe produkty. Dzięki temu konsumenci mają dostęp do szerszej gamy lepszych jakościowo oraz tańszych towarów i usług. W rezultacie efektywna konkurencja wpływa na wzrost konkurencyjności całej gospodarki, co nie pozostaje bez znaczenia dla dynamiki wzrostu gospodarczego oraz zatrudnienia.
Prezes UOKiK przeciwdziała praktykom ograniczającym konkurencję, do których należą działania przedsiębiorców, polegające na zawieraniu niedozwolonych porozumień oraz nadużywaniu pozycji dominującej. Zgodnie z ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów posiadanie pozycji dominującej nie jest zabronione. Niedozwolone jest natomiast jej nadużywanie, między innymi poprzez bezpośrednie lub pośrednie narzucanie nieuczciwych cen (w tym cen nadmiernie wygórowanych albo rażąco niskich), stosowanie uciążliwych warunków umów przynoszących nieuzasadnione korzyści, a także działania mające na celu niedopuszczenie do wejścia na rynek nowych podmiotów gospodarczych bądź rozwoju już działających.
Do nadużywania dominującej pozycji rynkowej może dochodzić w sytuacji, gdy przedsiębiorca osiąga taką przewagę nad konkurentami, dzięki której nie musi obawiać się konkurencji z ich strony ani liczyć się z kontrahentami i konsumentami. Domniemywa się, że taką pozycję przedsiębiorcy wyznacza jego 40-procentowy udział w rynku. W praktyce jednak każda sprawa rozpatrywana jest indywidualnie i w określonych przypadkach uzyskanie takiego udziału jeszcze nie pozwala na dominację, w innych natomiast udział znacznie niższy ją zapewnia (na przykład 30-procentowy udział w rynku wobec znacznie rozdrobnionej konkurencji).
Podstawowe narzędzia stosowane w celu ochrony konkurencji:
- postępowania administracyjne (antymonopolowe) przeciwko przedsiębiorcom łamiącym zakaz praktyk ograniczających konkurencję. Praktyki te polegają na nadużywaniu pozycji dominującej oraz zawieraniu porozumień antykonkurencyjnych. W wyniku postępowania Prezes Urzędu może wydać decyzję nakazującą zaniechanie działań sprzecznych z prawem oraz nałożyć karę w wysokości do 10% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary
- kontrola koncentracji przedsiębiorców - uprawnienie to ma na celu uniknięcie sytuacji, w której w wyniku fuzji może dojść do istotnego ograniczenia konkurencji na rynku, w szczególności przez powstanie lub umocnienie pozycji dominującej przedsiębiorcy, pozwalającej mu działać w oderwaniu od konkurentów, kontrahentów i konsumentów,
- postępowania antymonopolowe w ramach UE - od dnia akcesji Polski do Unii Europejskiej Prezes UOKiK ma możliwość bezpośredniego stosowania Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Oznacza to, że wszczyna postępowanie antymonopolowe na podstawie art. 101 i 102 TFUE, gdy badana praktyka może mieć wpływ na handel między Państwami Członkowskimi UE.
W takiej sytuacji Prezes Urzędu stosuje równolegle przepisy krajowego i unijnego prawa konkurencji. Dodatkowo, może nałożyć karę pieniężną na przedsiębiorcę naruszającego te przepisy, - działania w ramach Europejskiej Sieci Konkurencji (ang. European Competition Network - ECN), będącej płaszczyzną współpracy KE oraz organów ochrony konkurencji wszystkich Państw Członkowskich.
Kary nakładane na przedsiębiorców za naruszenie reguł konkurencji
Jak wspomniano, maksymalna wysokość kary, jaka może zostać nałożona na przedsiębiorcę, wynosi 10% obrotu osiągniętego przez niego w roku obrotowym poprzedzającym rok wydania decyzji stwierdzającej stosowanie praktyki ograniczającej konkurencję.
W celu zwiększenia transparentności w zakresie metodologii ustalania wysokości kar opracowano „Wyjaśnienia dotyczące ustalania wysokości kar pieniężnych w sprawach związanych z naruszeniem zakazu praktyk ograniczających konkurencję”. Dokument ten pozwala przedsiębiorcom na samodzielne, wstępne oszacowanie kary, którą jest zagrożone działanie niezgodne z prawem (zob. niżej).
Przy ustalaniu wysokości kary istnieją okoliczności łagodzące i obciążające
Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów szczegółowo określa przesłanki brane pod uwagę przy ustalaniu wysokości kary, odrębne dla każdego z rodzajów naruszeń, i wprowadza katalog okoliczności łagodzących i obciążających. Okoliczności łagodzące i obciążające są oceniane łącznie i indywidualnie dla każdej sprawy oraz każdego przedsiębiorcy. W zależności od konkretnego przypadku mogą mieć różną wagę, wpływając na zmniejszenie lub zwiększenie kary pieniężnej.Okoliczności łagodzące, które mogą wpłynąć na obniżenie wysokości sankcji, to:
- działanie pod przymusem,
- dobrowolne usunięcie przez przedsiębiorcę skutków naruszenia,
- zaniechanie przez przedsiębiorcę z własnej inicjatywy stosowania niedozwolonej praktyki przed wszczęciem postępowania lub niezwłocznie po jego wszczęciu,
- podjęcie z własnej inicjatywy działań w celu zaprzestania naruszenia lub usunięcia jego skutków
oraz - współpraca z Urzędem w toku postępowania, w szczególności przyczynienie się do szybkiego i sprawnego przeprowadzenia postępowania.
Okoliczności obciążające, jakie mogą wpłynąć na podwyższenie wysokości kary, to:
- rola lidera lub inicjatora porozumienia ograniczającego konkurencję lub nakłanianie innych przedsiębiorców do uczestnictwa w porozumieniu,
- przymuszanie, wywieranie presji lub stosowanie środków odwetowych w stosunku do innych przedsiębiorców lub osób w celu wprowadzenia w życie lub kontynuowania naruszenia,
- dokonanie uprzednio podobnego naruszenia,
- umyślność naruszenia.
Możliwość rozłożenia kary pieniężnej na raty
Prezes UOKiK może na wniosek przedsiębiorcy lub osoby zarządzającej odroczyć uiszczenie kary pieniężnej albo rozłożyć ją na raty ze względu na ważny interes wnioskodawcy. Wniosek powinien zawierać uzasadnienie, z którego wynika, na czym polega ważny interes wnioskodawcy (przyczyny uzasadniające wnoszenie) o odroczenie płatności kary lub rozłożenie jej na raty). W przypadku odroczenia uiszczenia kary pieniężnej albo rozłożenia jej na raty naliczane są odsetki.UOKiK może uchylić odroczenie uiszczenia kary pieniężnej lub rozłożenie jej na raty, jeżeli ujawniły się nowe lub nieznane wcześniej okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia lub jeżeli rata nie została uiszczona w terminie. Na powyższe rozstrzygnięcie nie przysługuje zażalenie.
W uzasadnionych okolicznościach kara pieniężna podlega zwrotowi
W przypadku uchylenia bądź zmiany prawomocnej decyzji, których następstwem jest uchylenie kary pieniężnej lub obniżenie jej wysokości, uiszczona kara podlega zwrotowi w części albo w całości w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania do zwrotu tej kary wraz z odpisem orzeczenia sądu i w uzasadnionym przypadku stwierdzeniem jego prawomocności. Przy zwrocie kary nie nalicza się odsetek.
Pliki do pobrania:
Na podst. uokik.gov.pl
Potrzebujesz porady prawnej?
Odszkodowanie za szkody związane z naruszeniem konkurencji
Co reguluje ustawa o roszczeniach o naprawienie szkody wyrządzonej przez naruszenie prawa konkurencji? Ustawa z dnia 21 kwietnia 2017 r. o roszczeniach o naprawienie szkody wyrządzonej przez naruszenie prawa konkurencji wprowadza od 27 czerwca szereg ułatwień dla poszkodowanych, którzy (...)
Przejrzyste kary za łamanie reguł konkurencji
Ogólnodostępne zasady ustalania wysokości sankcji finansowej przez Prezes UOKiK za naruszenie prawa konkurencji obowiązują od 1 stycznia 2009 roku. To informacja ważna szczególnie dla przedsiębiorców. Zgodnie z ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów Prezes UOKiK ma możliwość nakładania (...)
Ruszył program dla sygnalistów Wiesz o zmowie przedsiębiorców? Możesz anonimowo zawiadomić UOKiK. Ruszył pilotażowy program pozyskiwania informacji od tzw. sygnalistów.UOKiK czeka na zgłoszenia pod numerem telefonu 22 55 60 500 lub mailowe, na adres sygnalista@uokik.gov.pl. Niedozwolone (...)
Z jakimi karami muszą się liczyć osoby fizyczne naruszające reguły konkurencji?
Kary nakładane na osoby fizyczne za naruszenie reguł konkurencji Za zawarcie przez przedsiębiorcę porozumienia ograniczającego konkurencję mogą ponosić odpowiedzialność osoby zarządzające danym przedsiębiorstwem, o ile przez swoje działanie lub zaniechanie dopuściły do naruszenia zakazu (...)
Jakie działania są niezgodne z regułami konkurencji?
Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów zakazuje praktyk ograniczających konkurencję. Reguły konkurencji są wiążące dla przedsiębiorców oraz dla osób zarządzających. Obejmują one zakaz zawierania antykonkurencyjnych porozumień (praktyki wielostronne) oraz zakaz (...)
Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów ma chronić prawa konsumentów oraz zdrową konkurencję na rynku, a także ma zabezpieczać rynek przed wykorzystywaniem pozycji dominującej przez niektórych przedsiębiorców. Podmioty naruszające przepisy ustawy czynią to w celu zwiększenia swych wpływów (...)
Uprawnienia MŚP wobec platform i wyszukiwarek internetowych
Coraz więcej przedsiębiorców działa na platformach internetowych. Trudno już wyobrazić sobie prowadzenie biznesu bez obecności w sieci. Dowiedz się, jakie prawa przysługują przedsiębiorcom w relacjach z platformami internetowymi i wyszukiwarkami internetowymi. ##baner## Komu (...)
UOKiK może nałożyć karę za niedozwolone porozumienie zawarte przez podwładnego
Przepisy prawa antymonopolowego zawierają zakaz zawierania porozumień eliminujących, ograniczających lub w inny sposób naruszających konkurencję na rynku właściwym. Takie porozumienie może być zawarte w dowolnej formie również przez pracowników działających w imieniu (...)
Jak chronione są zbiorowe interesy konsumentów?
Już art. 17 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej zobowiązuje ogólnie przedsiębiorców do wykonywania działalności gospodarczej na zasadach uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów. Natomiast inne ustawy, (...)
Jak przebiega postępowanie w sprawie nieuczciwego wykorzystywania przewagi kontraktowej?
Ustawa z dnia 17 listopada 2021 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi weszła w życie 23 grudnia 2021 r. Do jakiej instytucji należy złożyć zawiadomienie w sprawie podejrzenia nieuczciwego wykorzystywania przewagi (...)
Na czym polega program łagodzenia kar (leniency)? Przedsiębiorca, który zawarł ograniczające konkurencję porozumienie, może ubiegać się o całkowite zwolnienie z kary pieniężnej lub redukcję jej wymiaru, jeżeli przyzna się do udziału w porozumieniu i przedstawi Urzędowi informacje (...)
Nowe przepisy dla przedsiębiorców
Eliminowanie praktyk szkodliwych dla gospodarki - to główny cel nowelizacji ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Nowe przepisy przynoszą korzystne rozwiązania dla przedsiębiorców. Zyskają oni możliwość szybszego wydania decyzji w sprawach kontroli koncentracji, ponadto większa liczba (...)
Jak prowadzone jest postępowanie w związku z nieuczciwym wykorzystywaniem przewagi kontraktowej?
12 lipca 2017 r. wejdzie w życie ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi. Określa ona zasady i tryb przeciwdziałania, w celu ochrony interesu publicznego, praktykom nieuczciwie wykorzystującym przewagę kontraktową (...)
System monitorowania drogowego przewozu towarów
Cele ustawy o systemie monitorowania drogowego przewozu towarów Ustawa z dnia 9 marca 2017 r. o systemie monitorowania drogowego przewozu towarów ma na celu wdrożenie kolejnego narzędzia uszczelniającego system podatkowy. Ustawa określa zasady oraz odpowiedzialność za naruszenie obowiązków (...)
Mniej represyjna odpowiedzialność podmiotów zbiorowych?
Po co nowelizacja? Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary, który jest obecnie przedmiotem prac komisji sejmowych, dotyczy ograniczenia represyjności ustawy z dnia 28 października 2002 r. o odpowiedzialności (...)
Umowny zakaz konkurencji - opinia prawna
Stan faktyczny Jesteśmy firmą handlową zatrudniającą przedstawicieli handlowych. Zawarliśmy z nimi umowy o zakazie konkurencji w czasie trwania stosunku pracy oraz po ustaniu zatrudnienia. Chcieliśmy wiedzieć czy nasze umowy są prawidłowe tzn. czy są niepodważalne. Poza tym interesuje nas (...)
Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców
W jakim celu powołano Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców? Rzecznik MŚP to gwarant wdrożenia zasad Konstytucji Biznesu, wyspecjalizowany w działalności na rzecz ochrony praw przedsiębiorców. Ma podejmować zarówno działania o charakterze systemowym, dotyczące ogółu (...)
Następca prawny naruszającego reguły konkurencji odpowie za niego
Wszystkie aspekty działalności w zakresie produkcji i sprzedaży w sektorze tytoniowym do 1999 r. były powierzone autonomicznej administracji ds. monopoli państwowych (AAMS). Następnie działalność ta została przekazana innemu organowi publicznemu pod nazwą Ente tabacchi italiani (ETI), który (...)
Zakaz konkurencji między przedsiębiorcami - opinia prawna
Stan faktyczny Jedną z często występujących w obrocie między przedsiębiorcami umów jest umowa o podwykonawstwo. Taka umowa może być, zależnie od konkretnych okoliczności, na przykład umową o roboty budowlane, umową o dzieło, czy umową nienazwaną. Dość często umowy takie, choć zawierane (...)
Jak funkcjonuje konkurencja w Unii Europejskiej?
Jakie zasady konkurencji obowiązują we Wspólnocie Europejskiej? Wspólnota Europejska opiera się na zasadach swobody przepływu towarów oraz gospodarki wolnorynkowej i wolnej konkurencji, dając pierwszeństwo efektywnemu podziałowi zasobów (art. 102a i 105 pkt 1 (...)
