22.5.2006

A.J.
Zespół e-prawnik.pl

Kiedy powstaje obowiązek podatkowy na zasadach ogólnych?

Istota metody kasowej sprowadza się do szczególnego momentu określenia obowiązku podatkowego. Obowiązek ten w metodzie kasowej (poza pewnymi wyjątkami) powstaje w inny sposób niż dla pozostałych podatników.

Co do zasady obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi (art. 19 ust. 1 ustawy o VAT). Jeżeli jednak dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7. dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi (art. 19 ust. 4 ustawy). Przepis ten stosuje się odpowiednio do faktur za częściowe wykonanie usługi.

Oprócz powyższej zasady ogólnej ustawodawca wprowadził szereg rozwiązań szczegółowych, min. w zakresie eksportu i importu towarów, wewnątrzwspólnotowej dostawy i wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, wykonywania usług o charakterze ciągłym, wykonywania usług budowlano-montażowych, itp. Niektóre ze szczególnych momentów powstania obowiązku podatkowego będą obowiązywać również przy metodzie kasowej, zaś inne nie będą miały w tej metodzie zastosowania. Wszystkie one zostaną omówione szczegółowo w kolejnych artykułach z tej serii.

Obowiązek podatkowy u podatnika stosującego metodę kasową

Metoda kasowa zakłada przede wszystkim specyficzny sposób rozliczania podatku należnego, a więc podatku, który mały podatnik wpłaca do kasy państwowej. To szczególne rozliczenie następuje poprzez przesunięcie momentu powstania obowiązku podatkowego.  

W metodzie kasowej obowiązek podatkowy powstaje z dniem uregulowania całości lub części należności przez kontrahenta małego podatnika, nie później niż 90. dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. Uregulowanie należności w części powoduje powstanie obowiązku podatkowego w tej części. 

Powyższa zasada (wyrażona w art. 21 ust. 1 ustawy o VAT) pozwala zatem małemu podatnikowi, który wybrał metodę kasową, na przesunięcie momentu powstania obowiązku podatkowego do chwili uregulowania należności przez nabywcę. Oddalenie zobowiązania podatkowego nie następuje jednak bezterminowo, gdyż brak zapłaty do 90. dnia od dnia wydania towaru lub wykonania usługi i tak oznacza powstanie obowiązku zapłaty podatku. Nie można jednak nie zauważyć, że jest to rozwiązanie mimo wszystko korzystne dla podatnika. 

Pomimo tego, że brak zapłaty ze strony kontrahenta do 90. dnia od dnia wydania towaru oznacza konieczność rozliczenia podatku, w praktyce termin „oddalenia” zobowiązania podatkowego zostaje przesunięty o wiele bardziej. 

Przykład:

Pan Krzysztof stosuje metodę kasową rozliczeń z tytułu podatku VAT, począwszy od III kwartału 2005 r. Poprzednio Pan Krzysztof rozliczał się na zasadach ogólnych.

Główny odbiorca Pana Krzysztofa płaci za zakupione towary z dużym opóźnieniem (zwykle ok. 4 miesiące). Do chwili wyboru metody kasowej Pan Krzysztof musiał więc płacić podatek VAT mimo braku zapłaty przez kontrahenta. Dla przykładu: faktura wystawiona w styczniu 2005 r., dokumentująca sprzedaż dokonaną w tym miesiącu, oznaczała konieczność zapłaty podatku do 25 lutego 2006 r.

Załóżmy, że Pan Krzysztof wydał towar w dniu 10 października 2005 r., a więc w okresie, kiedy stosuje metodę kasową. Do końca roku podatnik nie otrzymał zapłaty, a więc nie ujmuje tej sprzedaży w deklaracji za IV kwartał 2005 r. W dniu 5 lutego 2006 r. kontrahent dokonał zapłaty. Jednakże wcześniej, bo w dniu 8 stycznia 2006 r. minie 90. dzień od dnia wydania towaru, a więc obowiązek podatkowy powstanie w tym właśnie dniu. Niemniej jednak, podatek należny zostanie wykazany w deklaracji za I kwartał 2006 r., składanej do 25 kwietnia 2006 r. Gdyby Pan Krzysztof nie stosował metody kasowej, musiałby wykazać podatek już 25 listopada 2005 r.

Zastosowanie metody kasowej przesunęło w omawianym przypadku moment zapłaty podatku o 5 miesięcy.

Jak już wyżej wspomnieliśmy, uregulowanie przez nabywcę należności w części, powoduje powstanie obowiązku podatkowego w tej właśnie części.

Przykład:

Pani Anna stosuje metodę kasową. W dniu 12 marca 2006 r. podatniczka wykonała usługę na rzecz pewnej spółki. Należność za usługę wynosi 100.000 zł + 22.000 zł VAT. Termin płatności należności został określony na 10 kwietnia 2006 r.

Spółka dokonała następujących płatności:

• w dniu 31 marca – na kwotę 48.800 zł,

• w dniu 20 kwietnia – na kwotę 47.200 zł,

• w dniu 17 lipca – na kwotę 26.000 zł.