Opodatkowanie darowizny przeznaczonej na cele mieszkaniowe - opinia prawna

• Ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. od spadków i darowizn (tekst jednolity: Dz. U. 2004 r., Nr 142, poz. 1514 ze zmianami).

Z racji zawarcia umowy darowizny należy się liczyć z obowiązkiem podatkowym wynikającym z ustawy o podatku od spadków i darowizn. Podatek ten oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku (między rodzicami a dziećmi kwota ta wynosi 9637 zł), według skali określonej w powyższej ustawie. Zatem w przypadku, gdyby rodzice podarowali Pani siostrze kwotę, sumę pieniężną musiałaby Ona liczyć się z obowiązkiem podatkowym wynikającym z tej ustawy, gdyż przepisom tym podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:

1. spadku,

2. darowizny

3. zasiedzenia,

4. nieodpłatnego zniesienia współwłasności,

5. zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w postaci powołania do spadku albo w postaci zapisu,

6. nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładcy na wypadek jego śmierci.

Obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych, czyli w tym wypadku na obdarowanym. Ustawa o podatku od spadków i darowizn wprowadza pewne minimum podatkowe, i tak:

opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:

1. 9637 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej,

2. 7276 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej,

3. 4902 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

Do grupy I zalicza się małżonka, zstępnych (w tym także przysposobionych i ich zstępnych), wstępnych (w tym za rodziców uważa się także przysposabiających), pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów, do grupy II - zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych, do grupy III - innych nabywców.

Swoistym sposobem na tak „małe” zwolnienie z omawianego podatku byłaby sytuacja, w której darowizna byłaby dokonywana przez każdego z rodziców osobno, z ich majątków odrębnych, w formie dwóch odrębnych umów darowizny. Wtedy możliwe byłoby podwójne odliczenie kwot wolnych od podatku.

Istotny z punktu widzenia omawianego przypadku jest też cel potencjalnej darowizny, bowiem ustawa przewiduje ulgi w przypadku przeznaczenia otrzymanych kwot na cele mieszkaniowe. Zgodnie z artykułem 4 pkt 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn od podatku zwolnione jest nabycie w drodze darowizny pieniędzy lub innych rzeczy przez osobę zaliczoną do I grupy podatkowej w wysokości nieprzekraczającej 9637 zł od jednego darczyńcy, a od wielu darczyńców łącznie nie więcej niż 19 274 zł w okresie 5 lat od daty pierwszej darowizny, jeżeli pieniądze te lub rzeczy obdarowany przeznaczy na wkład budowlany lub mieszkaniowy do spółdzielni, budowę lokalu w małym domu mieszkalnym, budowę domu jednorodzinnego albo nabycie lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość. Zwolnienie to jest niezależne od ulgi przewidzianej w art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy, czyli „przynależności” do grup, o których była mowa wyżej.

Deklaracja w sprawie podatku od spadków i darowizn powinna zostać złożona przez podatnika w terminie 1 miesiąca od powstania obowiązku podatkowego, czyli w praktyce od spełnienia świadczenia, jako że w przypadku umowy darowizny środków pieniężnych najczęściej nie sporządza się aktu notarialnego. W deklaracji tej należy podać koniecznie fakt pokrewieństwa między obdarowanym i darczyńcą oraz zaznaczyć, że środki zostaną wydatkowane na cele mieszkaniowe oraz załączyć stosowny dowód tego faktu. Jeśli jednak w procesie zawierania umowy będzie brał udział notariusz, to właśnie on dokona obliczenia i wpłaty podatku do właściwego urzędu skarbowego.