Podmioty podlegające ubezpieczeniom społecznym

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych określa krąg osób, wobec których ubezpieczenie społeczne jest obowiązkowe oraz krąg osób, które mogą ubezpieczyć się na zasadzie dobrowolności. Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych ściśle określa kto jest np. osobą prowadzącą pozarolniczą działalność, kto osobą współpracującą a kto pracownikiem. O tym dowiesz się z niniejszej porady.

Pracownik

Zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych, za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy. Oznacza to, że pracownikiem jest zarówno ten, kto ze swym pracodawcą zawarł umowę o prace na czas określony, nieokreślony, na czas wykonywania określonej pracy lub umowę na zastępstwo pracownika. Nie ma także wpływu na obowiązek objęcia ubezpieczeniem społecznym fakt, iż pracowni wykonuje prace na niepełnym etacie. Wówczas także objęty jest ubezpieczeniem społecznym.

Dla celów ubezpieczenia społecznego, za pracownika uważa się także osobę, która wykonuje pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym zastosowanie znajdują przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło, jeżeli pracownik umowę taką podpisał z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy. Oznacza to, że jeżeli pracownik zawarł ze swym pracodawcą np., umowę o dzieło, to od wynagrodzenia wypłacanego za wykonane dzieło odprowadzona będzie składka na ubezpieczenie społeczne. Umowa taka zawarta z pracodawcą jest bowiem ozusowana, chociaż umowa o dzieło „samoistna” nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniem społecznym.

Jeżeli osoba, którą łączy ze swym pracodawcą stosunek pracy spełnia warunki do traktowania jej jako osobę współpracującą, do celów ubezpieczeń społecznych osoba ta traktowana jest jako osoba współpracująca (zobacz niżej).

Osoba traktowana jako pracownik podlega obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu.

Członek spółdzielni

Za członka spółdzielni w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych traktuje się członka spółdzielni produkcyjnej a także innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną oraz spółdzielni kółek rolniczych działających na podstawie ustawy Prawo spółdzielcze.

Podobnie, za członka spółdzielni dla celów ubezpieczeń społecznych traktuje się także inne osoby, które wykonują pracę w spółdzielni lub w gospodarstwie rolnym spółdzielni na innej podstawie niż stosunek pracy, które nie są członkami tych spółdzielni, lecz które wynagradzane są według zasad obowiązujących członków spółdzielni.

Członek spółdzielni podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu oraz wypadkowemu.

Osoba prowadząca pozarolniczą działalność

Zgodnie z ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych, osobą prowadzącą pozarolniczą działalność jest:

• osoba prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych,
• twórca i artysta,
• wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólnicy spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej,
• osoba prowadzącą działalność w zakresie wolnego zawodu:  
  1. w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,  
  2. z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Twórcą z kolei jest osoba która tworzy dzieła w zakresie architektury, architektury wnętrz, architektury krajobrazu, urbanistyki, literatury pięknej, sztuk plastycznych, muzyki, fotografiki, twórczości audiowizualnej, choreografii i lutnictwa artystycznego oraz sztuki ludowej, będące przedmiotem prawa autorskiego.

Natomiast artystą jest osoba wykonująca zarobkowo działalność artystyczną w dziedzinie sztuki aktorskiej i estradowej, reżyserii teatralnej i estradowej, sztuki tanecznej i cyrkowej oraz w dziedzinie dyrygentury, wokalistyki, instrumentalistyki, kostiumografii, scenografii, a także w dziedzinie produkcji audiowizualnej reżyserów, scenarzystów, operatorów obrazu i dźwięku, montażystów i kaskaderów.

Uznanie działalności za twórczą lub artystyczną następuje w drodze decyzji Komisji d/s Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców, działającą przy ministrze kultury.

Osoba, która w świetle przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jest osoba prowadzącą pozarolnicza działalność podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym i wypadkowym, natomiast na swój wniosek podlega ubezpieczeniu chorobowemu.

Osoba współpracująca