Pomoc społeczna dla cudzoziemców

Cudzoziemcy w Polsce nie są pozostawieni sami sobie. Na jakie wsparcie w ramach pomocy społecznej mogą liczyć? Jakie warunki muszą spełnić? Dowiedz się wiecej...

Kto skorzysta?

Osobami uprawnionymi do korzystania z pomocy społecznej – oprócz osób posiadających obywatelstwo polskie – są także cudzoziemcy, którzy mają miejsce zamieszkania i przebywają na terenie Polski m.in.:

na podstawie zezwolenia na pobyt stały,
zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej,
w związku z uzyskaniem w Rzeczypospolitej Polskiej statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej.

W związku z tym cudzoziemcy mogą korzystać ze świadczeń pomocy społecznej dopiero po zakończeniu procedury legalizacji pobytu, czyli np. uzyskaniu statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej.

Pomoc integracyjna

Cudzoziemcy, którzy otrzymali w Polsce status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą mogą skorzystać z pomocy realizowanej przez okres do 12 miesięcy w ramach tzw. indywidualnego programu integracji (IPI) mającego na celu wspieranie procesu ich integracji.

Pomoc jest udzielana w formie:

świadczeń pieniężnych*:

- na pokrycie kosztów utrzymania, w szczególności pokrycie wydatków na żywność, odzież, obuwie, środki higieny osobistej oraz opłaty mieszkaniowe oraz

- na pokrycie kosztów związanych z nauką języka polskiego;

opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne;
pracy socjalnej;
poradnictwa specjalistycznego, w tym prawne, psychologiczne i rodzinne
udzielania informacji oraz wsparcia w kontaktach z innymi instytucjami;
innych działań wspierających proces integracji cudzoziemca.

*Łączna wysokość świadczeń pieniężnych na pokrycie kosztów utrzymania i pokrycie wydatków związanych z nauką języka polskiego przysługujących cudzoziemcowi jest uzależniona od liczby osób w rodzinie oraz okresu realizacji indywidualnego programu integracji i wynosi obecnie od 647 zł do 1376 zł miesięcznie. Od 1.01.2022 r. świadczenie wzrośnie do kwoty od 721 zł do 1450 zł.

Pomoc w ramach indywidualnego programu integracji udzielana jest na podstawie wniosku złożonego do starosty, za pośrednictwem powiatowego centrum pomocy rodzinie, w ciągu 60 dni od uzyskania przez cudzoziemca statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej.

Cudzoziemcy uprawnieni do korzystania z pomocy społecznej, jeśli znajdują się w trudnej sytuacji życiowej i spełniają kryteria objęcia ich wsparciem ze strony instytucji pomocy społecznej mogą korzystać ze świadczeń pieniężnych i niepieniężnych pomocy społecznej na zasadach ogólnych, tak jak obywatele polscy.

Prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej ustala się przez porównanie dochodu osoby lub rodziny z odpowiednim kryterium dochodowym. Od dnia 1 października 2018 r. dla osoby samotnie gospodarującej kryterium dochodowym jest dochód nieprzekraczający kwoty 701 zł, dla osoby w rodzinie – kwoty 528 zł.

Od 1 stycznia 2022 r. dla osoby samotnie gospodarującej kryterium dochodowym będzie dochód nieprzekraczający kwoty 776 zł, dla osoby w rodzinie – kwoty 600 zł.

Zasiłek okresowy przysługuje w szczególności ze względu na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego.

Zasiłek okresowy ustala się do wysokości różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby (z zastrzeżeniem, że kwota zasiłku nie może być wyższa niż kwota kryterium dochodowego na osobę w rodzinie), zaś w przypadku rodziny do wysokości różnicy między kryterium dochodowym rodziny a dochodem tej rodziny. Kwota zasiłku nie może być niższa niż 50% różnicy między ww. kryteriami i dochodami w odniesieniu do osób samotnie gospodarujących (aktualnie – 350,50 zł) czy też rodzin (aktualnie – 264 zł). Dodatkowo kwota zasiłku okresowego nie może być niższa niż 20 zł. Okres, na jaki jest przyznawany zasiłek okresowy, ustala ośrodek pomocy społecznej na podstawie okoliczności sprawy.

Zasiłek celowy ma charakter fakultatywny i jest przyznawany na zaspokojenie niezbędnej potrzeby bytowej, którą może być w szczególności pokrycie części lub całości kosztów zakupu np. żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu.

Wysokość zasiłku celowego jest ustalana indywidualnie przez ośrodek pomocy społecznej z uwzględnieniem m.in. sytuacji majątkowej i rodzinnej osoby ubiegającej się oraz możliwości finansowych gminy.

Uprawnieni cudzoziemcy mogą także korzystać z różnych form niepieniężnej pomocy społecznej, w tym z pracy socjalnej, poradnictwa specjalistycznego, interwencji kryzysowej, schronienia, posiłku, usług opiekuńczych świadczonych w miejscu zamieszkania lub ośrodkach wparcia, mieszkania chronionego, pobytu i usług w domu pomocy społecznej.

Pomoc żywnościowa

Pomoc żywnościowa może być udzielona m.in. w ramach programu „Posiłek w szkole i w domu” – w formie posiłku, świadczenia pieniężnego na zakup posiłku lub żywności albo świadczenia rzeczowego w postaci produktów żywnościowych.

O pomoc mogą ubiegać się osoby i rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji życiowej, których dochód co do zasady nie przekracza 150 proc. kryterium dochodowego, czyli:

1051,50 zł dla osoby samotnie gospodarującej
792 zł dla osoby w rodzinie.

Osoby znajdujące się w trudnej sytuacji życiowej mogą również ubiegać się o wsparcie z Programu Operacyjnego Pomoc Żywnościowa 2014-2020.

W ramach tego programu pomoc (w formie paczek żywnościowych lub posiłków, dystrybuowanych przez organizacje pozarządowe lub ośrodki pomocy społecznej) mogą otrzymać osoby i rodziny, których dochód nie przekracza 220 proc. kryterium dochodowego uprawniającego do skorzystania z pomocy społecznej, czyli:

1542,20 zł dla osoby samotnie gospodarującej,
1161,60 zł dla osoby w rodzinie.

W przypadku tego programu OPS nie wydaje decyzji, tylko kwalifikuje osoby do otrzymania wsparcia z organizacji partnerskich, poprzez wydawanie skierowań i przekazywanie list osób zakwalifikowanych do organizacji partnerskich.

Centra Integracji Cudzoziemców

W perspektywie długofalowej cudzoziemcy będą mogli skorzystać z oferty wykraczającej poza świadczenia pomocy społecznej w ramach Centrów Integracji Cudzoziemców.

Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej realizuje projekt „Budowanie struktur dla integracji cudzoziemców w Polsce – etap II – pilotaż Centrów Integracji Cudzoziemców” – projekt w ramach Funduszu Azylu, Migracji i Integracji (FAMI). Celem jest pilotażowe utworzenie dwóch Centrów Integracji Cudzoziemców w partnerstwie z samorządami województw.

Działania integracyjne prowadzone w Centrach skierowane będą do obywateli państw trzecich w zakresie integracji ze społeczeństwem polskim poprzez: