30.12.2005
Zespół
e-prawnik.pl
Stan faktyczny
W 2002 roku dokonaliśmy wspólnie z małżonkiem darowizny na rzecz syna prawa wieczystego użytkowania gruntu wraz z prawem własności znajdującego się na tej działce budynku mieszkalnego, z zastrzeżeniem na naszą rzecz służebności. Tego samego roku prokuratura wszczęła postępowanie przeciwko mojemu małżonkowi zarzucając mu popełnienie przestępstwa z art. 296 par. 1 i 3. W toku postępowania prokurator dokonał zabezpieczenia na naszym majątku ruchomym tzn. samochód, sprzęt RTV, sprzęt komputerowy. Ponadto zastosował poręczenie majątkowe na kwotę 250000 zł. Akt oskarżenia przeciwko mojemu małżonkowi obecnie znajduje się w sądzie. Przy założeniu skazania za przestępstwo umyślne z w/w art. KK, a co za tym idzie obowiązku naprawienia szkody (niebagatelna kwota, bo poszkodowany wyliczył ją na 16 mln zł) jakie konsekwencje mogą nas i naszego syna, któremu darowaliśmy dom? Czy wraz z darowizną domu przeszło również na własność syna wyposażenie tego domu? Jak powinnam bronić siebie i swoje małoletnie dziecko przed ewewentualną egzekucją komorniczą? Czy powinnam swoje wynagrodzenie i to co posiadam z ruchomości przesunąć z majątku wspólnego do swojego majątku osobistego? Czy pomimo darowizny domu, komornik będzie mógł prowadzić egzekucję również z tego domu? Jeżeli tak, to czy prawo własności syna, któremu darowaliśmy dom nie jest w żaden sposób chronione? Jak uchronić się przed taką ewentualnością?
Opinia prawna
Niniejsza opinia została sporządzona na podstawie następujących aktów prawnych:
-
Ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 1964 r., Nr 43, poz. 296 ze zmianami),
-
Ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. 1964 r., Nr 9, poz. 59 ze zmianami),
-
Ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. 1997, Nr 160, poz. 1083 ze zmianami)
TytuÅ‚em wstÄ™pu należy wskazać, iż kwestiÄ™ egzekucji stwierdzonych wyrokiem karnym roszczeÅ„ reguluje kodeks karny wykonawczy. Przepis art. 25 § 1 kodeksu karnego wykonawczego (dalej k. k. w.) stanowi, że egzekucjÄ™ zasÄ…dzonych roszczeÅ„ cywilnych, orzeczonej grzywny, Å›wiadczenia pieniężnego, należnoÅ›ci sÄ…dowych oraz zobowiÄ…zania okreÅ›lonego w art. 52 Kodeksu karnego prowadzi siÄ™ wedÅ‚ug przepisów kodeksu postÄ™powania cywilnego, jeżeli kodeks karny wykonawczy nie stanowi inaczej.
Dodatkowo na mocy art. 26 k. k. w. do tytułów egzekucyjnych mają zastosowanie przepisy art. 776-795 kodeksu postępowania cywilnego (dalej k. p. c.). Oznacza to, że w celu wyegzekwowania zasądzonej na rzecz pokrzywdzonego, tytułem naprawienia szkody, kwoty pieniężnej będzie on musiał wystąpić o nadanie wyrokowi klauzuli wykonalności, a następnie skierować do właściwego komornika wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego.
W pierwszej kolejności należy wskazać, iż zasadą jest osobista odpowiedzialność dłużnika za własne zobowiązania. Takim zobowiązaniem jest także nałożony wyrokiem sądu karnego obowiązek naprawienia szkody. W efekcie wierzyciel w tym przypadku jest nim pokrzywdzony może żądać zaspokojenia wyłącznie z majątku dłużnika w tym przypadku Pani męża. Nie oznacza to jednak, że egzekucja może być prowadzona wyłącznie z odrębnego majątku Pani męża.
Wierzyciel – pokrzywdzony może bowiem wystÄ…pić na zasadzie art. 787 § 1 k. p. c. z wnioskiem o nadanie tytuÅ‚owi egzekucyjnemu (wyrokowi) klauzuli wykonalnoÅ›ci także przeciwko Pani jako małżonce dÅ‚użnika. SÄ…d nada wówczas klauzulÄ™ wykonalnoÅ›ci z ograniczeniem odpowiedzialnoÅ›ci do majÄ…tku objÄ™tego wspólnoÅ›ciÄ… majÄ…tkowÄ…. Oznacza to, że egzekucja bÄ™dzie mogÅ‚a być skierowana tak do majÄ…tku odrÄ™bnego Pani męża jak i do PaÅ„stwa majÄ…tku wspólnego, ale już nie do Pani majÄ…tku odrÄ™bnego. Uprawnienie wierzyciela do zaspokojenia z majÄ…tku wspólnego wynika z art. 41 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuÅ„czego (dalej k. r.o.).
Co do możliwości swego rodzaju zabezpieczenia majątku przed egzekucją istnieje możliwość zniesienia wspólności majątkowej w drodze umowy sporządzonej w formie aktu notarialnego. Jednak wspólność w takim przypadku będzie mogła być zniesiona niejako na przyszłość. Rozdzielność powstanie z dniem zawarcia rzeczonej umowy lub z dniem późniejszym określonym w umowie, ale nie z datą wsteczną. Należy przy tym zauważyć, że będziecie Państwo mogli powoływać się względem osób trzecich na dokonane umownie wyłączenie wspólności wyłącznie wówczas gdy zawarcie umowy majątkowej oraz jej rodzaj były tym osobom wiadome.
I teraz w sytuacji gdy wierzyciel wystÄ…pi z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalnoÅ›ci także przeciwko Pani bÄ™dzie mogÅ‚a Pani podnieść, iż nie istnieje miÄ™dzy PaÅ„stwem wspólność sÄ…d wówczas nie nada klauzuli wykonalnoÅ›ci przeciwko Pani. KoniecznÄ… przesÅ‚ankÄ… dla zastosowania przepisu 787 § 1 k. p. c. jest bowiem istnienie wspólnoÅ›ci majÄ…tkowej.
Wówczas egzekucja bÄ™dzie mogÅ‚a zostać skierowana wyłącznie do majÄ…tku Pani męża. Po ustaniu wspólnoÅ›ci majÄ…tkowej a przed podziaÅ‚em majÄ…tku wspólnego, nie do poszczególnych skÅ‚adników tego majÄ…tku ale do udziaÅ‚u w tym majÄ…tku. Zgodnie z art. 43 § 1 k. r. o. zasadÄ… jest że małżonkowie majÄ… równe udziaÅ‚y w majÄ…tku wspólnym.
Jednak gdy wspólność majątkowa została zniesiona w drodze umowy i powoła się Pani na tę okoliczność w postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności sąd będzie badał czy jest ona skuteczna względem wierzycieli. Sąd nada klauzulę wykonalności przeciwko Pani jeśli uzna, iż umowa nie jest skuteczna wobec wierzycieli umożliwiając tym samym egzekucję z majątku wspólnego.
Istnieje również możliwość zniesienia wspólności majątkowej z datą wsteczną jednak wyłącznie przez sąd. Postępowanie takie będzie z pewnością długotrwałe i nie będzie można mieć pewności, iż sąd zniesie wspólność z datą wsteczną. Co więcej, sądowe zniesienie wspólności możliwe jest tylko z ważnych powodów, sąd będzie badał czy takie powody rzeczywiście miały miejsce. W orzecznictwie wskazuje się, iż ważnym powodem może być separacja faktyczna małżonków, prowadzenie lub możliwość prowadzenia egzekucji z majątku wspólnego. Jednak na co należy zwrócić uwagę niepowodzenia w działalności gospodarczej i zamiar uniemożliwienia wierzycielom egzekucji z majątku wspólnego nie mogą stanowić ważnego powodu. Dodatkowo co się tyczy zniesienia wspólności ze skutkiem wstecznym sąd winien wziąć pod uwagę zagrożenie dla interesów osób trzecich czyli wierzycieli.
InnÄ… możliwość uchronienia majÄ…tku wspólnego od postÄ™powania egzekucyjnego daje przepis art. 41 § 3 k. r. o., zgodnie z którym sÄ…d może ograniczyć lub wyłączyć możliwość zaspokojenia siÄ™ z majÄ…tku wspólnego przez wierzyciela, którego dÅ‚użnikiem jest tylko jeden z małżonków , jeżeli ze wzglÄ™du na charakter wierzytelnoÅ›ci albo stopieÅ„ przyczynienia siÄ™ małżonka bÄ™dÄ…cego dÅ‚użnikiem do powstania majÄ…tku wspólnego – zaspokojenie z majÄ…tku wspólnego byÅ‚oby sprzeczne z zasadami współżycia spoÅ‚ecznego.
W odniesieniu do kwestii darowizny na rzecz syna: egzekucja nie będzie mogła być skierowana do majątku Państwa syna. Nie ponosi on odpowiedzialności za zobowiązania ojca.
Jednak dla peÅ‚noÅ›ci opinii należy zwrócić uwagÄ™ na nastÄ™pujÄ…cÄ… możliwość, którÄ… przewiduje kodeks cywilny w przepisach dotyczÄ…cych ochrony wierzycieli. Zgodnie z art. 527 § 1 k. c. gdy wskutek czynnoÅ›ci prawnej dÅ‚użnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia (czyli PaÅ„stwa syn) uzyskaÅ‚a korzyść majÄ…tkowÄ…, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynnoÅ›ci za bezskutecznÄ… w stosunku do niego, jeżeli dÅ‚użnik (Pani mąż) dziaÅ‚aÅ‚ ze Å›wiadomoÅ›ciÄ… pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziaÅ‚a lub przy zachowaniu należytej starannoÅ›ci mogÅ‚a siÄ™ dowiedzieć. Przy czym należy podkreÅ›lić, że domniemywa siÄ™, że jeżeli wskutek czynnoÅ›ci prawnej dÅ‚użnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskaÅ‚a korzyść majÄ…tkowÄ… osoba bÄ™dÄ…ca w bliskim z nim stosunku (za takÄ… należy uznać syna), osoba ta wiedziaÅ‚a, iż dÅ‚użnik dziaÅ‚aÅ‚ ze Å›wiadomoÅ›ciÄ… pokrzywdzenia wierzycieli.
Co więcej w przypadku darowizny mamy do czynienia ze szczególną regulacją a mianowicie zgodnie z art. 528 k. c. jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.
Uregulowania te w znacznym stopniu ułatwiają wierzycielowi skuteczne zaskarżenie nieodpłatnej czynności prawnej.
Nie można więc wykluczyć, że w pokrzywdzony podejmie próbę zaskarżenia darowizny prawa wieczystego użytkowania i własności budynku mieszkalnego. W przypadku uznania czynności prawnej za bezskuteczną względem wierzyciela, będzie mógł on skierować egzekucję również do przedmiotu darowizny (jak omawianej sprawie) czyli do prawa wieczystego użytkowania i własności budynku mieszkalnego. Odnosząc się do pytania o zakres darowizny, to czy wraz z prawem wieczystego użytkowania i własnością budynku darowaliście Państwo synowi również wyposażenie domu zależy od treści umowy darowizny. Jeśli więc Państwa zamiarem było podarowanie synowi również sprzętów i faktycznie doszło do ich darowizny to stanowią one jego własność.

Potrzebujesz porady prawnej?
Sądowe postępowanie egzekucyjne - konsekwencja nie do uniknięcia?
W postępowaniu cywilnym można wyróżnić 2 zasadnicze rodzaje egzekucji: egzekucję świadczeń pieniężnych oraz egzekucję świadczeń niepieniężnych. W praktyce można spotkać jeszcze egzekucję celem zniesienia współwłasności, która w rzeczywistości jest tylko sposobem zniesienia współwłasności (...)
Postępowanie egzekucyjne w celu ściągnięcia zaległych podatków
ZalegajÄ…c z podatkami musisz liczyć siÄ™ z tym, iż zostanÄ… one z Ciebie „Å›ciÄ…gniÄ™te” przymusowo, czyli w tym wypadku w drodze egzekucji. Nie bÄ™dzie to jednak egzekucja „typowa”, ale regulowana przepisami ustawy o postÄ™powaniu egzekucyjnym w administracji. To tam zostaÅ‚y (...)
Zasady postÄ™powania oraz Å›rodki przymusu, jakie mogÄ… być stosowane przez administracyjne organy egzekucyjne w celu doprowadzenia do wykonania przez zobowiÄ…zanych ich obowiÄ…zków, uregulowane zostaÅ‚y w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postÄ™powaniu egzekucyjnym w administracji – (...)
Zmiany w postępowaniu egzekucyjnym (i nie tylko), które weszły w życie 8 września 2016 r.
DokonujÄ…c analizy zmian wprowadzonych ustawÄ… o zmianie ustawy - Kodeks cywilny, ustawy ‑ Kodeks postÄ™powania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, uchwalonÄ… przez Sejm dnia 10 lipca 2015 r. nie sposób nie zauważyć, (...)
Jak bronić się przed egzekucją z nieznanego nakazu zapłaty?
Co zrobić w razie otrzymania pisma od komornika o wszczÄ™ciu w stosunku do adresata postÄ™powania egzekucyjnego, gdy z pisma wynika, że podstawÄ… egzekucji jest tytuÅ‚ wykonawczy, którym jest nakaz zapÅ‚aty w postÄ™powaniu upominawczym wydany przez sÄ…d, zaopatrzony w klauzulÄ™ wykonalnoÅ›ci, (...)
Zbieranie informacji o dłużniku w toku postępowania egzekucyjnego
Wygranie procesu przed SÄ…dem i uzyskanie korzystnego dla nas rozstrzygniÄ™cia, okazuje siÄ™ czÄ™sto dopiero poczÄ…tkiem drogi prowadzÄ…cej do odzyskania naszej należnoÅ›ci. Jest to spowodowane faktem, że duża liczba dÅ‚użników spÅ‚aca swoje zobowiÄ…zania dopiero po zastosowaniu wobec nich (...)
Na czym polega i kto sprawuje zarząd nad nieruchomością w czasie egzekucji?
Zgodnie z przepisami egzekucyjnymi zajętą nieruchomość pozostawia się w zarządzie dłużnika. Jeżeli jednak prawidłowe sprawowanie zarządu tego wymaga, sąd odejmie dłużnikowi zarząd i ustanowi innego zarządcę; to samo dotyczy ustanowionego zarządcy. Jeżeli sprawowanie zarządu wymaga (...)
Jakie przedmioty i jakie sumy są wyłączone spod egzekucji?
Jakich przedmiotów nie może zająć komornik? Kodeks postÄ™powania cywilnego stanowi, że nie podlegajÄ… egzekucji: 1) przedmioty urzÄ…dzenia domowego, poÅ›ciel, bielizna i ubranie codzienne, niezbÄ™dne dla dÅ‚użnika i bÄ™dÄ…cych na jego utrzymaniu czÅ‚onków jego rodziny, a także ubranie (...)
Egzekucja administracyjna w Państwach UE
Przepisy ustawy o postÄ™powaniu egzekucyjnym w administracji (art. 66a - 66zp) stosuje siÄ™ przy udzielaniu pomocy obcemu paÅ„stwu lub korzystaniu z jego pomocy w sprawach dotyczÄ…cych należnoÅ›ci pieniężnych wynikajÄ…cych z tytuÅ‚u: zwrotów, interwencji i innych Å›rodków bÄ™dÄ…cych (...)
PostÄ™powanie egzekucyjne w sposób daleko idÄ…cy ingeruje w prawa dÅ‚użnika, w szczególnoÅ›ci w zakres jego interesów majÄ…tkowych. Szczególny charakter tego postÄ™powania polega na koniecznoÅ›ci równoczesnego jak najpeÅ‚niejszego (...)
Sądowe postępowanie egzekucyjne - konsekwencja nie do uniknięcia?
W postępowaniu cywilnym można wyróżnić 2 zasadnicze rodzaje egzekucji: egzekucję świadczeń pieniężnych oraz egzekucję świadczeń niepieniężnych. W praktyce można spotkać jeszcze egzekucję celem zniesienia współwłasności, która w rzeczywistości jest tylko sposobem zniesienia współwłasności (...)
Postępowanie egzekucyjne w celu ściągnięcia zaległych podatków
ZalegajÄ…c z podatkami musisz liczyć siÄ™ z tym, iż zostanÄ… one z Ciebie „Å›ciÄ…gniÄ™te” przymusowo, czyli w tym wypadku w drodze egzekucji. Nie bÄ™dzie to jednak egzekucja „typowa”, ale regulowana przepisami ustawy o postÄ™powaniu egzekucyjnym w administracji. To tam zostaÅ‚y (...)
Zasady postÄ™powania oraz Å›rodki przymusu, jakie mogÄ… być stosowane przez administracyjne organy egzekucyjne w celu doprowadzenia do wykonania przez zobowiÄ…zanych ich obowiÄ…zków, uregulowane zostaÅ‚y w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postÄ™powaniu egzekucyjnym w administracji – (...)
Zmiany w postępowaniu egzekucyjnym (i nie tylko), które weszły w życie 8 września 2016 r.
DokonujÄ…c analizy zmian wprowadzonych ustawÄ… o zmianie ustawy - Kodeks cywilny, ustawy ‑ Kodeks postÄ™powania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, uchwalonÄ… przez Sejm dnia 10 lipca 2015 r. nie sposób nie zauważyć, (...)
Jak bronić się przed egzekucją z nieznanego nakazu zapłaty?
Co zrobić w razie otrzymania pisma od komornika o wszczÄ™ciu w stosunku do adresata postÄ™powania egzekucyjnego, gdy z pisma wynika, że podstawÄ… egzekucji jest tytuÅ‚ wykonawczy, którym jest nakaz zapÅ‚aty w postÄ™powaniu upominawczym wydany przez sÄ…d, zaopatrzony w klauzulÄ™ wykonalnoÅ›ci, (...)
Zbieranie informacji o dłużniku w toku postępowania egzekucyjnego
Wygranie procesu przed SÄ…dem i uzyskanie korzystnego dla nas rozstrzygniÄ™cia, okazuje siÄ™ czÄ™sto dopiero poczÄ…tkiem drogi prowadzÄ…cej do odzyskania naszej należnoÅ›ci. Jest to spowodowane faktem, że duża liczba dÅ‚użników spÅ‚aca swoje zobowiÄ…zania dopiero po zastosowaniu wobec nich (...)
Na czym polega i kto sprawuje zarząd nad nieruchomością w czasie egzekucji?
Zgodnie z przepisami egzekucyjnymi zajętą nieruchomość pozostawia się w zarządzie dłużnika. Jeżeli jednak prawidłowe sprawowanie zarządu tego wymaga, sąd odejmie dłużnikowi zarząd i ustanowi innego zarządcę; to samo dotyczy ustanowionego zarządcy. Jeżeli sprawowanie zarządu wymaga (...)
Jakie przedmioty i jakie sumy są wyłączone spod egzekucji?
Jakich przedmiotów nie może zająć komornik? Kodeks postÄ™powania cywilnego stanowi, że nie podlegajÄ… egzekucji: 1) przedmioty urzÄ…dzenia domowego, poÅ›ciel, bielizna i ubranie codzienne, niezbÄ™dne dla dÅ‚użnika i bÄ™dÄ…cych na jego utrzymaniu czÅ‚onków jego rodziny, a także ubranie (...)
Egzekucja administracyjna w Państwach UE
Przepisy ustawy o postÄ™powaniu egzekucyjnym w administracji (art. 66a - 66zp) stosuje siÄ™ przy udzielaniu pomocy obcemu paÅ„stwu lub korzystaniu z jego pomocy w sprawach dotyczÄ…cych należnoÅ›ci pieniężnych wynikajÄ…cych z tytuÅ‚u: zwrotów, interwencji i innych Å›rodków bÄ™dÄ…cych (...)
PostÄ™powanie egzekucyjne w sposób daleko idÄ…cy ingeruje w prawa dÅ‚użnika, w szczególnoÅ›ci w zakres jego interesów majÄ…tkowych. Szczególny charakter tego postÄ™powania polega na koniecznoÅ›ci równoczesnego jak najpeÅ‚niejszego (...)
Co może być przyczyną umorzenia postępowania egzekucyjnego?
PostÄ™powanie egzekucyjne nie jest postÄ™powaniem, od którego już „nie ma ratunku”. Kodeks postÄ™powania cywilnego przewiduje oprócz możliwoÅ›ci jego zawieszenia także jego umorzenie. OczywiÅ›cie jest to możliwe w Å›ciÅ›le okreÅ›lonych wypadkach, gdyż umorzenie tak zaawansowanego (...)