30.12.2005

Zespół
e-prawnik.pl

Postępowanie egzekucyjne wobec skazanego wyrokiem karnym - opinia prawna

Stan faktyczny

W 2002 roku dokonaliśmy wspólnie z małżonkiem darowizny na rzecz syna prawa wieczystego użytkowania gruntu wraz z prawem własności znajdującego się na tej działce budynku mieszkalnego, z zastrzeżeniem na naszą rzecz służebności. Tego samego roku prokuratura wszczęła postępowanie przeciwko mojemu małżonkowi zarzucając mu popełnienie przestępstwa z art. 296 par. 1 i 3. W toku postępowania prokurator dokonał zabezpieczenia na naszym majątku ruchomym tzn. samochód, sprzęt RTV, sprzęt komputerowy. Ponadto zastosował poręczenie majątkowe na kwotę 250000 zł. Akt oskarżenia przeciwko mojemu małżonkowi obecnie znajduje się w sądzie. Przy założeniu skazania za przestępstwo umyślne z w/w art. KK, a co za tym idzie obowiązku naprawienia szkody (niebagatelna kwota, bo poszkodowany wyliczył ją na 16 mln zł) jakie konsekwencje mogą nas i naszego syna, któremu darowaliśmy dom? Czy wraz z darowizną domu przeszło również na własność syna wyposażenie tego domu? Jak powinnam bronić siebie i swoje małoletnie dziecko przed ewewentualną egzekucją komorniczą? Czy powinnam swoje wynagrodzenie i to co posiadam z ruchomości przesunąć z majątku wspólnego do swojego majątku osobistego? Czy pomimo darowizny domu, komornik będzie mógł prowadzić egzekucję również z tego domu? Jeżeli tak, to czy prawo własności syna, któremu darowaliśmy dom nie jest w żaden sposób chronione? Jak uchronić się przed taką ewentualnością?

Opinia prawna

Niniejsza opinia została sporządzona na podstawie następujących aktów prawnych:

Ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 1964 r., Nr 43, poz. 296 ze zmianami),
Ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. 1964 r., Nr 9, poz. 59 ze zmianami),
Ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. 1997, Nr 160, poz. 1083 ze zmianami)

Tytułem wstępu należy wskazać, iż kwestię egzekucji stwierdzonych wyrokiem karnym roszczeń reguluje kodeks karny wykonawczy. Przepis art. 25 § 1 kodeksu karnego wykonawczego (dalej k. k. w.) stanowi, że egzekucję zasądzonych roszczeń cywilnych, orzeczonej grzywny, świadczenia pieniężnego, należności sądowych oraz zobowiązania określonego w art. 52 Kodeksu karnego prowadzi się według przepisów kodeksu postępowania cywilnego, jeżeli kodeks karny wykonawczy nie stanowi inaczej.

Dodatkowo na mocy art. 26 k. k. w. do tytułów egzekucyjnych mają zastosowanie przepisy art. 776-795 kodeksu postępowania cywilnego (dalej k. p. c.). Oznacza to, że w celu wyegzekwowania zasądzonej na rzecz pokrzywdzonego, tytułem naprawienia szkody, kwoty pieniężnej będzie on musiał wystąpić o nadanie wyrokowi klauzuli wykonalności, a następnie skierować do właściwego komornika wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego.

W pierwszej kolejności należy wskazać, iż zasadą jest osobista odpowiedzialność dłużnika za własne zobowiązania. Takim zobowiązaniem jest także nałożony wyrokiem sądu karnego obowiązek naprawienia szkody. W efekcie wierzyciel w tym przypadku jest nim pokrzywdzony może żądać zaspokojenia wyłącznie z majątku dłużnika w tym przypadku Pani męża. Nie oznacza to jednak, że egzekucja może być prowadzona wyłącznie z odrębnego majątku Pani męża.

Wierzyciel – pokrzywdzony może bowiem wystąpić na zasadzie art. 787 § 1 k. p. c. z wnioskiem o nadanie tytułowi egzekucyjnemu (wyrokowi) klauzuli wykonalności także przeciwko Pani jako małżonce dłużnika. Sąd nada wówczas klauzulę wykonalności z ograniczeniem odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową. Oznacza to, że egzekucja będzie mogła być skierowana tak do majątku odrębnego Pani męża jak i do Państwa majątku wspólnego, ale już nie do Pani majątku odrębnego. Uprawnienie wierzyciela do zaspokojenia z majątku wspólnego wynika z art. 41 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej k. r.o.).

Co do możliwości swego rodzaju zabezpieczenia majątku przed egzekucją istnieje możliwość zniesienia wspólności majątkowej w drodze umowy sporządzonej w formie aktu notarialnego. Jednak wspólność w takim przypadku będzie mogła być zniesiona niejako na przyszłość. Rozdzielność powstanie z dniem zawarcia rzeczonej umowy lub z dniem późniejszym określonym w umowie, ale nie z datą wsteczną. Należy przy tym zauważyć, że będziecie Państwo mogli powoływać się względem osób trzecich na dokonane umownie wyłączenie wspólności wyłącznie wówczas gdy zawarcie umowy majątkowej oraz jej rodzaj były tym osobom wiadome.

I teraz w sytuacji gdy wierzyciel wystąpi z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności także przeciwko Pani będzie mogła Pani podnieść, iż nie istnieje między Państwem wspólność sąd wówczas nie nada klauzuli wykonalności przeciwko Pani. Konieczną przesłanką dla zastosowania przepisu 787 § 1 k. p. c. jest bowiem istnienie wspólności majątkowej.

Wówczas egzekucja będzie mogła zostać skierowana wyłącznie do majątku Pani męża. Po ustaniu wspólności majątkowej a przed podziałem majątku wspólnego, nie do poszczególnych składników tego majątku ale do udziału w tym majątku. Zgodnie z art. 43 § 1 k. r. o. zasadą jest że małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.
Jednak gdy wspólność majątkowa została zniesiona w drodze umowy i powoła się Pani na tę okoliczność w postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności sąd będzie badał czy jest ona skuteczna względem wierzycieli. Sąd nada klauzulę wykonalności przeciwko Pani jeśli uzna, iż umowa nie jest skuteczna wobec wierzycieli umożliwiając tym samym egzekucję z majątku wspólnego.

Istnieje również możliwość zniesienia wspólności majątkowej z datą wsteczną jednak wyłącznie przez sąd. Postępowanie takie będzie z pewnością długotrwałe i nie będzie można mieć pewności, iż sąd zniesie wspólność z datą wsteczną. Co więcej, sądowe zniesienie wspólności możliwe jest tylko z ważnych powodów, sąd będzie badał czy takie powody rzeczywiście miały miejsce. W orzecznictwie wskazuje się, iż ważnym powodem może być separacja faktyczna małżonków, prowadzenie lub możliwość prowadzenia egzekucji z majątku wspólnego. Jednak na co należy zwrócić uwagę niepowodzenia w działalności gospodarczej i zamiar uniemożliwienia wierzycielom egzekucji z majątku wspólnego nie mogą stanowić ważnego powodu. Dodatkowo co się tyczy zniesienia wspólności ze skutkiem wstecznym sąd winien wziąć pod uwagę zagrożenie dla interesów osób trzecich czyli wierzycieli.

Inną możliwość uchronienia majątku wspólnego od postępowania egzekucyjnego daje przepis art. 41 § 3 k. r. o., zgodnie z którym sąd może ograniczyć lub wyłączyć możliwość zaspokojenia się z majątku wspólnego przez wierzyciela, którego dłużnikiem jest tylko jeden z małżonków , jeżeli ze względu na charakter wierzytelności albo stopień przyczynienia się małżonka będącego dłużnikiem do powstania majątku wspólnego – zaspokojenie z majątku wspólnego byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

W odniesieniu do kwestii darowizny na rzecz syna: egzekucja nie będzie mogła być skierowana do majątku Państwa syna. Nie ponosi on odpowiedzialności za zobowiązania ojca.

Jednak dla pełności opinii należy zwrócić uwagę na następującą możliwość, którą przewiduje kodeks cywilny w przepisach dotyczących ochrony wierzycieli. Zgodnie z art. 527 § 1 k. c. gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia (czyli Państwa syn) uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik (Pani mąż) działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. Przy czym należy podkreślić, że domniemywa się, że jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku (za taką należy uznać syna), osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.
Co więcej w przypadku darowizny mamy do czynienia ze szczególną regulacją a mianowicie zgodnie z art. 528 k. c. jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.
Uregulowania te w znacznym stopniu ułatwiają wierzycielowi skuteczne zaskarżenie nieodpłatnej czynności prawnej.

Nie można więc wykluczyć, że w pokrzywdzony podejmie próbę zaskarżenia darowizny prawa wieczystego użytkowania i własności budynku mieszkalnego. W przypadku uznania czynności prawnej za bezskuteczną względem wierzyciela, będzie mógł on skierować egzekucję również do przedmiotu darowizny (jak omawianej sprawie) czyli do prawa wieczystego użytkowania i własności budynku mieszkalnego. Odnosząc się do pytania o zakres darowizny, to czy wraz z prawem wieczystego użytkowania i własnością budynku darowaliście Państwo synowi również wyposażenie domu zależy od treści umowy darowizny. Jeśli więc Państwa zamiarem było podarowanie synowi również sprzętów i faktycznie doszło do ich darowizny to stanowią one jego własność.

Udostępnij:

Potrzebujesz porady prawnej?

Sądowe postępowanie egzekucyjne - konsekwencja nie do uniknięcia?

W postępowaniu cywilnym można wyróżnić 2 zasadnicze rodzaje egzekucji: egzekucję świadczeń pieniężnych oraz egzekucję świadczeń niepieniężnych. W praktyce można spotkać jeszcze egzekucję celem zniesienia współwłasności, która w rzeczywistości jest tylko sposobem zniesienia współwłasności (...)

Postępowanie egzekucyjne w celu ściągnięcia zaległych podatków

Zalegając z podatkami musisz liczyć się z tym, iż zostaną one z Ciebie „ściągnięte” przymusowo, czyli w tym wypadku w drodze egzekucji. Nie będzie to jednak egzekucja „typowa”, ale regulowana przepisami ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. To tam zostały (...)

Pobór i egzekucja podatków

Zasady postępowania oraz środki przymusu, jakie mogą być stosowane przez administracyjne organy egzekucyjne w celu doprowadzenia do wykonania przez zobowiązanych ich obowiązków, uregulowane zostały w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji – (...)

Zmiany w postępowaniu egzekucyjnym (i nie tylko), które weszły w życie 8 września 2016 r.

Dokonując analizy zmian wprowadzonych ustawą o zmianie ustawy - Kodeks cywilny, ustawy ‑ Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, uchwaloną przez Sejm dnia 10 lipca 2015 r. nie sposób nie zauważyć, (...)

Jak bronić się przed egzekucją z nieznanego nakazu zapłaty?

Co zrobić w razie otrzymania pisma od komornika o wszczęciu w stosunku do adresata postępowania egzekucyjnego, gdy z pisma wynika, że podstawą egzekucji jest tytuł wykonawczy, którym jest nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym wydany przez sąd, zaopatrzony w klauzulę wykonalności, (...)

Zbieranie informacji o dłużniku w toku postępowania egzekucyjnego

Wygranie procesu przed Sądem i uzyskanie korzystnego dla nas rozstrzygnięcia, okazuje się często dopiero początkiem drogi prowadzącej do odzyskania naszej należności. Jest to spowodowane faktem, że duża liczba dłużników spłaca swoje zobowiązania dopiero po zastosowaniu wobec nich (...)

Na czym polega i kto sprawuje zarząd nad nieruchomością w czasie egzekucji?

Zgodnie z przepisami egzekucyjnymi zajętą nieruchomość pozostawia się w zarządzie dłużnika. Jeżeli jednak prawidłowe sprawowanie zarządu tego wymaga, sąd odejmie dłużnikowi zarząd i ustanowi innego zarządcę; to samo dotyczy ustanowionego zarządcy. Jeżeli sprawowanie zarządu wymaga (...)

Jakie przedmioty i jakie sumy są wyłączone spod egzekucji?

Jakich przedmiotów nie może zająć komornik? Kodeks postępowania cywilnego stanowi, że nie podlegają egzekucji: 1) przedmioty urządzenia domowego, pościel, bielizna i ubranie codzienne, niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny, a także ubranie (...)

Egzekucja administracyjna w Państwach UE

Przepisy ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (art. 66a - 66zp) stosuje się przy udzielaniu pomocy obcemu państwu lub korzystaniu z jego pomocy w sprawach dotyczących należności pieniężnych wynikających z tytułu: zwrotów, interwencji i innych środków będących (...)

Sąd właściwy miejscowo względem skargi na czynności komornika sądowego – najważniejsze zmiany z września 2016 r.

Postępowanie egzekucyjne w sposób daleko idący ingeruje w prawa dłużnika, w szczególności w zakres jego interesów majątkowych. Szczególny charakter tego postępowania polega na konieczności równoczesnego jak najpełniejszego (...)

Sądowe postępowanie egzekucyjne - konsekwencja nie do uniknięcia?

Postępowanie egzekucyjne w celu ściągnięcia zaległych podatków

Pobór i egzekucja podatków

Zmiany w postępowaniu egzekucyjnym (i nie tylko), które weszły w życie 8 września 2016 r.

Jak bronić się przed egzekucją z nieznanego nakazu zapłaty?

Zbieranie informacji o dłużniku w toku postępowania egzekucyjnego

Na czym polega i kto sprawuje zarząd nad nieruchomością w czasie egzekucji?

Jakie przedmioty i jakie sumy są wyłączone spod egzekucji?

Egzekucja administracyjna w Państwach UE

Sąd właściwy miejscowo względem skargi na czynności komornika sądowego – najważniejsze zmiany z września 2016 r.

Co może być przyczyną umorzenia postępowania egzekucyjnego?

Postępowanie egzekucyjne nie jest postępowaniem, od którego już „nie ma ratunku”. Kodeks postępowania cywilnego przewiduje oprócz możliwości jego zawieszenia także jego umorzenie. Oczywiście jest to możliwe w ściśle określonych wypadkach, gdyż umorzenie tak zaawansowanego (...)

Zapytaj prawnika:

Dodaj załącznik

Oświadczenia i zgody RODO:

*Akceptuje regulamin serwisu e-prawnik.pl i politykę prywatności.

*Wyrażam zgodę na otrzymywanie od legalsupport sp. z o.o. drogą elektroniczną na wskazany przeze mnie adres e-mail informacji handlowej w rozumieniu art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 18 lipca 2002 roku o świadczeniu usług drogą elektroniczną

*Wyrażam zgodę na przetwarzanie szczególnych kategorii danych osobowych wskazanych w art. 9 ust.1 RODO, w celu wyceny i realizacji usługi

Wyrażam zgodę na przetwarzanie danych osobowych przez administratora Legalsupport sp. z o.o. w celach marketingowych

Wyrażam zgodę na kontakt telefoniczny lub smsowy przez Legalsupport sp. z o.o. w celu przekazania informacji dotyczących złożonego zamówienia

PORADY PRAWNIKA

Nienaprawienie szkody a zarządzenie wykonania kary

Oskarżono mnie o przywłaszczenie pieniędzy i sąd wydał wyrok skazujący mnie na karę pozbawienia wolności na okres 10 miesięcy i zawiesił warunkowo wykonanie wyroku na okres trzech lat. Jednocześnie Sąd w wydanym wyroku zobowiązał mnie do naprawienia szkody na rzecz poszkodowanego w terminie (...)

Wniosek o odroczenie kary pozbawienia wolności

Dana osoba została skazana prawomocnym wyrokiem sądu na karę pozbawienia wolności.Aktualnie otrzymała wezwanie do stawienia się w areszcie w danym terminie. Czy można jeszcze napisać do sądu wniosek o odroczenie kary pozbawienia wolności? Czy razem z tym wnioskiem należy informować sąd, (...)

Egzekucja na podstawie wyroku karnego i cywilnego

Posiadam w stosunku do swojego dłużnika dwa tytuły egzekucyjne: jeden cywilny, drugi zaś karny. Dłużnik nie zapłacił całej kwoty orzeczonej wyrokiem skazującym tytułem naprawienia szkody odpowiadającej należności głównej za wyłudzony towar. Czy można złożyć organowi egzekucyjnemu (...)

Odpowiedzialność karna spółki z o.o.

Mam do czynienia z dłużnikiem - spółką z o.o., która zaciągnęła zobowiązanie finansowe u mojego klienta i nie reguluje tegoż pomimo wydania tytułu wykonawczego. Co więcej, postępowanie egzekucyjne prowadzone przez komornika jest zupełnie bezskuteczne i wiadomo już, że przeciwko tej spółce (...)

Niewypełnienie obowiązku w czasie zawieszenia kary

Wiem, że Sąd może odwiesić oszustowi wykonanie kary pozbawienia wolności, jeśli ten w terminie wyznaczonym (okresie zawieszenia) nie zapłaci pokrzywdzonemu kwoty zasądzonej tym karnym wyrokiem. Od czego konkretnie zależy odwieszenie tego wyroku (skoro sąd może ale nie musi odwiesić) i czy (...)

Podstawy wznowienia procesu karnego

Czy na mój wniosek z art. 9 paragraf 2 k.p.k. w związku z art. 540 k.p.k. Prokurator Generalny, Rzecznik Praw Obywatelskich może zbadać sprawę i wznowić postępowanie sądowe w moim imieniu, gdyż wznowienie postępowania przeze mnie jako strony postępowania (bezpośrednio) wiąże się z koniecznością (...)