Wadium - zabezpieczenie dla zamawiającego w zamówieniach publicznych (stan prawny obowiązujący do 1 marca 2004 r.)

5.1.2006

Kiedy istnieje obowiązek wniesienia wadium?

Ustawa nakłada na oferentów obowiązek wniesienia wadium w przypadku postępowań o zamówienia publiczne, których wartość przekracza 30.000 Euro. Dotyczy to wyłącznie postępowań prowadzonych w trybach przetargowych, a więc w trybie przetargu nieograniczonego, ograniczonego i dwustopniowego. Wyjątkowo, gdy koszty zorganizowania przetargu nie są znaczne, Prezes Urzędu Zamówień Publicznych może, na wniosek zamawiającego, wyrazić zgodę na odstąpienie od obowiązku wnoszenia wadium przez dostawców (wykonawców) przystępujących do danego przetargu. Ponadto ustawa przyznaje zamawiającemu uprawnienie do żądania od dostawców (wykonawców) wniesienia wadium, w postępowaniach, w których wartość zamówienia publicznego nie przekracza wyrażonej w złotych równowartości 30.000 Euro. Jest to uprawnienie zamawiającego, który także i w tych postępowaniach może zabezpieczyć swoje interesy poprzez żądanie wniesienia wadium.

Informacja o wadium i jego wysokości powinna być umieszczona w ogłoszeniu o organizacji przetargu nieograniczonego i ograniczonego. Powinna zawsze się również znaleźć w specyfikacji istotnych warunków zamówienia.

W postępowaniach, w których nie ma obowiązku sporządzania specyfikacji (poniżej 30.000 Euro), informacja o wysokości żądanej kwoty wadium powinna się znaleźć w innym dokumencie udostępnianym dostawcom (wykonawcom).W specyfikacji powinny znajdować się również inne wymagania co do sposobu wniesienia wadium, a więc np: numer rachunku bankowego na który należy przelewać pieniądze, miejsce w siedzibie zamawiającego gdzie można wpłacić pieniądze w gotówce, sposób wniesienia wadium w formie innej niż gotówka lub przelew.

Kiedy należy wnieść wadium?

Dostawcy (wykonawcy), obowiązani są wnieść wadium w chwili przystąpienia do przetargu nieograniczonego i dwustopniowego, a w przypadku przetargu dwustopniowego, w chwili przystąpienia do drugiego etapu. Za przystąpienie do przetargu należy traktować złożenie oferty zawierającej cenę. Należy przyjąć, że wadium można wnosić aż do upływu terminu do składania ofert.

Jeżeli zamawiający zwróci się do oferentów o wyrażenie zgody na przedłużenie terminu związania ofertą. Zgoda dostawcy lub wykonawcy na przedłużenie terminu jest dopuszczalna z jednoczesnym przedłużeniem ważności wadium. Jeżeli nie jest to możliwe, dostawcy (wykonawcy) muszą wnieść nowe wadium na przedłużony okres związania ofertą.

Jakie wysokości wadium może żądać zamawiający?

Kwotę wadium określa zamawiający w granicach od 0,5% do 3% wartości zamówienia. Wysokość wadium nie jest uzależniona od ceny proponowanej oferty, ale od wartości szacunkowej zamówienia, którą określa zamawiający. Zamawiający ogłaszając żądane wadium podaje jego określoną wysokość, a nie zaś procentową część. Dostawcy (wykonawcy nie muszą wiedzieć (i w zasadzie nie powinni wiedzieć) jaka jest szacunkowa wartość zamówienia i jaki jej procent stanowi wadium.

W jakiej formie można wnieść wadium?

Ustawa dopuszcza 6 form wniesienia wadium. Zgodnie z tym, wadium można wnieść w:

pieniądzu, a więc gotówką lub przelewem.
poręczeniach bankowych, poręczenie jest umową, poprzez którą bank zobowiązuje się względem wierzyciela (zamawiającego) wykonać zobowiązanie na wypadek gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. Z tym że zobowiązanie banku jest zawsze zobowiązaniem pieniężnym. Zanim dojdzie do zawarcia umowy poręczenia, dostawca lub wykonawca musi zlecić bankowi dokonanie tej czynności.
gwarancjach bankowych. Podstawą do zawarcia umowy gwarancji jest umowa zlecenia udzielenia gwarancji zawarta między dłużnikiem (dostawcą lub wykonawcą) i bankiem. Umowa gwarancji dochodzi do skutku poprzez złożenie beneficjentowi (zamawiającemu), przez przyszłego gwaranta, oferty i jej przyjęcie. Banki pobierają od dłużnika prowizję za udzielenie gwarancji. Gwarancja bankowa jest jednostronnym zobowiązaniem banku, że po spełnieniu przez podmiot uprawniony (beneficjenta gwarancji) określonych warunków zapłaty, które mogą być stwierdzone określonymi w tym zapewnieniu dokumentami, bank ten wykona świadczenie pieniężne na rzecz beneficjenta gwarancji - bezpośrednio albo za pośrednictwem innego banku. W umowie powinien być określony termin obowiązywania gwarancji.
gwarancjach ubezpieczeniowych,
wekslach z poręczeniem wekslowym banku, Poręczenie wekslowe powinno być umieszczone na wekslu i wskazywać za kogo się poręcza.
w czekach potwierdzonych, ale wyłącznie za zgodą zamawiającego.

Forma, w jakiej dostawca lub wykonawca wnosi wadium zależy od jego wyboru.

Dlatego zamawiający nie może żądać wniesienia wadium w ściśle określone formie. Jedynie na wniesienie wadium w formie czeku potwierdzonego wymagana jest zgoda zamawiającego. Zgoda ta może być wyrażona już w specyfikacji istotnych warunków zamówienia, bądź w trakcie składania ofert. Jeżeli zamawiający udzieli zgody jednemu oferentowi, zgodnie z zasadą równości podmiotów, z możliwości tej skorzystać mogą wszyscy oferenci.

Oferent może wnieść wadium w jednej lub w kilku formach, byleby tylko wniesiona wartość odpowiadała żądanej przez zamawiającego. Oferent także po wniesieniu wadium może zmienić jego formę. Warunkiem jest, aby oferta nie pozostawała nawet przez krótki czas niezabezpieczona. Oferta, która nie jest zabezpieczona wadium podlega odrzuceniu jako sprzeczna ze specyfikacją.
Wadium wnoszone w pieniądzach, zamawiający ma obowiązek przechowywać na rachunku bankowym.

Kiedy wadium podlega zwrotowi?

Można wyróżnić dwie grupy okoliczności zwrotu wadium. Pierwsza, kiedy do zwrotu nie jest potrzebna inicjatywa oferenta. Zamawiający jest obowiązany niezwłocznie zwrócić wadium, jeżeli:

upłynął termin związania ofertą. Termin związania ofertą zamawiający określa w specyfikacji istotnych warunków zamówienia, a gdy nie jest ona wymagana w innym dokumencie. Dotyczy to także sytuacji, gdy zamawiający zwrócił się do oferentów o zgodę na przedłużenie terminu związania oferta, a oferent odmówił przychylenia się do prośby zamawiającego.
zawarto umowę i wniesiono zabezpieczenie należytego wykonania umowy. Muszą więc zaistnieć obie okoliczności, czyli zawarcie umowy i wniesienie zabezpieczenia (jeżeli było wymagane).
zamawiający unieważnił postępowanie, a protesty zostały ostatecznie rozstrzygnięte lub upłynął termin do ich składania. Zamawiający nie zwraca jednak wadium od razu po unieważnieniu postępowania. Musi najpierw powiadomić pisemnie o tym dostawców (wykonawców) biorących udział w postępowaniu podając podstawę faktyczną i prawną. Następnie musi upłynąć termin do wniesienia protestów (a więc 7 dni od dnia, w którym dostawca lub wykonawca dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o okolicznościach stanowiących podstawę jego wniesienia). Jeżeli zostały wniesione protesty, wadium zwracane jest dopiero po ostatecznym ich rozstrzygnięciu. Za ostateczne rozstrzygnięcie uznaje się rozstrzygnięcie przez zamawiającego protestu, od którego nie wniesiono odwołania lub wyrok zespołu arbitrów.

Drugą grupę stanowią okoliczności, w których do zwrotu wadium potrzebny jest pisemny wniosek oferenta. Zamawiający obowiązany jest zwrócić wadium w ciągu 3 od dnia złożenia wniosku przez dostawcę lub wykonawcę:

który wycofał ofertę przed upływem terminu do składania ofert,
którego oferta została odrzucona. W takim przypadku zamawiający ma obowiązek niezwłocznego poinformowania dostawcy (wykonawcy) o odrzuceniu jego oferty. Powinno ono zawierać uzasadnienie faktyczne lub prawne. Jeżeli dostawca lub wykonawca złoży wniosek o zwrot wadium, utraci prawo do wnoszenia środków odwoławczych w danym postępowaniu. Daje mu to jednak możliwość wcześniejszego odzyskania wadium, nie czekając na upływ terminu związania ofertą.

Zamawiający zwraca wadium w takiej formie, w jakiej je otrzymał. Jeżeli wadium wniesiono w pieniądzu, zamawiający zwraca je wraz z odsetkami wynikającymi z umowy rachunku bankowego, na którym było ono przechowywane, pomniejszonym o koszty prowadzenia rachunku oraz prowizji bankowej za przelew pieniędzy na rachunek dostawcy lub wykonawcy.

Kiedy następuje utrata wadium?

Utrata wadium może nastąpić wyłącznie w razie zaistnienia ściśle określonych okoliczności, z którymi ustawa wiąże taki skutek. Następuje to w przypadku, gdy:

dostawca lub wykonawca odmówił podpisania umowy na warunkach określonych w ofercie,
dostawca lub wykonawca nie wniósł zabezpieczenia należytego wykonania umowy na zasadach określonych w specyfikacji istotnych warunków zamówienia publicznego,
zawarcie umowy stało się niemożliwe z przyczyn leżących po stronie dostawcy lub wykonawcom,
dostawca lub wykonawca nie złożył oświadczenia o pozostawaniu w stosunku zależności lub dominacji.

Pamiętaj, że:

Zamawiający może żądać wniesienia wadium w każdym postępowaniu przetargowym. Może to być wynikiem ciążącego na nim obowiązku lub uprawnienia.
Wybór formy wnoszonego wadium należy do dostawców (wykonawców).
Wadium może być wniesione w jednej lub w kilku formach. Warunkiem jest, aby jego wysokość odpowiadała żądanej przez zamawiającego.
Brak wadium lub odpowiedniej jego wysokości stanowi podstawę wykluczenia dostawcy lub wykonawcy.
Wycofanie oferty po upływie terminu do składania ofert powoduje utratę wadium.
Utrata wadium na korzyść zamawiającego może nastąpić wyłącznie w ściśle określonych okolicznościach, z którymi ustawa wiąże taki skutek.
W dniu 2 marca 2004 r. ustawa z dnia 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych utraciła moc, na skutek wejścia w życie ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych.

Podstawa prawna:

Ustawa z 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych ( Dz. U. z 2002 r. Nr 72 poz. 664 ze zm.).

Zespół
e-prawnik.pl