Likwidacja działalności gospodarczej (stan prawny do 01.01.2001)

Co to jest likwidacja i jakie są jej sposoby?

Konieczność likwidacji działalności gospodarczej zachodzi zazwyczaj wtedy, gdy nie przynosi ona przedsiębiorcy spodziewanych zysków lub w przypadku niewypłacalności. Likwidacja w znaczeniu prawnym polega na tym, że dotychczasowy przedsiębiorca (osoba fizyczna, prawna lub ułomna osoba prawna) przestaje być samodzielnym uczestnikiem obrotu gospodarczego prowadzonego między przedsiębiorcami.

W przypadku osób prawnych likwidacja, czyli zakończenie działalności, prowadzi też do utraty osobowości prawnej.

Sposoby zakończenia działalności gospodarczej są różne w zależności od tego, w jakiej formie była ona dotychczas prowadzona.

1. W przypadku działalności prowadzonej indywidualnie, o zakończeniu decyduje sam przedsiębiorca. Jednak dla skuteczności swojej decyzji musi o tym zawiadomić urząd gminy, w którym jest wpisany jako osoba prowadząca działalność gospodarczą.
2. W przypadku spółki cywilnej, której działalność zazwyczaj zostaje zakończona w wyniku porozumienia wspólników, także powinna być ona wykreślona z ewidencji działalności gospodarczej. Wniosek taki w imieniu spółki powinni złożyć wszyscy wspólnicy.
3. W przypadku spółek posiadających osobowość prawną likwidacja ich działalności jest wynikiem rozwiązania stosunku spółki. Dokonuje się ona w odrębnym postępowaniu likwidacyjnym, które prowadzi do spieniężenia całego majątku spółki.

O jakich czynnościach należy pamiętać chcąc zakończyć działalność gospodarczą?

Podobnie jak w momencie rozpoczynania działalności, tak przy jej zakończeniu trzeba pamiętać o pewnych obowiązkach administracyjnych. Zapomnienie o nich, z reguły rodzi konsekwencje finansowe.

1. Przedsiębiorcy, którzy są zarejestrowani w ewidencji działalności gospodarczej w urzędzie gminy (osoby fizyczne i spółki cywilne), muszą zawiadomić ten urząd o zaprzestaniu prowadzenia przez nich działalności gospodarczej. Zgłoszenie tego faktu powinno nastąpić w terminie do 14 dni od zaprzestania. Na podstawie wniosku wykreśla się przedsiębiorcę z ewidencji. Spółka będąca osobą prawną zgłasza rozpoczęcie likwidacji do rejestru handlowego, ale jej wykreślenie następuje dopiero po zgłoszeniu zakończenia postępowania likwidacyjnego.
2. Chcąc zakończyć działalność gospodarczą należy koniecznie dokonać rozliczenia z urzędem skarbowym. Dotyczy to zarówno podatku dochodowego jak i podatku od towarów i usług. W przypadku osób fizycznych i spółek nie posiadających osobowości prawnej podatek dochodowy płacą poszczególne osoby (wspólnicy, przedsiębiorca).
3. W razie likwidacji działalności (należy zawiadomić o tym urząd skarbowy) dochód, jaki osoba osiągnęła z tej działalności za dany rok podatkowy (do czasu likwidacji) jest obliczany na podstawie spisu towarów (remanent), jakie pozostały z zakończonej działalności. Dochód jest obliczany od wartości tych towarów, według podanego w procentach, średniego dochodu z działalności za ostatnie 3 miesiące przed likwidacją, a jeżeli w tym okresie dochód nie wystąpił - w roku podatkowym poprzedzającym rok, w którym nastąpiła likwidacja. Wysokość podatku ustalona jest w formie ryczałtu w wysokości 10% uzyskanego przychodu. Ponieważ przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą, płaci podatek VAT (od towarów i usług). W przypadku zaprzestania działalności, osoby fizyczne (wpisane do ewidencji) i spółki nie posiadające osobowości prawnej, mają w ciągu 30 dni od zaprzestania działalności sporządzić spis "z natury" towarów, które nie zostały sprzedane i w ciągu 14 dni od sporządzenia zawiadomić o tym urząd skarbowy i wpłacić należny podatek VAT. Należy przy tym złożyć oświadczenie o zaprzestaniu prowadzenia działalności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, na którego podstawie przedsiębiorca zostaje wykreślony z rejestru podatników.
4. Rozliczenia z urzędem skarbowym w przypadku spółek kapitałowych dokonują się na zasadach dotychczasowych, zarówno w przypadku podatku dochodowego od osób prawnych jak i podatku VAT. Jednakże wspólnicy zlikwidowanej spółki, którzy otrzymali udział w części jej majątku pozostałego w wyniku przeprowadzonej likwidacji, płacą od tego udziału podatek dochodowy od osób fizycznych.
5. Następnym ważnym krokiem jest wyrejestrowanie przedsiębiorcy z ewidencji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Przestaje on być płatnikiem składek na ubezpieczenie z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej w stosunku do siebie lub swoich pracowników. W razie niezgłoszenia zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej, ZUS będzie w dalszym ciągu naliczał składki na ubezpieczenie społeczne, według ostatnio złożonej deklaracji.

Pamiętaj, że:

• Gdy urząd skarbowy uzna, że spis towarów w przypadku likwidacji działalności jest nierzetelny, albo gdy nie zostanie złożony w terminie, sam ustala wartość towarów i nalicza VAT w najwyższej wysokości (22%), bez możliwości dokonania odliczeń
• Po przeprowadzeniu spisu towarów z natury i zapłaceniu od nich podatku VAT możliwy jest dalszy obrót tymi towarami (podlega on opłacie skarbowej). Są one zwolnione z podatku VAT przez okres 12 miesięcy.
• Przy sporządzaniu spisu z natury przedsiębiorca dokonuje wyceny towarów według ich przeciętnej ceny w danej miejscowości (lub na danym rynku) z dnia rozwiązania spółki lub zaprzestania prowadzenia działalności podlegającej opodatkowaniu.

Podstawy prawne:

• Ustawa z dnia 23 grudnia 1988r. o działalności gospodarczej (Dz.U. 88/41/324)
• Ustawa z 8 stycznia 1993r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U 93/11/50)
• Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 20 grudnia 1999r. w sprawie określenia wzoru zgłoszenia rejestracyjnego w zakresie podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego, wzoru potwierdzenia tego zgłoszenia, wzoru zgłoszenia o zaprzestaniu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług lub podatkiem akcyzowym oraz zasad ustalania tymczasowych numerów identyfikacyjnych - dla podatników podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego (Dz. U. 99/106/1208)
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 4 grudnia 1998r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących oraz innych dokumentów (Dz. U. 98/149/982)

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.