Odpowiedź prawnika: Podatek od spadku obejmującego nieruchomość i busa
Jeśli małżonkowie pozostają we wspólności majątkowej (a tak jest zazwyczaj), wówczas w razie śmierci jednego z nich w skład spadku wchodzi majątek osobisty zmarłego oraz połowa dotychczasowego majątku wspólnego. To ta połowa jest dzielona pomiędzy spadkobierców. W pytaniu wskazano, że do majątku wspólnego małżonków należała nieruchomość. Co do kwalifikacji samochodu do majątku osobistego (który w całości podlega dziedziczeniu) czy też majątku wspólnego małżonków (którego tylko połowa wchodzi do spadku) warto uwzględnić poniższe zasady.
Zgodnie z art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, do majątku osobistego każdego z małżonków należą:
- przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej (czyli przed zawarciem małżeństwa),
- przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił,
- prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom (np. udziały w spółce cywilnej),
- przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków,
- prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie,
- przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość,
- wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków,
- przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków,
- prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy,
- przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej - tak jest od 20 stycznia 2005 r. Wcześniej przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich wchodziły do majątku wspólnego, a do majątku odrębnego małżonka wchodziły tylko przedmioty majątkowe nabyte ze środków uzyskanych w zamian za przedmioty w dwóch pierwszych ww. punktach (tzn. w pkt 1 i 2).
Wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmuje zaś pozostałe przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny).
Podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Do długów i ciężarów zalicza się również koszty ostatniej choroby spadkodawcy, jeżeli nie zostały pokryte za jego życia i z jego majątku, koszty pogrzebu spadkodawcy, łącznie z nagrobkiem, w takim zakresie, w jakim koszty te odpowiadają zwyczajom przyjętym w danym środowisku, koszty postępowania spadkowego, wynagrodzenie wykonawcy testamentu, obowiązki wykonania zapisów oraz poleceń zamieszczonych w testamencie, wypłaty z tytułu zachowku oraz inne obowiązki wynikające z przepisów Kodeksu cywilnego dotyczących spadków. Koszty pogrzebu, łącznie z nagrobkiem, potrąca się z podstawy opodatkowania według cen rynkowych za usługi (rzeczy) w dacie złożenia zeznania podatkowego. W razie nabycia rzeczy i praw majątkowych w drodze spadku, długi i ciężary wymienione w ww. art. 7 ust. 3 ustawytest dotyczą spadku jako całości, bez względu na to, w jakich proporcjach ponieśli je poszczególni spadkobiercy. Dla dochodzenia ewentualnych roszczeń z tego tytułu właściwa jest droga procesu cywilnego (tak: Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 kwietnia 1984 r., sygn. III SA 38/84). Co istotne, ustawodawca kwalifikuje wprost koszty pogrzebu spadkodawcy, łącznie z nagrobkiem, do długów i ciężarów, nie wprowadzając w tym zakresie żadnych dodatkowych warunków co do wydatków rzeczywiście poniesionych przez spadkobierców lub ograniczenia do przypadków, w których nie zostały zrekompensowane spadkobiercom w innej formie. W świetle powyższego, organ podatkowy zobowiązany jest potrącić koszty pogrzebu, łącznie z nagrobkiem, w takim zakresie, w jakim koszty te odpowiadają zwyczajom przyjętym w danym środowisku, także w sytuacji gdy spadkobiercy pokryli je w części lub w całości z zasiłku otrzymanego z ZUS (tak: Pismo Ministerstwa Finansów - Zastępcy Dyrektora Departamentu Podatków Lokalnych i Katastru z dnia 13 lipca 2005 r., sygn. LK-834/18/JB/05/456, opubl. Biuletyn Skarbowy 2005/5 str. 21).
