Odpowiedź prawnika: Poród żony a zasiłek chorobowy męża-przedsiębiorcy
Ubezpieczonemu – ojcu dziecka w określonych sytuacjach może przysługiwać zasiłek macierzyński. Po pierwsze w razie śmierci ubezpieczonej lub porzucenia przez nią dziecka zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonemu-ojcu dziecka (lub też innemu ubezpieczonemu członkowi najbliższej rodziny), ale pod warunkiem, że przerwie zatrudnienie lub inną działalność zarobkową w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Po drugie zasiłek taki może przysługiwać ojcu w razie skrócenia okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego na wniosek ubezpieczonej - matki dziecka po wykorzystaniu przez nią zasiłku za okres co najmniej 14 tygodni. Warunkiem uzyskania tego zasiłku jest przerwanie działalności zarobkowej w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem lub uzyskanie urlopu macierzyńskiego.
Ubezpieczonemu małżonkowi może również przysługiwać zasiłek opiekuńczy. Zgodnie z art. 31 ust. 1 pkt. 1 i 2 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu podlegającemu obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki m.in. nad chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 r.ż. dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat w przypadku:
-
nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza,
-
porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi sprawowanie opieki,
-
pobytu małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem, w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej.
Jak wynika językowej interpretacji przedstawionego przepisu osoby podlegające ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnemu (w tym również osoby prowadzące pozarolniczą działalność) nie mogą uzyskać zasiłku opiekuńczego. Konstytucyjnością takiego uregulowania zajął się Trybunał Konstytucyjny. W wyroku z dnia 6 marca 2007 r. (sygn. akt P 45/06) TK orzekł, że „art. 32 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 267 oraz z 2006 r.
Nr 221, poz. 1615) w części, w jakiej zawiera słowo „obowiązkowo”, jest niezgodny z art. 2 i art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.”. W swoim uzasadnieniu Trybunał powołując się na konstytucyjną zasadę równości stwierdził m.in. „Samo wyróżnienie ubezpieczenia chorobowego obowiązkowego i dobrowolnego, w wypadku analizowanej regulacji, nie może przesądzać o dopuszczalności zróżnicowania sytuacji ubezpieczonych w zakresie prawa do zasiłku opiekuńczego. Nie można bowiem wskazać cechy, która uzasadniałaby zróżnicowanie sytuacji podmiotów objętych obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym, w zakresie prawa do zasiłku opiekuńczego. Chociaż w pewnych wypadkach można byłoby wskazać różnice w sposobie uzyskiwania zarobków Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że nieuwzględnienie tej grupy ubezpieczonych nie ma charakteru ani pominięcia legislacyjnego, ani luki prawnej, lecz jest przyjęciem pewnej konstrukcji, która w świetle art. 32 ust. 1 Konstytucji jest niedopuszczalna. Dzieli ona, z punktu widzenia prawa do zasiłku opiekuńczego, osoby sprawujące opiekę na dwie kategorie, na ubezpieczonych obowiązkowo i ubezpieczonych dobrowolnie, podczas gdy obie te kategorie charakteryzuje wspólna cecha istotna”
Z przytoczonego orzeczenia TK należy więc wywieść wniosek, że osoba podlegająca ubezpieczeniu dobrowolnemu również może starać się o zasiłek opiekuńczy na zasadach określonych w ustawie.
