Odpowiedź prawnika: Zwolnienie nauczyciela kontraktowego
Zagadnienie to zostało uregulowane w art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty nauczyciela, zgodnie z którą dyrektor szkoły w razie częściowej likwidacji szkoły albo w razie zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć rozwiązuje z nim stosunek pracy lub, na wniosek nauczyciela, przenosi go w stan nieczynny, przy czym nauczyciel zatrudniony na podstawie mianowania może wyrazić zgodę na ograniczenie zatrudnienia w trybie określonym w art. 22 ust. 2. Rozwiązanie stosunku pracy z przyczyn określonych w ust. 1 następuje z końcem roku szkolnego po uprzednim trzymiesięcznym wypowiedzeniu. Należy jednak zauważyć, iż zgodnie z ust. 3 tego artykułu w razie wystąpienia przez takiego nauczyciela z pisemnym wnioskiem o przeniesienie w stan nieczynny, w terminie do 30 dni od dnia doręczenia wypowiedzenia, dyrektor szkoły ma obowiązek uwzględnić taki wniosek - w takim przypadku wypowiedzenie staje się bezskuteczne. Co istotne, jak stwierdził Sąd Najwyższy "przeniesienie nauczyciela w stan nieczynny nie wymaga zachowania okresu wypowiedzenia, natomiast rozwiązanie stosunku pracy na wniosek nauczyciela może nastąpić na koniec roku szkolnego, z zachowaniem okresu wypowiedzenia" Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 września 2001 r., I PKN 616/00, OSNP 2003/17/412 2 Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 1998 r., I PKN 529/97, OSNP 1999/4/122
Przepis art. 20 ust. 1 pkt 2 k.n. ma zastosowanie do nauczycieli zatrudnionych na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Z uwagi na nieprecyzyjne sformułowanie tego przepisu pojawiło się liczne orzecznictwo, dookreślające jego wykładnię. I tak w wyroku z dnia 9 grudnia 1998 r., I PKN 492/28 OSNP 2000, nr 3, poz. 101, Sąd Najwyższy sprecyzował, że "brak jest przesłanek rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem mianowanym w trybie art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela, jeżeli pozostali nauczyciele tej samej specjalności mają w planie organizacyjnym szkoły przydzieloną taką liczbę godzin ponadwymiarowych, że możliwe byłoby zatrudnianie zwolnionego nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć". Per analogiam można to odpowiednio odnieść do nauczycieli zatrudnionych na czas nieokreślony. Nadto Sąd Najwyższy przyjął, że "dla oceny istnienia przesłanek określonych w art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz. U. z 1997 r. Nr 56, poz. 357) istotne nie jest czy zmniejsza się ogólna liczba zatrudnionych nauczycieli, lecz to czy wszyscy nauczyciele danej specjalności mogą po zmianach organizacyjnych być zatrudnieni w pełnym wymiarze zajęć", a także, że "samo tylko stwierdzenie, że liczba przydzielonych nauczycielom godzin lekcyjnych przekracza pensum dydaktyczne nie przesądza o możliwości dalszego zatrudnienia nauczyciela w szkole po zmianach organizacyjnych określonych w art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela [...] W ocenie możliwości dalszego zatrudnienia nauczyciela, po wprowadzeniu zmian organizacyjnych określonych w art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela należy uwzględniać, poza przydzieloną nauczycielom liczbą godzin lekcyjnych, także inne okoliczności, w tym zwłaszcza kwalifikacje zawodowe nauczyciela". Co ciekawe w wyroku z dnia 14 stycznia 2009 r., III PK 52/08, LEX nr 490770, Sąd Najwyższy odniósł się także do tak rzadkiej okoliczności, jak nauczanie w trybie indywidualnym stwierdzając, że "ukończenie nauki przez ucznia, dla którego w arkuszu organizacyjnym szkoły przewidziane były godziny na naukę z uczniem objętym indywidualnym nauczaniem, jest równoznaczne ze zmianą organizacyjną powodującą zmniejszenie liczby oddziałów w rozumieniu art. 20 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela". Jak widać z powyższego zestawienia każde rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem w trybie art. 20 ust. 1 k.n. trzeba badać wnikliwie i traktować indywidualnie.
