16.3.2011
Zespół
e-prawnik.pl
Czas wolny lub dodatkowe pieniądze. Sprawdź, ile możesz dostać za dłuższe siedzenie w pracy.
Szef może poprosić nas o pozostanie w pracy w ramach godzin nadliczbowych w dwóch przypadkach: jeżeli wymagana jest nasza pomoc podczas prowadzonej akcji ratowniczej (na przykład w celu ochrony życia i mienia osób, naprawienia awarii) lub w razie szczególnych potrzeb pracodawcy – chodzi tu o potrzeby specjalne, niecodzienne (na przykład odbiór towaru w godzinach nocnych).
Kiedy możemy powiedzieć nie
Powyższe ustalenia nie dotyczą wszystkich pracowników. Po godzinach szef nie może zostawić:
- młodocianych,
- kobiet w ciąży,
- osób które pracują w miejscach o przekroczonych stężeniach czynników szkodliwych dla zdrowia – na przykład górników czy budowlańców.
W takich przypadkach dzienny czas pracy razem z nadgodzinami nie może przekroczyć ośmiu godzin. W innych pracownik może zostać w pracy dłużej.
Zdarzają się jednak sytuacje, w których zatrudniony ma prawo do odmowy. Rezygnacja musi być jednak usprawiedliwiona ważnymi obowiązkami (na przykład odebranie dziecka z przedszkola przez samotną matkę). Przyczyną może być również zły stan zdrowia. Musimy jednak pamiętać, że nieuzasadniona odmowa traktowana jest jako naruszenie obowiązków pracowniczych i w wyjątkowych sytuacjach może być podstawą do zwolnienia z pracy.
Nie więcej niż 150 godzin w roku
Co do zasady, zatrudnieni na pełnym etacie w standardowym, 5-dniowym trybie pracują osiem godzin dziennie. Średnio czterdzieści w tygodniu. Zostając dłużej pracownik rozpoczyna nadgodziny. Maksymalny, tygodniowy czas spędzony w miejscu pracy łącznie z nadgodzinami nie może przekroczyć 48 godzin. Jeśli w tygodniu występują święta, wymiar czasu pracy skraca się o 8 godzin za każdy dzień. Kodeks cywilny nie pozwala, by łączna liczba nadgodzin na jednego pracownika była większa niż 150 w ciągu roku. Dodatkowym utrudnieniem dla pracodawcy, który chce zostawić nas po godzinach jest ustalany przez kodeks cywilny minimalny dobowy wymiar odpoczynku. Od momentu wyjścia z zakładu do powrotu do pracy, ustawodawca zapewnia nam jedenaście godzin przerwy. W każdym tygodniu pracownikowi przysługuje łącznie 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku.
Liczy się podwójnie
Za pracę w godzinach nadliczbowych przysługuje dodatek do wynagrodzenia. Oprócz standardowej stawki, pracodawca zobowiązany jest zapłacić nam również:
|
Dodatek |
Okoliczność nadgodzin |
|
100 proc. wynagrodzenia |
|
|
50 proc. wynagrodzenia |
|
Dodatek do wynagrodzenia przysługuje także w wyniku przekroczenia normy tygodniowej, czyli wspomnianych 40 godzin – nawet wtedy, gdy nie wynika to z przepracowanych nadgodzin. Kiedy taka sytuacja może mieć miejsce? Na przykład, jeżeli pracowaliśmy w dniu wolnym od pracy, a przełożony nie udzielił nam innego dnia wolnego.
Wówczas za każdą przepracowaną godzinę należy się dodatek w wysokości 100 proc. Ta reguła nie obowiązuje oczywiście w przypadku, w którym przekroczenie tej normy nastąpiło w wyniku pracy w nadgodzinach, za które już przysługuje prawo do stuprocentowego dodatku.
Jak to policzyć?
Wynagrodzenie stanowiące podstawę obliczania dodatku obejmuje wynagrodzenie pracownika wynikające z jego osobistego zaszeregowania – stałego składnika wynagrodzenia. Jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania, za podstawę przyjmuje się minimum 60 proc. łącznej wypłaty. Rozpatrzmy sytuację:
Pracownik w ostatnim miesiącu dodatkowo przepracował siedem godzin. Cztery godziny poświecił na pracę w sobotę, czyli jego dzień wolny, a pozostałe trzy spędził w pracy w niedzielę. Miesięczne wynagrodzenie pracownika składa się z:
- pensji zasadniczej 3500 zł,
- dodatku funkcyjnego 200 zł,
- premii za dobre wyniki z ubiegłego miesiąca 10 proc. wynagrodzenia.
Łącznie, powinien dostać: 3500 + 200 + (3500 * 10 proc.) = 4050 złotych. Obliczmy teraz, ile należy się pracownikowi za nadgodziny. Ilość przepracowanych godzin w normalnym wymiarze pracy wynosi: 4 * 5 * 8 = 160 godzin. Stawka godzinowa jest ilorazem: 4050 : 160 = 25,31 zł/godzina. Pracownik, który poświęcił siedem dodatkowych godzin w pracy otrzyma zatem 7 * 25,31 zł = 177,17 zł. To jednak nie wszystko.
Obliczmy teraz stawkę godzinową bez dodatków. Premia za dobre wyniki osiągnięte w ubiegłym miesiącu nie jest traktowana jako stały składnik wynagrodzenia, więc: 3500 + 200 = 3700 zł. Ilość godzin w ramach podstawowego czasu pracy pozostaje bez zmian, czyli 3700 : 160 = 23,13 zł. Cztery godziny przepracowane w sobotę, upoważniają do odebrania pięćdziesięcioprocentowej premii. Liczymy analogicznie: 4 * (23,13 * 50 proc.) = 46,26 zł. Pozostałe trzy godziny zostały przeprowadzone w niedzielę, pracownikowi należy się więc stuprocentowy dodatek: 3 * 23,13 = 69,39 zł.
Łącznie, za siedem ponadczasowych godzin pracownik powinien otrzymać 177,17 + 46,26 + 69,39 = 292,82 zł. Jego pensja wzrośnie do 4342,82 zł.
Czas to (nie) pieniądz
Pracodawca ma prawo odmówić nam wypłaty dodatkowego wynagrodzenia i zaproponować w zamian czas wolny. Istnieje również możliwość, abyśmy sami zaproponowali takie rozwiązanie. W zależności od tego, kto wystąpi z propozycją zamiany wynagrodzenia na czas wolny, wyróżnia się dwa przypadki:
- propozycja pracownika – dodatkowy czas wolny będzie równy z nadgodzinami,
- propozycja pracodawcy – dodatkowy czas wolny będzie większy o 50 proc. od nadgodzin.
Przykład
Wróćmy do rozpatrywanego wcześniej pracownika. Pracodawca wystąpił z wnioskiem o zamianę dodatku pieniężnego na czas wolny. Pracownik otrzyma jedynie 177,17 zł, które wynikają z jego stawki godzinowej oraz: 7 + 7 * 0,5 = 10,5 godziny czasu wolnego.
Udzielenie czasu wolnego powinno nastąpić najpóźniej do końca okresu rozliczeniowego. Nie może to spowodować obniżenia wynagrodzenia należnego pracownikowi za pełny wymiar czasu pracy w danym miesiącu.
Maciej Rynkiewicz
Potrzebujesz porady prawnej?
Czy czas podróży w ramach delegacji wlicza się do czasu pracy? - opinia prawna
Stan faktycznyProwadzę firmę zajmującą się produkcja i importem materiałów budowlanych. Zatrudniam kilkunastu pracowników biurowych, część z nich pracuje jako przedstawiciele handlowi w terenie. Pozostali pracują na stale w biurze. Niektórzy z nich biorą udział w prowadzonych (...)
Wypowiedzenie umowy o pracę - wszystko, co musisz wiedzieć
Tematem artykułu jest zagadnienie wypowiedzenia i rozwiązania umowy o pracę oraz wskazanie przykładowych błędów, jakie w tych sytuacjach popełniają strony stosunku pracy. Omówiono w nim podstawowe przyczyny, które mogą stanowić uzasadnienie rozwiązania umowy o pracę. (...)
Podróże służbowe przedsiębiorcy i pracownika
Podróż służbowa pracownika i przedsiębiorcy wiąże się z określonymi wydatkami. Dzowiedz się, jakie wydatki związane z podróżą musi pokryć pracodawca, a co przysługuje przedsiębiorcy oraz jak rozliczyć koszty podróży służbowych - właściciela firmy lub pracowników. Co (...)
Zatrudnianie cudzoziemców w 2018 r.
Podstawowe zasady zatrudniania cudzoziemców (oprócz obywateli państw UE, EOG i Szwajcarii) od 1 stycznia 2018 r. dla pracodawców Co się zmieniło? Oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi: zawężenie do prac, które nie będą objęte zezwoleniem (...)
Nowy model wynagradzania kierowców przewozów międzynarodowych
Nowe regulacje, będące wynikiem wdrożenia do krajowego porządku prawnego przepisów "Pakietu mobilności I", wprowadziły nowy model wynagradzania kierowców wykonujących międzynarodowy transport drogowy. - "Polska dostosowuje się do wytycznych Unii Europejskiej, systematycznie wprowadzając (...)
Kontrola pracownika przebywającego na chorobowym przez pracodawcę
Pracodawcy są uprawnieni do przeprowadzania kontroli prawidłowości wykorzystywania przez pracowników zwolnień lekarskich od pracy z powodu choroby lub konieczności sprawowania opieki nad chorym dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny, na podstawie art. 68 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 (...)
Jak rozliczyć czas pracy pracowników?
Rozliczanie czasu pracy pracownika Jeśli w okresie rozliczeniowym pracownik pracował dodatkowo, poza normalnym czasem pracy, to konieczne jest rozliczenie czasu pracy pracownika w celu ustalenia rekompensaty dodatkowo przepracowanych godzin. Przypomnieć należy, że ustalanie i rozliczanie pracownikom (...)
Tymczasowe zatrudnianie pracowników
Możliwe jest na terenie RP zatrudnianie pracowników tymczasowych przez pracodawcę będącego agencją pracy tymczasowej. Tego właśnie dotyczy ustawa o zatrudnianiu pracowników tymczasowych. Nadto dotyczy ona także zasad kierowania tych pracowników i osób niebędących (...)
Co nowego w ustawie o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy?
Ustawa o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, (...)
Z jakich przyczyn można wypowiedzieć umowę o pracę?
Kiedy przyczyny wypowiedzenia są uzasadnione, a kiedy nieuzasadnione? W artykule niniejszym omówione zostały poszczególne przyczyny wypowiedzenia i rozwiązania umowy o pracę wraz z oceną ich zasadności. Nie da się jednoznacznie określić, czy dana przyczyna ujęta abstrakcyjnie, (...)
Jak uzyskać zasiłek macierzyński?
Komu przysługuje zasiłek macierzyński? Zasiłek macierzyński przysługuje: pracownikom, członkom rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, osobom, które wykonują pracę nakładczą (czyli tzw. pracę chałupniczą, która (...)
W jaki sposób uniknąć rozwiązania umowy o pracę?
Przepisy prawa pracy przewidują szereg przypadków, kiedy nie jest możliwe złożenie przez pracodawcę pracownikowi oświadczenia woli o wypowiedzeniu umowy o pracę. Urlop wypoczynkowy a rozwiązanie umowy o pracę Okolicznością uniemożliwiającą pracodawcy rozwiązanie umowy o pracę jest (...)
Rozwiązanie umowy o pracę - czego może się domagać pracownik?
Komu przysługuje prawo do ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy i w jakiej wysokości? Pracodawca ma obowiązek uregulowania wszelkich należności, jakie przysługują pracownikowi ze stosunku pracy. W szczególności pracownik ma prawo do ekwiwalentu za niewykorzystany urlop. Pracodawca (...)
Diety zagraniczne - Sposób rozliczania delegacji zagranicznych
Co to jest zagraniczna podróż służbowa? Podróżą służbową odbywaną poza granicami kraju jest wykonywanie zadania w terminie i w państwie określonym przez pracodawcę. Jak obliczyć czas trwania zagranicznej podróży służbowej? Czas pobytu pracownika poza granicami kraju (...)
Jakie wynagrodzenie należy się za pracę?
Istotą stosunku pracy jest odpłatność. Wynagrodzenie za pracę jest więc obowiązkowym i okresowym świadczeniem ze stosunku pracy, którego pracownik może skutecznie się domagać. Jakie akty prawne określają warunki wynagradzania? Warunki wynagradzania określają między (...)
Czy szkalowanie pracodawcy uzasadnia rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia? - opinia prawna
Stan faktycznyPracownik pracujący w systemie zadaniowego czasu pracy kilka miesięcy temu zwrócił się na piśmie o wynagrodzenie za pracę w nadgodzinach. Twierdził, że z nałożonych na niego obowiązków nie można było się wywiązać w normalnym czasie pracy. Pracodawca (właściwie (...)
Zmiany ustawy dot. emerytur służb mundurowych przyznają prawo do emerytury po 25 latach służby bez konieczności ukończenia 55 lat oraz 100% płatnych nadgodzin, natomiast funkcjonariusze policji, straży granicznej i Służby Więziennej za sprawą przyjętych zmian zaproponowanych przez (...)
Jak prowadzić akta osobowe pracownika? (część II)
W pierwszej części porady, dotyczącej dokumentacji pracowniczej, jaką pracodawca ma obowiązek prowadzić, angażując pracowników, opisane zostały akta osobowe obejmujące część A i B. Pozostała więc jeszcze do omówienia ostatnia część akt osobowych – część C. Zawiera (...)
Uprawnienia pracownika w razie nieuzasadnionego rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia
Rozwiązanie stosunku pracy Zgodnie z ogólnymi zasadami stosunek pracy może zostać rozwiązany: na mocy porozumienia stron; za wypowiedzeniem przez oświadczenie jednej ze stron stosunku pracy; bez wypowiedzenia przez oświadczenie jednej ze stron stosunku pracy; z upływem czasu, (...)
Czy kumulowanie dodatków za godziny nadliczbowe jest dopuszczalne?
Sąd Najwyższy rozpoznawał zagadnienie prawne związane z pytaniem czy praca świadczona przez pracownika w niedzielę i święta, (z tytułu której pracodawca nie udzielił w okresie rozliczeniowym dni wolnych od pracy), z przekroczeniem przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy, uprawnia pracownika (...)
