Co to jest egzekucja przez zarząd przymusowy?

4.2.2005

Przeciwko komu może być prowadzona egzekucja przez zarząd przymusowy?

Egzekucja przez zarząd przymusowy może być skierowana wyłącznie przeciwko dłużnikowi, który prowadzi działalność gospodarczą w formie przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego. Ten sposób egzekucji polega na zaspokajaniu egzekwującego wierzyciela z dochodu uzyskiwanego z prowadzonej działalności gospodarczej. Jest to stosunkowo korzystne dla dłużnika, gdyż zakończona egzekucja nie pozbawia go środków produkcyjnych, dzięki czemu może w dalszym ciągu prowadzić działalność gospodarczą.

Jak doprowadzić do wszczęcia egzekucji przez zarząd przymusowy?

Oczywiście do wszczęcia egzekucji przez zarząd przymusowy niezbędna jest inicjatywa wierzyciela przejawiająca się złożeniem odpowiedniego wniosku. Jednak w odróżnieniu od innych sposobów egzekucji, wniosek w tej sprawie składa się do nie komornika ale do sądu.

Sądem właściwym do złożenia wniosku jest sąd, w którego okręgu znajduje się siedziba przedsiębiorstwa lub w którego okręgu jest położone gospodarstwo rolne. Jeżeli gospodarstwo rolne położone jest w okręgu kilku sądów, wybór należy do wierzyciela. Jeżeli egzekucja ograniczona jest do części przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego, właściwy jest sąd, w którego okręgu część ta się znajduje

Co powinien zawierać wniosek o wszczęcie egzekucji przez zarząd przymusowy?

Wierzyciel składając wniosek o wszczęcie egzekucji przez zarząd przymusowy powinien w nim dokładnie określić przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne lub jego część (jeżeli egzekucja z części wystarczy dla zaspokojenia wierzyciela). Wierzyciel powinien zatem wskazać jakie znane mu są znane składniki majątku przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego (rzeczy ruchome i nieruchome, prawa, wierzytelności itp), gdzie mieści się jego siedziba, co stanowi przedmiot działalności przedsiębiorstwa.

Nadto wierzyciel obowiązany jest dołączyć do wniosku informację komornika o wszystkich postępowaniach egzekucyjnych prowadzonych przeciwko dłużnikowi z mienia wchodzącego w skład przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego. Zatem przed wystąpieniem do sądu z wnioskiem wierzyciel musi najpierw wystąpić do komornika o udzielenie mu powyższej informacji.

Sąd rozpatruje wniosek wierzyciela na posiedzeniu niejawnym, a więc bez udziału stron – dłużnika i wierzyciela. Na postanowienie sądu składającemu wniosek wierzycielowi oraz dłużnikowi przysługuje zażalenie. Od postanowienia mogą odwoływać się również inni wierzyciele, którzy prowadzą egzekucję z mienia wchodzącego w skład przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego.

Czy możliwe jest wszczęcie egzekucji przez zarząd przymusowy, jeżeli prowadzone są inne egzekucje?

Prowadzenie przeciwko dłużnikowi egzekucji świadczeń pieniężnych, w tym również egzekucji administracyjnych, ze składników mienia wchodzącego w skład przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego dłużnika, co do zasady będzie wykluczało możliwość wszczęcia egzekucji przez zarząd przymusowy. Tak więc, jeżeli prowadzone są już egzekucje świadczeń pieniężnych ze składników mienia przedsiębiorstwa lub gospodarstwa, wnoszenie o przeprowadzenie egzekucji przez zarząd przymusowy jest bezcelowe. Sąd nie uwzględni takiego wniosku. Wyjątek dotyczy jedynie sytuacji, gdy wniosek składa wierzyciel dotychczas prowadzący egzekucję lub gdy jest oczywiste, że wierzyciel prowadzący egzekucję zostanie w toku egzekucji przez zarząd przymusowy zaspokojony w okresie sześciu miesięcy od daty jej wszczęcia. Wówczas wcześniej wszczęte egzekucje umarza się z dniem uprawomocnienia się postanowienia sądu o wszczęciu egzekucji przez zarząd przymusowy, a dotychczasowi wierzyciele z mocy prawa wstępują do egzekucji przez zarząd przymusowy.

Czy po wszczęciu egzekucji przez zarząd przymusowy dopuszczalne są inne egzekucje?

Po wszczęciu egzekucji przez zarząd przymusowy prowadzenie egzekucji administracyjnych oraz egzekucji świadczeń pieniężnych innymi sposobami z majątku dłużnika wchodzącego w skład przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego (np. w formie egzekucji z ruchomości, z rachunku bankowego) jest niedopuszczalne. Nowi wierzyciele mogą się tylko przyłączyć do toczącej się egzekucji przez zarząd przymusowy.

W toku egzekucji może okazać się, że w związku z przystąpieniem nowych wierzycieli, zaspokojenie wszystkich wierzycieli ze środków uzyskanych z zarządu będzie niemożliwe. Dopuszczalne jest wówczas skierowanie egzekucji do składników zarządzanego mienia. Muszą być jednak spełnione określone warunki:

- dochody uzyskane z egzekucji przez zarząd przymusowy wskazują, że niemożliwe jest zaspokojenie wszystkich wierzycieli w okresie sześciu miesięcy, licząc od dnia przyłączenia się do egzekucji ostatniego wierzyciela,

- wierzyciel, który w okresie tych sześciu miesięcy nie będzie zaspokojony wystąpił z żądaniem wszczęcia egzekucji ze składników mienia przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego.

O dopuszczalności takiej egzekucji decyduje sąd postanowieniem na wniosek wierzyciela. Na postanowienie sądu w tym przedmiocie przysługuje zażalenie. Wyłączenie mienia do osobnych egzekucji nie tamuje dalszego prowadzenia egzekucji przez zarząd przymusowy, chyba że z uwagi na zakres wyłączeń dalsze jej prowadzenie jest bezcelowe. W takim wypadku sąd umarza egzekucję przez zarząd przymusowy. Wierzyciele, którzy prowadzili egzekucję przez zarząd przymusowy, mogą w terminie dwóch tygodni od dnia uprawomocnienia się postanowienia o umorzeniu tej egzekucji żądać skierowania egzekucji do mienia, które objęte było tą egzekucją, a które nie zostało wcześniej z niej wyłączone. Do tego czasu mienie to podlega z mocy prawa zajęciu.

Jakie są skutki wszczęcia egzekucji przez zarząd przymusowy względem dłużnika?

Z chwilą wszczęcia egzekucji przez zarząd przymusowy dłużnik traci uprawnienie do dokonywania czynności związanych ze składnikami majątku objętego zarządem. Wszystkie czynności dłużnika podjęte po wszczęciu egzekucji są nieważne. Od tej chwili zarząd przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym sprawuje wyłącznie zarządca ustanowiony przez sąd. Zarządcą może być osoba fizyczna lub prawna, posiadająca licencję do wykonywania obowiązków syndyka, nadzorcy lub zarządcy w postępowaniu upadłościowym i naprawczym.

Sąd wyznaczając osobę zarządcy bierze pod uwagę w pierwszej kolejności wskazania stron. Mogą one bowiem wspólnie uzgodnić osobę zarządcy i wskazać ją sądowi. Jeżeli strony nie porozumieją się w tej sprawie, sąd o osobie zarządcy zadecyduje samodzielnie

Czy zarządca może sprzedawać składniki majątku objętego zarządem?

Uprawnienia zarządcy w tej kwestii zależą od zakresu czynności jakie wiążą się z prowadzeniem przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego.

Jeżeli do zakresu zwykłych czynności przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego należy sprzedaż rzeczy ruchomych, praw wchodzących w skład majątku przedsiębiorstwa lub gospodarstwa, wówczas zarządca może takie czynności podejmować samodzielnie. Jeżeli jednak zarządca zamierza sprzedać nieruchomości, ruchomości lub prawa wchodzące w skład zarządzanego przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego w części przekraczającej zakres zwykłego zarządu oraz oddać je w najem lub dzierżawę, może to uczynić wyłącznie za zgodą sądu i tylko w wypadkach szczególnie uzasadnionych.

Przykład: Gospodarstwo rolne trudni się uprawą zbóż i hodowlą trzody chlewnej. Wówczas do sprzedaży płodów rolnych czy trzody w normalnym zakresie związanym z prowadzeniem gospodarstwa, nie będzie wymagana zgoda sądu. Jeżeli jednak zarządca będzie chciał sprzedać nieruchomość rolną wchodzącą w skład tego gospodarstwa rolnego, wówczas będzie musiał uzyskać zgodę sądu.

W jaki sposób zaspokajani są wierzyciele?

Z przychodów uzyskanych z zarządu przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym zarządca w kolejności pokrywa następujące wydatki:

1) koszty egzekucji wraz ze swoim wynagrodzeniem oraz zwrot własnych wydatków;

2) bieżące należności pracowników zatrudnionych w nieruchomości lub w przedsiębiorstwach znajdujących się na niej i należących do dłużnika;

3) bieżąco przypadające w toku zarządu alimenty przyznane wykonalnym wyrokiem sądowym od dłużnika. Uprawnienie to nie przysługuje członkom rodziny dłużnika pozostającym z nim we wspólnym gospodarstwie domowym w chwili wszczęcia egzekucji;

4) bieżące należności podatkowe z nieruchomości oraz bieżące należności z tytułu ubezpieczenia społecznego pracowników wymienionych w pkt 2;

5) zobowiązania związane z wykonywaniem zarządu;

6) należności z tytułu ubezpieczenia nieruchomości, jej przynależności i pożytków.

Dopiero nadwyżka pozostała po zaspokojeniu tych wydatków przekazywana jest egzekwującemu wierzycielowi. Jeżeli jest kilku wierzycieli, tworzy się plan podziału tej sumy. Wierzyciele, którzy nie zgadzają się z zaproponowanym planem podziału sumy, mogą zaskarżyć go do sądu w drodze skargi. Do skargi tej mają odpowiednie zastosowanie przepisy o skardze na czynność komornika.

Pamiętaj, że:

Wierzyciel składający wniosek i dłużnik mogą się porozumieć co do osoby zarządcy. Wówczas sąd jest związany wskazaniem stron,
Egzekucję przez zarząd przymusowy można ograniczyć do części przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego, jeżeli część ta jest gospodarczo wyodrębniona, a dochód uzyskany z przymusowego zarządu tej części majątku dłużnika wystarczy na zaspokojenie egzekwowanych roszczeń,
Prowadzenie egzekucji przez zarząd przymusowy nie stanowi przeszkody do prowadzenia przeciwko dłużnikowi egzekucji świadczeń niepieniężnych oraz egzekucji w celu zniesienia współwłasności nieruchomości w drodze sprzedaży publicznej. Jeżeli w toku tych egzekucji dłużnik obowiązany jest do wydania ruchomości, statku lub nieruchomości albo do opróżnienia pomieszczeń, które znajdują się we władaniu zarządcy, obowiązki te ciążą na zarządcy,
Na plan podziału sumy uzyskanej z egzekucji przez zarząd przysługuje skarga, którą można wnieść w terminie tygodniowym,
Wydając postanowienie o wszczęciu egzekucji przez zarząd przymusowy, sąd przesyła do sądu właściwego do prowadzenia księgi wieczystej dla nieruchomości wchodzącej w skład przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego wniosek o dokonanie wpisu o ustanowienie zarządu przymusowego we właściwej księdze wieczystej lub o złożenie wniosku do zbioru dokumentów.

Podstawa prawna: