Konsekwencje niewykonywania poleceń organu podatkowego

11.2.2014

Jedną z głównych zasad postępowania podatkowego jest zasada prawdy obiektywnej. Ustawową emanacją tej zasady jest m.in. art 122 Ordynacji podatkowej (dalej OrdP), który stanowi, iż, w toku postępowania, organy podatkowe podejmują wszelkie niezbędne działania w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy.

Organy podatkowe mają obowiązek zebrać cały materiał dowodowy, a postępowanie, przez nie prowadzone, winno doprowadzić do zrekonstruowania konkretnego prawnopodatkowego stanu faktycznego, czyli winno obejmować te fakty i dowody, które mają prawne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy podatkowej . Poszukiwania stanu faktycznego powinny objąć wszystkie okoliczności towarzyszące przeprowadzaniu poszczególnych dowodów, zwłaszcza mające znaczenie dla oceny ich wiarygodności oraz mocy przekonywania.

Dlatego też, gdy jest to konieczne, dla zrealizowania tego celu postępowania, organ podatkowy ma prawo wzywać podatników do wykonania określonych czynności. W uprawnienie to wyposaża organ art. 155 OrdP, który stanowi, że organ podatkowy może wezwać stronę lub inne osoby do złożenia wyjaśnień, zeznań lub dokonania określonej czynności osobiście, przez pełnomocnika lub na piśmie, jeżeli jest to niezbędne dla wyjaśnienia stanu faktycznego lub rozstrzygnięcia sprawy.

Niejednokrotnie, w sytuacji, gdy w sprawie wymagane są wiadomości specjalne, organ podatkowy może również powołać na biegłego osobę dysponującą takimi wiadomościami, w celu wydania opinii. Do biegłego stosuje się, co do zasady, przepisy o świadkach.

Nie zawsze jednak wezwania organu spotykają się odpowiednią reakcją ze strony ich adresatów , co doprowadza do przedłużania się postępowania,a także często, w ogóle , uniemożliwia jego zakończenie. Organ, tymczasem, ma ustawowy obowiązek działania w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej bezzwłocznego załatwienia.

Dlatego też, ustawodawca przewidział instrumenty, mające na celu dyscyplinowanie uczestników postępowania.

Takim instrumentem jest kara porządkowa uregulowana w art.262 OrdP.

Do podmiotów, które mogą podlegać tej karze, należą:

strona,
pełnomocnik strony,
świadek lub
biegły
osoba, która wyraziła zgodę na powołanie jej na biegłego

Dojdzie do tego jeżeli któraś z wyżej wymienionych osób:

1) nie stawili się osobiście bez uzasadnionej przyczyny, mimo że byli do tego zobowiązani, lub

2) bezzasadnie odmówili złożenia wyjaśnień, zeznań, wydania opinii, okazania przedmiotu oględzin lub udziału w innej czynności, lub

3) bez zezwolenia tego organu opuścili miejsce przeprowadzenia czynności przed jej zakończeniem

Przepis ten stosuje się również do:

1) osób trzecich, które bezzasadnie odmawiają okazania przedmiotu oględzin;

2) uczestników rozprawy, którzy poprzez swoje niewłaściwe zachowanie utrudniają jej przeprowadzenie.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem NSA katalog zachowań podlegających karze ma charakter zamknięty,co oznacza, że żadne inne zachowania uczestników nie mogą być przedmiotem kary porządkowej.

Wysokość nałożonej kary zależy od organu skarbowego, który badając konkretne przewinienie powinien brać pod uwagę takie czynniki jak: charakter i wagę sprawy, skutki niestawiennictwa, sytuację majątkową i finansową danej osoby. Zgodnie z art. 262.1 in fine może ona wynosić maksymalnie 2500 zł.

Zgodnie z art. 262a OrdP kwota grzywny podlega w każdym roku podwyższeniu w stopniu odpowiadającym wskaźnikowi wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych w pierwszych dwóch kwartałach danego roku w stosunku do analogicznego okresu poprzedniego roku, a jeżeli wskaźnik ten ma wartość ujemną, kwota nie ulega zmianie.

Takie podwyższenie na rok 2014 do kwoty 2800 zostało przewidziane w obwieszczeniu Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2013 r.

Karę porządkową nakłada się w formie postanowienia (262.5 OrdP ), a jej zapłata powinna zostać dokonana w ciągu 7 dni od jego doręczenia.

Istnieją dwa sposoby uniknięcia kary.

Po pierwsze, osobie, na którą grzywną została nałożona, przysługuje zażalenia na to postanowienie. Może ona skorzystać z tego uprawnienia w ciągu 7 dni od dnia doręczenia postanowienia wskazując zarzuty przeciw temu postanowieniu, określić istotę i zakres żądania będącego przedmiotem zażalenia oraz wskazać dowody uzasadniające to żądanie.

Po drugie, organ podatkowy, który nałożył karę porządkową, może, na wniosek ukaranego, złożony w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia o nałożeniu kary porządkowej, uznać za usprawiedliwione niestawiennictwo lub niewykonanie innych obowiązków i uchylić postanowienie nakładające karę. Na postanowienie o o odmowie uchylenia kary przysługuje zażalenie.

Podstawa prawna:

Ordynacja podatkowa z dnia 29 sierpnia 1997 r. (Dz.U. Nr 137, poz. 926)

Obwieszczenie Ministra Finansów w sprawie wysokości kwoty wymienionej w art. 262 § 1 ustawy - Ordynacja podatkowa z dnia 6 sierpnia 2010 r. (M.P. Nr 59, poz. 782)

Tomasz Schwertner

www.e-prawnik.pl

Zespół
e-prawnik.pl

Komentarze