Kto może przybyć do Polski w ramach repatriacji?

11.11.2017

Pojęcie repatrianta

Zgodnie preambułą ustawy, została ona uchwalona "w poczuciu głębokiej więzi z Polakami - potomkami dawnej Rzeczypospolitej, ofiarami komunistycznego terroru, przemocą zmuszonymi do opuszczenia ziemi przodków, osiedlonymi wbrew własnej woli na najtrudniejszych do zamieszkania obszarach byłego Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich; pozbawionymi możliwości powrotu do Polski, prześladowanymi z powodu swojego pochodzenia oraz przywiązania do wiary, tradycji i umiłowania wolności, skazanymi na pracę w nieludzkich warunkach, głód, choroby i częstokroć na fizyczne wyniszczenie; którzy, mimo wszelkich przeciwności, nigdy nie wyrzekli się Polski, jej tradycji i kultury, a miłość i przywiązanie do Ojczyzny przekazali swoim potomkom - pragnąc zadośćuczynić za doznawane przez zesłańców krzywdy, uznając, że powinnością Państwa Polskiego jest umożliwienie repatriacji rodakom, którzy pozostali na Wschodzie".

O ile przepisy ww. ustawy o repatriacji nie stanowią inaczej, do postępowania w sprawach uregulowanych w ustawie stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Do postępowań w sprawach uregulowanych w ustawie, należących do właściwości konsulów, stosuje się przepisy ustawy z dnia 25 czerwca 2015 r. - Prawo konsularne.

Czym zajmuje się Pełnomocnik Rządu do Spraw Repatriacji?

Funkcję Pełnomocnika Rządu do Spraw Repatriacji pełni sekretarz lub podsekretarz stanu w urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw wewnętrznych, powoływany i odwoływany przez Prezesa Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych.

Do zadań Pełnomocnika należy w szczególności:

wydawanie decyzji w sprawie:

a) przyznania osobie, która chce przybyć do Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie wizy krajowej w celu repatriacji, miejsca w ośrodku adaptacyjnym dla repatriantów, zwanym dalej "ośrodkiem", b) przedłużenia pobytu repatrianta w ośrodku, c) pozbawienia miejsca w ośrodku repatrianta, który uporczywie narusza obowiązki określone w regulaminie organizacyjno-porządkowym, d) przyznania repatriantowi świadczenia umieszczonemu w ośrodku (200 zł na miesiąc);

koordynowanie działań na rzecz pomocy repatriantom;
powierzanie prowadzenia ośrodków organizacjom społecznym, stowarzyszeniom lub osobom prawnym;
sprawowanie nadzoru nad działalnością ośrodków;
prowadzenie ewidencji: lokali mieszkalnych i źródeł utrzymania dla repatriantów oraz osób ubiegających się o wydanie wizy krajowej w celu repatriacji, które nie posiadają warunków do osiedlenia się w Rzeczypospolitej Polskiej, a także rejestru dotyczącego udzielania pomocy repatriantom ze środków budżetu państwa;
analizowanie rynku pracy pod względem możliwości zatrudnienia repatriantów;
zajmowanie stanowiska wobec projektów aktów prawnych w zakresie repatriacji;
składanie do wiadomości Rady Ministrów (w terminie do dnia 31 marca roku następującego po roku, w którym sprawozdanie jest sporządzane) corocznego sprawozdania z realizacji ustawy o repatriacji, w którym przedstawia się, w szczególności:

a) liczbę osób, które przybyły do Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie wizy krajowej w celu repatriacji w danym roku, b) wykaz ośrodków oraz liczbę osób w nich przebywających, c) ocenę realizacji zadań przez dany ośrodek, d) wykaz zadań zrealizowanych przez Pełnomocnika, e) kwotę środków wydatkowanych na realizację procesu repatriacji, w tym wysokość jednorazowej kwoty pomocy udzielonej repatriantom na pokrycie kosztów przejazdu lub przelotu oraz przewozu mienia do Rzeczypospolitej Polskiej, na zagospodarowanie i bieżące utrzymanie, na pokrycie kosztów związanych z podjęciem w Polsce nauki oraz pomocy finansowej na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych, a także świadczenia umieszczonemu w ośrodku;

zamieszczanie informacji o działalności Pełnomocnika i Rady do Spraw Repatriacji oraz o powołaniu i odwołaniu jej członków i przewodniczącego w Biuletynie Informacji Publicznej - na stronach podmiotowych urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw wewnętrznych.

Od decyzji Pełnomocnika wydawanych w pierwszej instancji przysługuje wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy przez ten sam organ. Pełnomocnik, wydając decyzję w sprawie przyznania miejsca w ośrodku osobie, która chce przybyć do Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie wizy krajowej w celu repatriacji, bierze pod uwagę czas oczekiwania na wydanie wizy krajowej w celu repatriacji osób ujętych w ewidencji osób ubiegających się o wydanie wizy krajowej w celu repatriacji, które nie posiadają warunków do osiedlenia się w Rzeczypospolitej Polskiej. W decyzji takiej Pełnomocnik wskazuje ośrodek, termin umieszczenia repatrianta w ośrodku oraz okres jego pobytu w ośrodku, nie dłuższy jednak niż 90 dni. Pełnomocnik, na uzasadniony wniosek repatrianta, może wydać decyzję o przedłużeniu jego pobytu w ośrodku o kolejne 90 dni, w szczególności w przypadku gdy repatriant obowiązany do opuszczenia ośrodka:

nie podjął pracy zarobkowej z przyczyn od siebie niezależnych lub
nie posiada nowego miejsca zamieszkania.

Wojewoda koordynuje proces repatriacji na terenie województwa we współpracy z Pełnomocnikiem.

Do zadań wojewody należy w szczególności:

nadzorowanie realizacji zadań w zakresie repatriacji na terenie województwa;
koordynowanie działań na rzecz adaptacji i integracji repatriantów na terenie województwa;
współpraca z organizacjami pozarządowymi w zakresie repatriacji.

Poza tym właściwe organy administracji rządowej są obowiązane do współpracy z Pełnomocnikiem i udzielania mu pomocy, w szczególności przez udostępnianie mu informacji i dokumentów niezbędnych do realizacji jego zadań. Pełnomocnik, w celu właściwej realizacji powierzonych mu zadań, współpracuje też z organami jednostek samorządu terytorialnego i organizacjami pozarządowymi. Organem opiniodawczo-doradczym Pełnomocnika jest Rada do Spraw Repatriacji, zwana dalej "Radą". Do zadań Rady należy:

zgłaszanie propozycji w zakresie usprawnienia organizacji procesu repatriacji;
zajmowanie stanowiska wobec projektów aktów prawnych w zakresie repatriacji;
wyrażanie, na wniosek Pełnomocnika, opinii we wszystkich sprawach z zakresu repatriacji.

Rada składa się z 5 członków powoływanych przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek Pełnomocnika spośród osób wyróżniających się wiedzą i doświadczeniem w zakresie repatriacji. Pełnomocnik składa taki wniosek w terminie:

30 dni przed upływem kadencji członka Rady;
30 dni po dniu ustania członkostwa.

Kadencja Rady trwa 5 lat. Członkostwo w Radzie ustaje z chwilą:

odwołania przez Prezesa Rady Ministrów;
złożenia rezygnacji;
śmierci;
skazania prawomocnym wyrokiem sądu za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe;
utraty zdolności do czynności prawnych;
pozbawienia praw publicznych.

W przypadku ustania członkostwa w Radzie jej skład uzupełnia się na okres do końca kadencji w sposób określony wyżej wymieniony. Pełnomocnik wyznacza przewodniczącego oraz wiceprzewodniczącego Rady spośród członków Rady na pierwszym jej posiedzeniu. Przewodniczący Rady organizuje prace Rady i kieruje jej pracami, w szczególności:

ustala plan pracy Rady;
zwołuje posiedzenia Rady;
reprezentuje Radę przed innymi organami i instytucjami;
wyznacza członkom Rady zadania związane z działalnością Rady;
może powoływać zespoły tematyczne lub grupy robocze do opracowywania zagadnień oraz przeprowadzania analiz problemów wynikających z działalności Rady.

Wiceprzewodniczący Rady wykonuje zadania przewodniczącego Rady w razie jego nieobecności. Po upływie kadencji Rady dotychczasowy przewodniczący Rady pełni swoje obowiązki do czasu powołania nowego przewodniczącego Rady. Członkowie Rady otrzymują wynagrodzenie za udział w pracach Rady i realizację jej zadań, diety, a także zwrot kosztów podróży i zakwaterowania na zasadach określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 77[5] § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy. Obsługę finansową oraz kancelaryjno-biurową Rady zapewnia urząd obsługujący ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Tryb pracy Rady jest określony w regulaminie przyjętym w drodze zarządzenia Pełnomocnika. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, wysokość wynagrodzenia przewodniczącego i wiceprzewodniczącego Rady oraz jej pozostałych członków w wysokości nie wyższej niż jednokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w czwartym kwartale roku poprzedniego, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, uwzględniając zakres i warunki wykonywanych zadań.

W jaki sposoób można nabyć obywatelstwo polskie w drodze repatriacji?

Osoba przybywająca do Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie wizy krajowej w celu repatriacji nabywa obywatelstwo polskie z mocy prawa z dniem przekroczenia granicy Rzeczypospolitej Polskiej.

Za osobę polskiego pochodzenia, w rozumieniu ustawy o repatriacji, uznaje się osobę deklarującą narodowość polską i spełniającą łącznie następujące warunki:

co najmniej jedno z jej rodziców lub dziadków albo dwoje pradziadków było narodowości polskiej;
wykaże ona swój związek z polskością.

Warunek określony w ww. pkt 1 uważa się za spełniony, jeżeli co najmniej jedno z rodziców lub dziadków albo dwoje pradziadków wnioskodawcy potwierdziło swoją przynależność do Narodu Polskiego przez, w szczególności, pielęgnowanie polskich tradycji i zwyczajów. Decyzję w sprawie stwierdzenia polskiego pochodzenia wydaje konsul na podstawie wniosku osoby ubiegającej się o wydanie wizy krajowej w celu repatriacji albo ubiegającej się o uznanie za repatrianta. Organem wyższego stopnia w rozumieniu Kodeksu postępowania administracyjnego w sprawach o stwierdzenie polskiego pochodzenia jest minister właściwy do spraw wewnętrznych. Dowodami potwierdzającymi polskie pochodzenie mogą być dokumenty, wydane przez polskie władze państwowe lub kościelne, a także przez władze byłego Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, dotyczące wnioskodawcy bądź jego rodziców, dziadków lub pradziadków, a w szczególności:

polskie dokumenty tożsamości;
akty stanu cywilnego lub ich odpisy albo metryki chrztu poświadczające związek z polskością;
dokumenty potwierdzające odbycie służby wojskowej w Wojsku Polskim, zawierające wpis informujący o narodowości polskiej;
dokumenty potwierdzające fakt deportacji lub uwięzienia, zawierające wpis informujący o narodowości polskiej;
dokumenty tożsamości lub inne dokumenty urzędowe zawierające wpis informujący o narodowości polskiej.

Dowodami potwierdzającymi polskie pochodzenie mogą być również inne dokumenty, a w szczególności:

o rehabilitacji osoby deportowanej, zawierające wpis informujący o jej narodowości polskiej;
potwierdzające prześladowanie osoby ze względu na jej polskie pochodzenie.

Konsul zwraca wnioskodawcy przekazane przez niego oryginały ww. dokumentów, z wyjątkiem zagranicznych dokumentów umożliwiających sporządzenie polskiego aktu stanu cywilnego. W drodze repatriacji nabywa obywatelstwo polskie również małoletni pozostający pod władzą rodzicielską repatrianta. Jednak w przypadku, gdy repatriantem jest tylko jedno z rodziców, małoletni nabywa obywatelstwo polskie jedynie za zgodą drugiego z rodziców, wyrażoną w oświadczeniu złożonym przed konsulem. Małoletni pozostający pod opieką nabywa obywatelstwo polskie w drodze repatriacji, jeżeli dokona jej za zgodą opiekuna wyrażoną w oświadczeniu złożonym przed konsulem. Nabycie obywatelstwa polskiego, który ukończył 16 lat, może nastąpić jedynie za jego zgodą. Wiza krajowa w celu repatriacji może być wydana osobie, która spełnia łącznie następujące warunki:

jest polskiego pochodzenia;
była deportowana lub zesłana przez władze Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich;
przed dniem wejścia w życie ustawy zamieszkiwała na stałe na terytorium obecnych Republiki Armenii, Republiki Azerbejdżanu, Gruzji, Republiki Kazachstanu, Republiki Kirgiskiej, Republiki Tadżykistanu, Turkmenistanu, Republiki Uzbekistanu albo azjatyckiej części Federacji Rosyjskiej.

Warunek, o którym mowa w ww. pkt 2, uważa się za spełniony także wówczas, gdy deportowanymi albo zesłanymi przez władze Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich byli wstępni osoby wyżej wymienionej. Wiza krajowa w celu repatriacji może być wydana małżonkowi i zstępnym do czwartego stopnia osoby wyżej wymienionej. Wiza krajowa w celu repatriacji może być też wydana małżonkowi zstępnego. Rada Ministrów może określić, w drodze rozporządzenia:

państwa lub części państw inne niż wymienione w ww. pkt 3, których obywatele polskiego pochodzenia mogą ubiegać się o wydanie wizy krajowej w celu repatriacji;
termin na złożenie wniosku o wydanie wizy krajowej w celu repatriacji przez osoby polskiego pochodzenia, do których rozporządzenie będzie miało zastosowanie, uwzględniając potrzebę zapewnienia tym osobom sprawnego postępowania w sprawie repatriacji.

Wydania wizy krajowej w celu repatriacji odmawia się osobie, jeżeli:

utraciła obywatelstwo polskie nabyte w drodze repatriacji lub
repatriowała się z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej albo Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie umów repatriacyjnych zawartych w latach 1944-1957 przez Rzeczpospolitą Polską albo przez Polską Rzeczpospolitą Ludową z Białoruską Socjalistyczną Republiką Radziecką, Ukraińską Socjalistyczną Republiką Radziecką, Litewską Socjalistyczną Republiką Radziecką lub Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich do jednego z państw będących stroną tych umów, lub
w czasie pobytu poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej działała na szkodę podstawowych interesów Rzeczypospolitej Polskiej, lub
uczestniczyła lub uczestniczy w łamaniu praw człowieka, lub
jej dane znajdują się w Systemie Informacyjnym Schengen do celów odmowy wjazdu, lub
wymagają tego względy obronności lub bezpieczeństwa państwa lub ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego, lub
obowiązuje wpis danych osoby do wykazu cudzoziemców, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest niepożądany.

Osoba ubiegająca się o wydanie wizy krajowej w celu repatriacji składa osobiście wniosek o jej wydanie do konsula. W szczególnych przypadkach, uzasadnionych osobistą sytuacją tej osoby, konsul może odstąpić od wymogu osobistego złożenia wniosku o wydanie wizy krajowej w celu repatriacji. Wniosek składa się na formularzu, który zawiera:

następujące dane i informacje dotyczące wnioskodawcy:

a) imię (imiona) i nazwisko, b) nazwisko rodowe, nazwiska wcześniej używane, c) imię i nazwisko rodowe ojca, nazwiska wcześniej używane, d) imię i nazwisko rodowe matki, nazwiska wcześniej używane, e) datę urodzenia, f) płeć, g) miejsce i kraj urodzenia, h) miejsce zamieszkania, i) obywatelstwo, inne posiadane obywatelstwa, j) narodowość, pochodzenie, k) stan cywilny, l) dane dotyczące dokumentu tożsamości oraz dokumentu podróży, m) informacje o karalności, n) stosunek do służby wojskowej, o) informację o pobytach na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, p) informację o osobach wspólnie z nim przybywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, q) informację o przewidywanych warunkach do osiedlenia się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, r) informację o wykształceniu i kwalifikacjach zawodowych;

informacje dotyczące miejsca zamieszkania na terytorium obecnych Republiki Armenii, Republiki Azerbejdżanu, Gruzji, Republiki Kazachstanu, Republiki Kirgiskiej, Republiki Tadżykistanu, Turkmenistanu, Republiki Uzbekistanu albo azjatyckiej części Federacji Rosyjskiej;
dane, o których mowa w ww. lit. a-g, i oraz j, dotyczące rodziców (opiekunów prawnych) wnioskodawcy;
dane, o których mowa w ww. lit. a, b, e-h oraz j, dotyczące dziadków wnioskodawcy, o ile są mu znane;
dane, o których mowa w ww. lit. a, b, e-h oraz j, dotyczące pradziadków wnioskodawcy, o ile są mu znane.

Do wniosku dołącza się:

życiorys wnioskodawcy;
aktualne fotografie wnioskodawcy;
odpis aktu urodzenia wnioskodawcy;
dokumenty poświadczające aktualny stan cywilny wnioskodawcy;
dokumenty potwierdzające miejsce stałego zamieszkania na terytorium obecnych Republiki Armenii, Republiki Azerbejdżanu, Gruzji, Republiki Kazachstanu, Republiki Kirgiskiej, Republiki Tadżykistanu, Turkmenistanu, Republiki Uzbekistanu albo azjatyckiej części Federacji Rosyjskiej;
dokumenty stanowiące dowody potwierdzające polskie pochodzenie;
inne dokumenty potwierdzające okoliczności wymienione we wniosku;
oświadczenie, pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, że dane zawarte we wniosku są prawdziwe.

Wniosek o wydanie wizy krajowej w celu repatriacji w imieniu osoby małoletniej lub ubezwłasnowolnionej całkowicie składają jej rodzice bądź opiekunowie prawni albo jedno z rodziców lub jeden z opiekunów prawnych. Do wniosku, składanego w imieniu osoby małoletniej, dołącza się dokumenty, o których mowa w ww. pkt 1-3 i pkt 5-7, w zakresie wymaganym dla rodziców osoby małoletniej. Jeżeli wniosek o wydanie wizy krajowej w celu repatriacji zawiera braki formalne, konsul wzywa do jego uzupełnienia w terminie 30 dni od dnia doręczenia wezwania, pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpoznania. Minister właściwy do spraw zagranicznych w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych określa, w drodze rozporządzenia, wzór formularza wniosku o wydanie wizy krajowej w celu repatriacji oraz liczbę fotografii dołączanych do wniosku i wymogi dotyczące tych fotografii.
Osobie, która nie posiada zapewnionego w Rzeczypospolitej Polskiej lokalu mieszkalnego i utrzymania lub miejsca w ośrodku, a spełnia pozostałe warunki do uzyskania wizy krajowej w celu repatriacji, konsul wydaje decyzję o zakwalifikowaniu do wydania wizy krajowej w celu repatriacji (tzw. przyrzeczenie wydania wizy wyjazdowej w celu repatriacji). Decyzję tę minister właściwy do spraw wewnętrznych może uchylić, jeśli:

osoba polskiego pochodzenia zostanie skazana w Rzeczypospolitej Polskiej prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne na karę co najmniej roku pozbawienia wolności lub
osoba polskiego pochodzenia zostanie skazana poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne, będące zbrodnią w rozumieniu prawa polskiego, na karę co najmniej roku pozbawienia wolności, lub
dowody, na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe, lub
decyzja została wydana w wyniku przestępstwa, lub
wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nieznane organowi, który wydał decyzję, lub
dane osoby polskiego pochodzenia znajdują się w Systemie Informacyjnym Schengen do celów odmowy wjazdu, lub
wymagają tego względy obronności lub bezpieczeństwa państwa lub ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego, lub
obowiązuje wpis danych osoby polskiego pochodzenia do wykazu cudzoziemców, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest niepożądany.

Minister właściwy do spraw wewnętrznych uchyla taką decyzję, jeżeli ustali istnienie podstawy do stwierdzenia nieważności decyzji, określonej w Kodeksie postępowania administracyjnego. Konsul wydaje wizę krajową w celu repatriacji po przedstawieniu dowodu potwierdzającego posiadanie lub zapewnienie lokalu mieszkalnego i źródeł utrzymania w Rzeczypospolitej Polskiej albo zapewnienie miejsca w ośrodku, zwanych dalej "warunkami do osiedlenia się". Dowodem potwierdzającym posiadanie warunków do osiedlenia się jest dokument potwierdzający tytuł prawny do lokalu mieszkalnego na okres nie krótszy niż 12 miesięcy oraz oświadczenie o zatrudnieniu lub umowa o pracę na okres nie krótszy niż 12 miesięcy. Dowodem potwierdzającym zapewnienie warunków do osiedlenia się jest też:

decyzja Pełnomocnika w sprawie przyznania miejsca w ośrodku;
uchwała rady gminy zawierająca zobowiązanie do zapewnienia warunków do osiedlenia się przez okres nie krótszy niż 2 lata;
oświadczenie obywatela polskiego, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, mających siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zawierające zobowiązanie do zapewnienia warunków do osiedlenia się przez okres nie krótszy niż 2 lata.

Powyzsze decyzja, uchwała oraz oświadczenie zawierają w szczególności wskazanie ośrodka lub lokalu mieszkalnego oraz formy udostępnienia tego lokalu. Oświadczenie obywatela polskiego zawierające zobowiązanie do zapewnienia warunków do osiedlenia się przez okres nie krótszy niż 2 lata, może dotyczyć wyłącznie wstępnych, zstępnych lub rodzeństwa tej osoby. Dowód potwierdzający posiadanie lub zapewnienie źródeł utrzymania w Rzeczypospolitej Polskiej nie jest wymagany w przypadku osób małoletnich oraz osób, którym przysługują uprawnienia emerytalne lub rentowe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Jeżeli dane objęte wnioskiem o wydanie wizy krajowej w celu repatriacji uległy zmianie w okresie między wydaniem decyzji o zakwalifikowaniu do jej wydania a dniem, w którym zostały spełnione przesłanki do wydania tej wizy, wnioskodawca jest obowiązany poinformować konsula o zmianie danych oraz przedstawić dokumenty potwierdzające te zmiany.

Wizę krajową w celu repatriacji lub decyzję o zakwalifikowaniu do wydania wizy krajowej w celu repatriacji wydaje albo odmawia jej wydania konsul właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o jej wydanie po uzyskaniu zgody ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Jeżeli przemawia za tym uzasadniony interes wnioskodawcy, minister właściwy do spraw zagranicznych może wyznaczyć innego konsula. Przed wyrażeniem zgody minister właściwy do spraw wewnętrznych zwraca się z wnioskiem do Komendanta Głównego Straży Granicznej, Komendanta Głównego Policji oraz Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, a w razie potrzeby także do Szefa Agencji Wywiadu, Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu lub wojewody o przekazanie danych i informacji o osobie ubiegającej się o wydanie wizy krajowej w celu repatriacji, mających znaczenie dla przeprowadzenia postępowania. Organy, do których minister właściwy do spraw wewnętrznych zwrócił się o przekazanie informacji, w terminie 30 dni są obowiązane je udostępnić w zakresie niezbędnym do prowadzonego postępowania. W szczególnie uzasadnionych przypadkach termin ten może być przedłużony do 3 miesięcy, o czym organ obowiązany do przekazania informacji zawiadamia na piśmie ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Osoba ubiegająca się o wydanie wizy krajowej w celu repatriacji, przedstawiając dowody potwierdzające posiadanie lub zapewnienie warunków do osiedlenia się, może zwrócić się do konsula z wnioskiem o sporządzenie polskiego aktu stanu cywilnego w rejestrze stanu cywilnego w jednym z trybów przewidzianych w ustawie z dnia 28 listopada 2014 r. - Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz.U. z 2016 r. poz. 2064). Do wniosku takiego dołącza się zagraniczne dokumenty umożliwiające sporządzenie polskiego aktu stanu cywilnego. Konsul przygotowuje dokumentację związaną z wnioskiem oraz dokonuje jej tłumaczenia na język polski lub poświadcza przedłożone tłumaczenie tej dokumentacji. Konsul przekazuje wniosek oraz złożone dokumenty, kierownikowi urzędu stanu cywilnego wybranemu przez osobę ubiegającą się o wydanie wizy krajowej w celu repatriacji.

Jak następuje uznanie za repatrianta?

jest polskiego pochodzenia;
przed dniem wejścia w życie ustawy zamieszkiwała na stałe na terytorium obecnych Republiki Armenii, Republiki Azerbejdżanu, Gruzji, Republiki Kazachstanu, Republiki Kirgiskiej, Republiki Tadżykistanu, Turkmenistanu, Republiki Uzbekistanu albo azjatyckiej części Federacji Rosyjskiej;
nie zachodzą wobec niej okoliczności stanowiące podstawy odmowy wydania wizy krajowej w celu repatriacji (zob.wyżej);
przebywała na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy w celu kształcenia się na studiach (o którym mowa w art. 144 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach) lub przysługującego jej w związku z odbywaniem studiów prawa pobytu (o którym mowa w art. 16 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin);
złoży wniosek do wojewody w terminie 12 miesięcy od dnia ukończenia szkoły wyższej.

Za repatrianta może być także uznana osoba, która spełnia łącznie następujące warunki:

jest polskiego pochodzenia;
przed dniem wejścia w życie ustawy zamieszkiwała na stałe na terytorium obecnych Republiki Armenii, Republiki Azerbejdżanu, Gruzji, Republiki Kazachstanu, Republiki Kirgiskiej, Republiki Tadżykistanu, Turkmenistanu, Republiki Uzbekistanu albo azjatyckiej części Federacji Rosyjskiej;
nie zachodzą wobec niej okoliczności stanowiące podstawy odmowy wydania wizy krajowej w celu repatriacji (zob.wyżej);
przebywała na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na pobyt stały lub zezwolenia na osiedlenie się, lub prawa stałego pobytu;
posiada w Rzeczypospolitej Polskiej źródło utrzymania oraz tytuł prawny do zajmowania lokalu mieszkalnego. Dowód potwierdzający posiadanie źródeł utrzymania w Rzeczypospolitej Polskiej nie jest wymagany w przypadku osób małoletnich oraz osób, którym przysługują uprawnienia emerytalne lub rentowe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Decyzję w sprawie uznania za repatrianta wydaje się na wniosek, który składa się na formularzu, który zawiera:

następujące dane i informacje dotyczące wnioskodawcy:

a) imię (imiona) i nazwisko, b) nazwisko rodowe, nazwiska wcześniej używane, c) imię i nazwisko rodowe ojca, d) imię i nazwisko rodowe matki, e) datę urodzenia, f) płeć, g) miejsce i kraj urodzenia, h) miejsce zamieszkania za granicą, i) stan cywilny, j) obywatelstwo, inne posiadane obywatelstwa, k) narodowość, pochodzenie, l) adres zamieszkania, m) informację o karalności, n) numer PESEL, jeżeli został nadany;

dane i informacje, o których mowa wyżej, dotyczące małżonka wnioskodawcy;
dane i informacje, o których mowa wyżej, dotyczące osób małoletnich pozostających pod władzą rodzicielską wnioskodawcy, jeżeli wniosek obejmuje takie osoby;
informację na temat podstaw pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
informację na temat posiadanego w Rzeczypospolitej Polskiej źródła utrzymania;
informację na temat tytułu prawnego do lokalu mieszkalnego zajmowanego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
oświadczenie złożone pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, że dane zawarte we wniosku są prawdziwe;
uzasadnienie.

Do wniosku o uznanie za repatrianta dołącza się:

życiorys wnioskodawcy;
aktualne fotografie wnioskodawcy;
decyzję konsula o stwierdzeniu polskiego pochodzenia wnioskodawcy;
poświadczoną urzędowo kopię ważnego dokumentu potwierdzającego tożsamość i obywatelstwo wnioskodawcy;
odpis aktu urodzenia wnioskodawcy;
odpis aktu małżeństwa lub inny dokument określający stan cywilny wnioskodawcy;
poświadczoną urzędowo kopię karty pobytu wnioskodawcy;
dokumenty potwierdzające fakt zamieszkiwania przez wnioskodawcę na stałe przed dniem wejścia w życie ustawy na terytorium obecnych Republiki Armenii, Republiki Azerbejdżanu, Gruzji, Republiki Kazachstanu, Republiki Kirgiskiej, Republiki Tadżykistanu, Turkmenistanu, Republiki Uzbekistanu albo azjatyckiej części Federacji Rosyjskiej.

Osoba ubiegająca się o uznanie za repatrianta, nieposiadająca decyzji konsula o stwierdzeniu jej polskiego pochodzenia, dołącza do wniosku dokumenty stanowiące dowody potwierdzające polskie pochodzenie (zob. wyżej). Wojewoda przekazuje te dokumenty wraz z wnioskiem o uznanie za repatrianta konsulowi właściwemu ze względu na ostatnie miejsce stałego zamieszkania za granicą osoby ubiegającej się o uznanie za repatrianta, w celu wydania decyzji w sprawie stwierdzenia jej polskiego pochodzenia. Osoba, której to dotyczy, dołącza do wniosku zaświadczenie, że pobierała naukę w szkole wyższej na podstawie przepisów o podejmowaniu i odbywaniu studiów przez osoby niebędące obywatelami polskimi, oraz odpis dyplomu. Wniosek o uznanie za repatrianta w imieniu osoby małoletniej lub ubezwłasnowolnionej całkowicie składają jej rodzice lub opiekunowie prawni albo jedno z rodziców lub jeden z opiekunów prawnych. Do wniosku o uznanie za repatrianta obejmującego osobę małoletnią, w przypadku gdy drugie z jej rodziców nie ubiega się o uznanie za repatrianta, dołącza się:

złożone przed konsulem pisemne oświadczenie drugiego z rodziców o wyrażeniu zgody na nabycie przez osobę małoletnią obywatelstwa polskiego albo
wyrok sądu pozbawiający władzy rodzicielskiej drugie z rodziców.

Do wniosku o uznanie za repatrianta obejmującego osobę małoletnią pozostającą pod opieką dołącza się zgodę opiekuna wyrażoną w pisemnym oświadczeniu złożonym przed konsulem. Oświadczenia o wyrażeniu zgody na nabycie przez osobę małoletnią obywatelstwa polskiego (drugiego rodzica bądź opiekuna) mogą być złożone konsulowi za pośrednictwem wojewody. Do wniosku o uznanie za repatrianta obejmującego osobę małoletnią, która ukończyła 16 lat, dołącza się jej pisemne oświadczenie o wyrażeniu zgody na nabycie obywatelstwa polskiego. Formularz wniosku o uznanie za repatrianta wypełnia się w języku polskim. Dokumenty sporządzone w języku obcym składa się wraz z ich tłumaczeniem na język polski sporządzonym lub poświadczonym przez tłumacza przysięgłego. Jeżeli wniosek o uznanie za repatrianta, zawiera braki formalne, wojewoda wzywa do jego uzupełnienia w terminie 30 dni od dnia doręczenia wezwania, pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpoznania. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określa, w drodze rozporządzenia: wzór formularza wniosku o uznanie za repatrianta i liczbę fotografii dołączanych do wniosku i szczegółowe wymogi dotyczące tych fotografii oraz wymogi formalne dotyczące dowodów dołączanych do wniosku. Przed wydaniem decyzji w sprawie uznania za repatrianta wojewoda zwraca się z wnioskiem do Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Szefa Agencji Wywiadu, a w razie potrzeby także do komendanta oddziału Straży Granicznej, komendanta wojewódzkiego (Stołecznego) Policji oraz Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu o przekazanie danych i informacji o osobie ubiegającej się o wydanie tej decyzji mających znaczenie dla prowadzonego postępowania. Podmioty, do których wojewoda zwrócił się o przekazanie informacji, udostępniają je w terminie 30 dni od dnia otrzymania wniosku, w zakresie niezbędnym dla prowadzonego postępowania. W szczególnie uzasadnionych przypadkach termin ten może być przedłużony do 90 dni, o czym podmiot obowiązany do przekazania informacji zawiadamia na piśmie wojewodę. Wojewoda wydaje decyzję w sprawie uznania za repatrianta w terminie 30 dni od dnia uzyskania informacji od wymienionych organów.

Osoba spełniająca warunki uznania za repatrianta nabywa obywatelstwo polskie w trybie uznania za repatrianta z dniem, w którym decyzja o uznaniu za repatrianta stanie się ostateczna.