Nowelizacja ustawy o Sądzie Najwyższym

20.12.2018

Prezydent Andrzej Duda podpisał 17 grudnia nowelizację ustawy o Sądzie Najwyższym, umożliwiającą sędziom SN i NSA, którzy przeszli w stan spoczynku po osiągnięciu 65. roku życia, powrót do pełnienia urzędu.

Czego dotyczy nowelizacja ustawy o Sądzie Najwyższym?

Nowelizacja dotyczy przepisów ustawy o SN z grudnia 2017 r., która weszła w życie 3 kwietnia 2018 r. Zgodnie z nowelizacją, sędzia SN albo sędzia Naczelnego Sądu Administracyjnego, który przeszedł w stan spoczynku po ukończeniu 65. roku życia na podstawie obecnych przepisów, z dniem wejścia w życie tej nowelizacji powraca do pełnienia urzędu na stanowisku zajmowanym 3 kwietnia 2018 r. Służbę na stanowisku sędziego SN albo sędziego NSA uważa się przy tym za nieprzerwaną.

Sędziowie ci mogą jednak pozostać w stanie spoczynku jeśli w terminie 7 dni od dnia wejścia w życie nowelizacji złożą oświadczenie, że mają taką wolę; oświadczenie ma być składane prezydentowi za pośrednictwem Krajowej Rady Sądownictwa.

Co dokładnie przewiduje ustawa z dnia 21 listopada 2018 r. o zmianie ustawy o Sądzie Najwyższym?

Podstawowym celem nowelizacji ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym jest wykonanie postanowienia zabezpieczającego Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie o sygn. C-619/18. Jak wskazano w uzasadnieniu do projektu ustawy nowelizującej, jeśli pkt 1 tiret drugie tego postanowienia zobowiązuje do „podjęcia wszelkich niezbędnych środków w celu zapewnienia, by sędziowie Sądu Najwyższego (Polska), których dotyczą wyżej wymienione przepisy, mogli pełnić funkcje na tym samym stanowisku, korzystając z tego samego statusu, takich samych praw i warunków zatrudnienia, jakie przysługiwały im do dnia 3 kwietnia 2018 r., czyli do dnia wejścia w życie ustawy o Sądzie Najwyższym”, a skutki zastosowania określonych przepisów ustawy o Sądzie Najwyższym z 2017 r. już nastąpiły, należy dokonać takiej zmiany legislacyjnej, by odwrócić te skutki, z poszanowaniem przepisów prawa oraz zasad i wartości konstytucyjnych. Wykonanie postanowienia TSUE przez Polskę musi uwzględniać krajowe procedury i kompetencje poszczególnych organów władzy państwowej. Musi ono odbywać się z poszanowaniem prawa i nie może być arbitralne. TSUE nie wskazuje, w jaki sposób Polska ma przywrócić skutki, które zostały wywołane ustawą o Sądzie Najwyższym z 2017 r. Projektodawca uznał, że w tym przypadku konieczne jest podjęcie działań legislacyjnych.

Ustawa różnicuje wiek przechodzenia sędziów Sądu Najwyższego oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego w stan spoczynku według kryterium daty powołania do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego, odpowiednio Sądu Najwyższego lub Naczelnego Sądu Administracyjnego. Sędziowie powołani do pełnienia tych urzędów do dnia wejścia w życie ustawy nowelizującej będą przechodzić w stan spoczynku na zasadach uregulowanych w art. 30 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym, a więc z ukończeniem 70. roku życia. Sędzia nie później niż na sześć miesięcy przed ukończeniem tego wieku będzie mógł oświadczyć Pierwszemu Prezesowi Sądu Najwyższego wolę dalszego zajmowania stanowiska i przedstawić zaświadczenie stwierdzające, że jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków sędziego. Sędziowie powołani do pełnienia ww. urzędów po dniu wejścia w życie ustawy nowelizującej, będą przechodzić w stan spoczynku z dniem ukończenia 65. roku życia, bez możliwości ubiegania się o dalsze pełnienie urzędu na stanowisku sędziego.

Ustawa przywraca też do stanu czynnego wszystkich sędziów Sądu Najwyższego oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego, którzy przeszli w stan spoczynku na podstawie art. 37 § 1-4 albo art. 111 § 1 lub 1a ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym. Służbę tych sędziów uważać się będzie za nieprzerwaną. Podobnie, za nieprzerwane uważane będą kadencje Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego oraz Prezesów Sądu Najwyższego. Do stanu czynnego nie zostaną przywróceni sędziowie Sądu Najwyższego, którzy orzekali w Izbie Wojskowej oraz sędziowie, którzy przeszli w stan spoczynku na własne żądanie.

Sędziowie, którzy przeszli w stan spoczynku na podstawie ww. przepisów, w ciągu 7 dni od dnia wejścia w życie ustawy nowelizującej będą mogli złożyć oświadczenie o woli pozostania w stanie spoczynku. Sędziom tym od dnia przejścia w stan spoczynku do dnia wygaśnięcia stosunku służbowego będzie wypłacane uposażenie w wysokości wynagrodzenia pobieranego na ostatnio zajmowanym stanowisku. Sędziowie, którzy powrócą do stanu czynnego będą natomiast zobowiązani do zwrotu świadczeń pobranych w związku z przejściem w stan spoczynku.

Ustawa jednocześnie wprowadza rozwiązania umożliwiające wybranie kandydatów do zajmowania stanowiska Prezesów Sądu Najwyższego w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych oraz w Izbie Dyscyplinarnej.