Postanowienie sądu o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej

Kiedy sąd wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej?

Postępowanie związane z ogłoszeniem upadłości jest to pierwsze stadium postępowania upadłościowego. Sąd winien rozpatrzyć wniosek o otwarcie postępowania upadłościowego w ciągu 2 miesięcy od jego złożenia. Sąd rozpoznaje sprawę na posiedzeniu niejawnym. Może jednak wyznaczyć rozprawę, jeżeli uzna to za konieczne. Sąd może na posiedzeniu niejawnym przeprowadzić postępowanie dowodowe w całości lub w części także wówczas, gdy wyznaczono rozprawę. 

Sąd w terminie 2 miesięcy od wpłynięcia wniosku wydaje postanowienie, w którym orzeka o ogłoszeniu upadłości dłużnika lub o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości.

Uwzględniając wniosek o ogłoszenie upadłości, sąd wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości, w którym: 

• wymienia imię i nazwisko, miejsce zamieszkania dłużnika (upadłego);

• określa sposób prowadzenia postępowania;

• określa, czy i w jakim zakresie upadły będzie sprawował zarząd swoim majątkiem;

• wzywa wierzycieli upadłego do zgłoszenia wierzytelności w wyznaczonym terminie, nie krótszym niż miesiąc inie dłuższym niż 3 miesiące;

• wzywa osoby, którym przysługują prawa oraz prawa i roszczenia osobiste ciążące na nieruchomości należącej do upadłego, jeżeli nie zostały ujawnione przez wpis w księdze wieczystej, do ich zgłoszenia w wyznaczonym terminie nie krótszym niż miesiąc inie dłuższym niż 3 miesiące, pod rygorem utraty prawa powoływania się na niew postępowaniu upadłościowym;

• wyznacza sędziego-komisarza oraz syndyka.

Postanowienie o ogłoszeniu upadłości jest skuteczne i wykonalne z dniem jego wydania, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Data wydania postanowienia sądu o ogłoszeniu upadłości jest datą upadłości.

Obwieszczenia postanowienia o ogłoszeniu upadłości dokonuje się przez ogłoszenie w budynku sądowym oraz zamieszczenie w co najmniej jednym dzienniku o zasięgu krajowym. Nowelizacja Prawa upadłościowego i naprawczego, która wprowadza instytucję upadłości konsumenckiej, nie przewiduje przekazywania danych konsumenta, którego upadłość ogłosił sąd, do biura informacji gospodarczej.

Na postanowienie o ogłoszeniu upadłości zażalenie przysługuje wyłącznie upadłemu (tzn. temu, wobec kogo wydano postanowienie o ogłoszeniu upadłości), a na postanowienie oddalające wniosek o ogłoszenie upadłości - wyłącznie wnioskodawcy. Sąd drugiej instancji nie może orzec o ogłoszeniu upadłości. 

Jakie są skutki ogłoszenia upadłości konsumenckiej?

Do ważniejszych skutków ogłoszenia upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego zaliczyć należy:

• iż z chwilą ogłoszenia upadłości majątek upadłego staje się tzw. masą upadłości;

• następującą z mocy prawa w dniu ogłoszenia upadłości wymagalność z mocy prawa wszystkich powstałych do tej daty zobowiązań upadłego;

• zakończenie naliczania odsetek od długów; z masy upadłości mogą być zaspokojone odsetki od wierzytelności, należne od upadłego, za okres do dnia ogłoszenia upadłości;

• następującą z mocy prawa zmianę wszystkich zobowiązań niepieniężnych na pieniężne;

• zaostrzenie reguł dopuszczalności dokonywania potrącenia między wierzycielami a upadłym;

• zmianę zasad realizacji większości umów wzajemnych, które w dniu ogłoszenia upadłości nie były jeszcze w całości wykonane przez którąkolwiek ze stron.

• zawieszenie z mocy prawa toczących się postępowań egzekucyjnych i przelanie do masy upadłości sum uzyskanych w toku takiego postępowania. Po uprawomocnieniu się postanowienia o ogłoszeniu upadłości zawieszone postępowania egzekucyjne ulegają umorzeniu, ponieważ dalsza realizacja roszczeń wierzycieli może nastąpić w zasadzie tylko na zasadach przewidzianych przez Prawo upadłościowe i naprawcze, a więc w drodze zgłoszenia wierzytelności sędziemu-komisarzowi.

Jeżeli ogłoszono upadłość obejmującą likwidację majątku upadłego, upadły traci prawo zarządu oraz możliwość korzystania i rozporządzania mieniem wchodzącym do masy upadłości. Sędzia-komisarz określa zakres i czas korzystania przez upadłego lub osoby mu bliskie, którzy w dacie ogłoszenia upadłości zamieszkiwali w mieszkaniu znajdującym się w lokalu lub w budynku wchodzącym do masy upadłości, z tego mieszkania. 

Czynności prawne upadłego dotyczące mienia wchodzącego do masy upadłości, wobec którego upadły utracił prawo zarządu, są nieważne. 

Po ogłoszeniu upadłości nie można obciążyć składników masy upadłości prawem zastawu, zastawu rejestrowego i zastawu skarbowego ani dokonać wpisu w księdze wieczystej lub rejestrze dotyczącego tych składników celem zabezpieczenia wierzytelności, chociażby powstała ona przed ogłoszeniem upadłości.

Po ogłoszeniu upadłości zmiana lub wygaśnięcie stosunku prawnego, którego stroną jest upadły, są możliwe tylko według przepisów Prawa upadłościowego i naprawczego, a czynność prawna dokonana z naruszeniem ustawy jest bezskuteczna wobec masy upadłości, nawet jeżeli umowa stron przewiduje inny skutek.

Zgłoszenie przez wierzyciela wierzytelności w postępowaniu upadłościowym

Z dniem ogłoszenia upadłości dłużnika dochodzenie wszelkich roszczeń w stosunku do niego dopuszczalne jest w zasadzie wyłącznie w trybie i formie przewidzianej przez Prawo upadłościowe i naprawcze. Dla większości wierzycieli oznacza to konieczność zgłoszenia wierzytelności sędziemu-komisarzowi. Jedynie mniejsza grupa wierzycieli, których można określić jako wierzycieli uprzywilejowanych, jest z tego obowiązku zwolniona. Wierzycielem w rozumieniu ustawy jest każdy uprawniony do zaspokojenia z masy upadłości, choćby wierzytelność nie wymagała zgłoszenia. Wierzyciel, którego wierzytelności nie są zabezpieczone na majątku upadłego ograniczonymi prawami rzeczowymi, np. zastawem rejestrowym lub hipoteką, jeśli chce uzyskać zaspokojenie z kwot uzyskanych wskutek upłynnienia składników masy upadłości, powinien dokonać zgłoszenia wierzytelności.

Zgłoszeniu podlega każdy rodzaj wierzytelności, tak pieniężne, jak i niepieniężne. Do postępowania upadłościowego powinna być także zgłoszona wierzytelność zależna od warunku. W związku z faktem, iż prowadzone do dnia ogłoszenia upadłości postępowania egzekucyjne ulegają zawieszeniu z mocy prawa, zgłoszenie wierzytelności w postępowaniu upadłościowym jest w zasadzie jedynym sposobem na dochodzenie przez wierzyciela spełnienia roszczenia od dłużnika. Zgłoszenia wierzytelności dokonuje się na piśmie w 2 egzemplarzach. Do pisma zgłaszający wierzytelność dołącza oryginał lub notarialnie poświadczony odpis dokumentu uzasadniającego zgłoszenie. Poświadczenia odpisów może dokonać także radca prawny lub adwokat, będący pełnomocnikiem wierzyciela, który zgłasza wierzytelność. W zgłoszeniu wierzytelności należy podać:

1. imię i nazwisko bądź nazwę albo firmę wierzyciela i odpowiednio jego miejsce zamieszkania albo siedzibę;

2. określenie wierzytelności wraz z należnościami ubocznymi oraz wartość wierzytelności niepieniężnej;

3. dowody stwierdzające istnienie wierzytelności;

4. kategorię, do której wierzytelność ma być zaliczona;

5. zabezpieczenie związane z daną wierzytelnością oraz sumę zabezpieczenia;

6. w razie zgłoszenia wierzytelności, w stosunku do której upadły nie jest dłużnikiem osobistym, przedmiot zabezpieczenia, z którego wierzytelność podlega zaspokojeniu;

7. stan sprawy, jeżeli co do wierzytelności toczy się postępowanie sądowe lub administracyjne.

Ponadto należy podkreślić, że zgłoszenie wierzytelności nie podlega opłacie. Zgłoszenie powinno nastąpić w terminie oznaczonym w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości. Wniosek należy złożyć do sądu wydziału gospodarczego ds. upadłościowych ze względu na siedzibę dłużnika (upadłego). Dochodzoną wierzytelność należy wymienić z rozbiciem na należność główną, odsetki za okres przed ogłoszeniem upadłości oraz odsetki za okres ostatniego roku przed ogłoszeniem upadłości od dnia wymagalności do dnia ogłoszenia upadłości oraz odsetki za okres poprzedzający ostatni rok przed ogłoszeniem upadłości od dnia wymagalności.

Koszty postępowania upadłościowego wynikłe ze zgłoszenia wierzytelności przez wierzyciela po upływie terminu wyznaczonego do zgłaszania wierzytelności, nawet jeżeli opóźnienie powstało bez winy wierzyciela, ponosi wierzyciel, który zgłosił wierzytelność po terminie.  

Jak sporządza się listę wierzytelności?

Następnie - po upływie terminu do zgłoszenia wierzytelności i sprawdzeniu zgłoszonych wierzytelności - syndyk sporządza listę wierzytelności. Na liście wierzytelności umieszcza się w osobnych rubrykach następujące dane: 

1. sumę, w jakiej wierzytelność podlega uznaniu; 

2. kategorię, w jakiej wierzytelność podlega zaspokojeniu; 

3. istnienie i rodzaj zabezpieczenia wierzytelności; 

4. czy wierzytelność jest uzależniona od warunku; 

5. czy wierzycielowi przysługuje prawo potrącenia; 

6. stan postępowania sądowego lub administracyjnego w sprawie zgłoszonej wierzytelności, jej zabezpieczenia lub prawa potrącenia. 

Jeżeli syndyk zaprzecza w całości lub w części oświadczeniom wierzyciela, uzasadnia to w osobnej rubryce. Syndyk  umieszcza na liście wierzytelności także oświadczenie upadłego i podane przez niego uzasadnienie, jeżeli upadły złożył takie oświadczenie, albo wzmiankę, że upadły oświadczenia takiego nie złożył i z jakiej przyczyny. Wierzytelność niepieniężna będzie umieszczona na liście wierzytelności w sumie pieniężnej według jej wartości z dnia ogłoszenia upadłości.

Wszystkie długi są więc spisywane, sprawdzane i zatwierdzane sądownie. Po sporządzeniu lista taka jest bowiem przekazywana sędziemu-komisarzowi, który o jej sporządzeniu ogłosi przez obwieszczenie i ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Każda zainteresowana osoba ma prawo zapoznać się z listą wierzytelności w sekretariacie sądu, w którym toczy się postępowanie upadłościowe.

Zadłużona osoba wie zaś, ile pieniędzy jest winna i komu. W terminie 2 tygodni od dnia obwieszczenia i ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym o przekazaniu listy wierzytelności sędziemu-komisarzowi, każdy wierzyciel, któremu odmówiono uznania wierzytelności, może zgłosić sprzeciw. Z tego samego środka może skorzystać również upadły, o ile projekt listy nie jest zgodny z jego wnioskami lub oświadczeniami.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. 2008 r., Nr 234, poz. 1572);

• Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. 2003 r., Nr 60, poz. 535 ze zmianami)