Wypowiedzenie to tryb, który daje pracownikowi – w okresie wypowiedzenia – szansę na przygotowanie się do zakończenia współpracy. Przeczytaj, kiedy i jak pracodawca może rozwiązać umowę za wypowiedzeniem.
Jak rozwiązać umowę za wypowiedzeniem?
Jako pracodawca możesz rozwiązać za wypowiedzeniem każdą umowę o pracę zawartą z pracownikiem, czyli umowę na czas nieokreślony, określony i na okres próbny. O rozwiązaniu umowy o pracę w tym trybie informujesz pracownika, składając mu pisemne oświadczenie.
Jeżeli rozwiązujesz umowę o pracę na czas nieokreślony, w oświadczeniu musisz wskazać powód rozwiązania umowy. Oświadczenie o rozwiązaniu umowy na czas określony i na okres próbny nie musi zawierać uzasadnienia.
Oświadczenie możesz:
- wręczyć pracownikowi osobiście – jako pracodawca,
- wręczyć przez osobę upoważnioną do działania w sprawach z zakresu prawa pracy (posiadającą odpowiednie pełnomocnictwo),
- wysłać pracownikowi pocztą, przesyłką poleconą za potwierdzeniem odbioru, na wskazany przez niego adres zamieszkania – musisz mieć potwierdzenie, że pracownik odebrał tę przesyłkę. Od dnia jej odebrania zacznie biec okres wypowiedzenia umowy.
Co zawiera oświadczenie o rozwiązaniu umowy za wypowiedzeniem?
Oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę za wypowiedzeniem to ważny dokument, który będzie badany przez sąd pracy w razie ewentualnego sporu z pracownikiem, który nie zgodzi się z twoją decyzją. W takiej sytuacji sąd sprawdzi, czy podano w nim przyczynę rozwiązania umowy – jeżeli rozwiązujesz umowę o pracę na czas nieokreślony.
Zbada także, czy oświadczenie zostało prawidłowo skonstruowane, to znaczy czy zawiera wszystkie wymienione elementy:
- miejscowość i datę,
- dane pracodawcy i pracownika,
- datę zawarcia umowy obowiązującej strony,
- przyczynę rozwiązania umowy o pracę (w przypadku umów o pracę zawartych na czas nieokreślony),
- oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę za wypowiedzeniem z określeniem terminu jego upływu,
- twój podpis jako pracodawcy,
- pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie odwołania do sądu pracy (tj. 21 dni na złożenie odwołania do sądu pracy, w którego obszarze właściwości praca była lub miała być wykonywana, lub sądu właściwego dla siedziby pozwanego czyli pracodawcy),
- podpis i data odebrania pisma przez pracownika.
Jeśli pracownik odmówi złożenia podpisu na oświadczeniu, to ze względów dowodowych warto sporządzić na ten temat notatkę. Będzie ona potwierdzeniem w sądzie, że pracownik nie chciał podpisać oświadczenia, pomimo że zostało mu ono wręczone. Nie jest to jednak powód, aby odmówić pracownikowi możliwości zabrania jego egzemplarza oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę. Jeśli jednak nie będzie chciał go wziąć, informacje na ten temat również warto umieścić w notatce.
Pamiętaj, że wypowiedzenie umowy o pracę powinno być podpisane przez pracodawcę lub osobę upoważnioną do dokonywania takich czynności w imieniu pracodawcy (czyli taką, która posiada pełnomocnictwo do występowania w imieniu pracodawcy).
Jak uzasadnić wypowiedzenie umowy na czas nieokreślony?
W przypadku umów o pracę zawartych na czas nieokreślony najważniejsze jest, aby złożone przez pracodawcę oświadczenie o ich rozwiązaniu było uzasadnione.
Oznacza to, że zgodnie z przepisami, a także orzecznictwem Sądu Najwyższego musisz:
- mieć konkretny, rzeczywisty, indywidualny powód, który uzasadnia rozwiązanie umowy o pracę twojego pracownika,
- wyjaśnić ten powód w oświadczeniu o rozwiązaniu umowy za wypowiedzeniem.
Przyczyny rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem nie zostały określone w przepisach. Mogą dotyczyć zarówno pracownika, jak i pracodawcy. Wśród przyczyn uznanych w orzecznictwie za uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę są m.in.:
- nadużycie zaufania związane z określonym zachowaniem pracownika (zwłaszcza gdy jest zatrudniony na stanowisku kierowniczym),
- dezorganizacja pracy z powodu długotrwałej nieobecności pracownika,
- bezkrytyczne wykonanie przez pracownika bezprawnych poleceń przełożonych,
- prowadzenie działalności konkurencyjnej także wtedy, gdy strony nie zawarły umowy zakazującej takiej działalności,
- odmowa podpisania przez pracownika umowy o zakazie konkurencji,
- likwidacja stanowiska pracy,
- zmniejszanie stanu zatrudnienia.
Przyczynę rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem opisz w oświadczeniu w taki sposób, aby pracownik wiedział, jakie okoliczności i wydarzenia spowodowały, że jego umowa jest rozwiązywana. W ewentualnym postępowaniu sądowym sąd będzie badał, czy przyczyna była przedstawiona w sposób zrozumiały dla pracownika.
W czasie postępowania pracodawca może powoływać się tylko na tę przyczynę rozwiązania umowy, którą wskazał w oświadczeniu o rozwiązaniu umowy. Oznacza to, że nie będziesz mógł uzasadniać swojej decyzji o rozstaniu z pracownikiem innymi okolicznościami poza tymi, które opiszesz w oświadczeniu o wypowiedzeniu umowy o pracę.
Kiedy pracodawca musi się konsultować z organizacją związkową?
Obowiązek przeprowadzenia konsultacji z organizacją związkową dotyczy tylko firm,
w których takie organizacje działają. Musisz z nimi skonsultować przyczynę rozwiązania umowy zawartej na czas nieokreślony za wypowiedzeniem.
Przed rozpoczęciem konsultacji z organizacją związkową pracodawca powinien zwrócić się na piśmie z prośbą o informację:
- czy pracownik, któremu zamierza wręczyć oświadczenie o rozwiązaniu umowy zawartej na czas nieokreślony jest członkiem działających w firmie organizacji związkowych,
- czy jeśli pracownik nie jest ich członkiem, organizacje związkowe chcą wziąć jego interesy w obronę.
Jeśli w którymkolwiek z tych przypadków organizacja związkowa odpowie twierdząco, musisz jej przekazać pisemne zawiadomienie o zamiarze rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem i podać przyczyny wypowiedzenia. W praktyce wygląda to tak, że oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę za wypowiedzeniem, które zamierzasz przedstawić pracownikowi w pierwszej kolejności, wraz z zawiadomieniem, wysyłasz do organizacji związkowej.
Organizacja związkowa, po otrzymaniu zawiadomienia, może:
- w terminie 5 dni zgłosić umotywowane zastrzeżenia do przyczyny, którą wskażesz
w oświadczeniu o wypowiedzeniu, - w terminie 5 dni zgodzić się na wypowiedzenie umowy o pracę za wypowiedzeniem,
- pozostawić je bez odpowiedzi.
Niezależnie od tego, jakiej odpowiedzi udzieli organizacja związkowa, jej stanowisko nie jest dla ciebie wiążące. Musisz je – zgodnie z przepisami – rozpatrzyć, następnie możesz samodzielnie podjąć decyzję o rozwiązaniu umowy o pracę za wypowiedzeniem.
Jaki okres wypowiedzenia przysługuje pracownikowi?
Pracownikowi, którego umowa została wypowiedziana, przysługuje okres wypowiedzenia. Okres wypowiedzenia jest taki sam, gdy umowa zostaje rozwiązana za wypowiedzeniem przez pracownika. Z końcem tego okresu umowa ulegnie rozwiązaniu.
Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony i nieokreślony zależy od stażu pracy pracownika w twojej firmie. Jeśli wynosi on:
- do 6 miesięcy – okres wypowiedzenia to 2 tygodnie,
- od 6 miesięcy do 3 lat – okres wypowiedzenia to 1 miesiąc,
- powyżej 3 lat – okres wypowiedzenia to 3 miesiące.
Pamiętaj, że do stażu pracy pracownika w firmie (inaczej: stażu zakładowego) zalicza się:
- okres poprzedniego zatrudnienia, jeśli nastąpiło przejście zakładu pracy na innego pracodawcę,
- okresy zatrudnienia na podstawie wszystkich umów o pracę łączących pracownika z tym samym pracodawcą, niezależenie od liczby umów czy przerw między nimi.
Jeśli zamierzasz rozwiązać ze swoim pracownikiem za wypowiedzeniem umowę
o pracę zawartą na okres próbny, który:
- nie przekracza 2 tygodni – okres wypowiedzenia to 3 dni,
- jest dłuższy niż 2 tygodnie – okres wypowiedzenia to 1 tydzień,
- wynosi 3 miesiące – okres wypowiedzenia to 2 tygodnie.
Okresy wypowiedzenia określone w prawie pracy są skuteczne na koniec tygodnia lub miesiąca.
Przykład:
Jan Kowalski był zatrudniony w firmie CRASH od 2016 r., czyli ponad 3 lata. Ma trzymiesięczny okres wypowiedzenia. Pismo z wypowiedzeniem umowy otrzymał 10 marca 2020 r. Jego okres wypowiedzenia skończy się 30 czerwca 2020 r. Okres wypowiedzenia również zakończyłby się 30 czerwca, gdyby pan Jan otrzymał wypowiedzenie w dowolnym dniu marca, np. 1 marca czy 31 marca.
Jeśli nie chcesz, aby twój pracownik świadczył pracę w okresie wypowiedzenia, możesz go zwolnić z tego obowiązku. W takim przypadku w oświadczeniu o wypowiedzeniu umowy o pracę umieść dodatkowe oświadczenie, w którym wskażesz że zwalniasz pracownika w okresie wypowiedzenia z obowiązku świadczenia pracy. To cię jednak nie zwalnia z obowiązku zapłacenia pracownikowi wynagrodzenia za czas trwania okresu wypowiedzenia.
W ostatnim dniu wypowiedzenia twoja umowa z pracownikiem zostanie rozwiązana. W tym dniu musisz mu wydać świadectwo pracy.
Pamiętaj również o obowiązku wyrejestrowania pracownika z ubezpieczeń społecznych w ciągu 7 dni od zakończenia umowy.
Jakie roszczenia może mieć pracownik zwolniony za wypowiedzeniem?
Pracownikowi, któremu wręczysz oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę za wypowiedzeniem, przysługuje odwołanie do sądu pracy. Ma na jego złożenie 21 dni, zgodnie z pouczeniem, które musisz umieścić w oświadczeniu o wypowiedzeniu.
Jeśli rozwiążesz za wypowiedzeniem umowę o pracę zawartą na czas nieokreślony, to pracownik w ramach postępowania sądowego może żądać :
- przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach (lub orzeczenia bezskuteczności wypowiedzenia, ale tylko do czasu jej faktycznego rozwiązania, a potem przywrócenia do pracy), albo
- odszkodowania w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy (nie mniej jednak niż wynagrodzenie za okres wypowiedzenia).
W ramach postępowania sąd zbada:
- czy z formalnego punktu widzenia jako pracodawca zrealizowałeś wszystkie swoje obowiązki nałożone przez przepisy o wypowiadaniu umów o pracę:
- czy oświadczenie zostało złożone w formie pisemnej,
- czy oświadczenie zawiera niezbędne elementy,
- czy zamiar wypowiedzenia umowy został skonsultowany z organizacją związkową – jeżeli w firmie są organizacje związkowe,
- czy przyczyna wypowiedzenia wskazana przez ciebie w oświadczeniu jest: prawdziwa, konkretna, zindywidualizowana i czy uzasadnia rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem.
W przypadku umów o pracę zawartych na okres próbny i czas określony twój pracownik będzie mógł żądać tylko odszkodowania w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego miała obowiązywać umowa. Przy czym w przypadku umów na czas określony przepisy jednoznacznie mówią o tym, że jest to okres maksymalnie 3 miesięcy.
W tym wypadku sąd zbada wyłącznie kwestię spełnienia przez ciebie warunków formalnych jak przy umowie na czas nieokreślony, wynikających z przepisów o wypowiadaniu umów o pracę.
Podstawa prawna:
Zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2007 r., sygnatura akt I PK 111/07; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2006 r., sygnatura akt I PK 161/05; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 1997 r., sygnatura akt I PKN 422/97; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 lipca1998 r., sygnatura akt I PKN 218/98; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 2013 r., sygnatura akt II PK 165/12.
Źródło: biznes.gov.pl
